„U Crnoj Gori običajno pravo odricanja od imovine u korist muških članova porodice je jače od zakona. Žene u Crnoj Gori i dalje se odriču nasljedstva u korist muških članova porodice, iako su zakonom izjednačene sa muškarcima“, saopštili su iz Sigurne ženske kuće
Sigurna ženska kuća (SŽK) izradila je spot Ne dijeli djecu, podijeli nasljedstvo, sa ciljem da doprinese mijenjanju običajnog prava u našoj zemlji. Kako je saopšteno iz te organizacije, žene u Crnoj Gori i dalje ne ostvaruju imovinska prava, iako su zakonom izjednačene sa muškarcima. Ovim se pokušava ukazati na neravnopravan položaj djevojčica i žena u crnogorskom društvu kada je u pitanju podjela porodičnog nasljedstva, kako bi mijenjali svijest i uticali na to da što veći broj žena ostvari zakonom zagarantovano pravo na imovinu
„U Crnoj Gori običajno pravo odricanja od imovine u korist muških članova porodice je jače od zakona. Žene u Crnoj Gori i dalje se odriču nasljedstva u korist muških članova porodice, iako su zakonom izjednačene sa muškarcima. Patrijarhalna ideologija je izuzetno jaka, pa žene, bez obzira na ekonomski položaj i stepen obrazovanja, najčešće imaju takav stav da je odricanje od prava na imovinu porodična tradicija. Odricanjem od nasljedstva i neposjedovanjem imovine žene se nalaze u većem riziku od siromaštva u odnosu na muškarce“, saopštili su iz SŽK.
Spot je nastao u okviru projekta I u rod i u dom – snagom zakona protiv imovinskog običajnog prava.
Podsjećaju da je istraživanje koje je ta organizacija sprovela 2019. godine pokazalo da iako većina građana i građanki, njih 82 odsto, smatra da porodična imovina treba da pripadne muškarcima i ženama jednako, ipak samo njih 25 odsto smatra da se to dešava u realnosti.
Kao razlog malog broja žena vlasnica imovine, tri četvrtine građana navodi tradiciju, dok je manje onih koji smatraju da su razlozi strah da imovina postane vlasništvo druge porodice ili nepoštovanje prava žena.
Osim po osnovu nasljeđivanja imovine od roditelja, žene u Crnoj Gori se bore i sa problemima dobijanja imovinskih prava nakon razvoda braka.
Iz Sigurne ženske kuće su tada kazali da praksa pokazuje da nerijetko prilikom razvoda žene ne pokreću postupak za podjelu imovine, iako su je stekle zajedno sa partnerima u toku zajedničkog života, te da često nemaju ni osnovne informacije o pravu na nasljeđivanje i podjeli bračne imovine.
„Odricanjem od nasljedstva i neposjedovanjem imovine žene se nalaze u većem riziku od siromaštva u odnosu na muškarce. Nadalje, naša praksa pokazuje da veliki broj žena ostaje u nasilnom braku ili vanbračnoj zajednici upravo iz razloga ekonomske zavisnosti od partnera, dok su se u isto vrijeme odrekle prava na imovinu u korist brata. Bez imovine, njihove šanse za samozapošljavanje i ekonomsko osnaživanje su na minimumu, zbog nemogućnosti da se obezbijede garancije za otplatu kredita u obliku hipoteke. Nedostatak vlasništva nad imovinom uzrokuje multiplicirajuću diskriminaciju nad ženama“, kazali su za Monitor iz SŽK.
Iz SŽK su najavili da će kampanju sporovoditi na društvenim mrežama, kao i u direktnom kontaktu sa građanima i građankama kroz održavanje info kornera u 16 crnogorskih opština.
„Nadalje, održaćemo sastanke sa svim notarima i notarkama u Crnoj Gori sa ciljem razmjene iskustava, te podsticanjem notara i notarki da prije zaključivanja notarske isprave u vezi sa nasljeđivanjem poduče stranke, i žene i muškarce, o pravima i pravnim posljedicama kada je ova tema u pitanju“, dodaju iz SŽK.
Održani su sastanci sa notarima i notarkama u 10 opština u Crnoj Gori, tokom kojih su građane informisali o njihovim pravima i ohrabrili da budu spremniji da mijenjaju običajno pravo koje ženama uskraćuje pravo na imovinu. „Održani su individualni sastanci sa 26 notara i notarki i njihovim saradinicima i saradnicama. Na sastancima smo informisali notare i notarke o važnosti problema običajnog prava na nasljeđivanje, podstakli ih da prilikom sačinjavanja notarske isprave savjetuju i podučavaju žene i muškarace o jednakom pravu na nasljeđivanje, te razgovarali o njihovim iskustvima i primjerima iz prakse“, navode iz SŽK.
Kažu da su iskustva iz notarskih kancelarija različita, ali zajedničko je da vjeruju da se žene većinski i dalje odriču imovine u korist muških članova porodice, te da pomak postoji, ali da se uglavnom odnosi na imovinu koja je u gradovima, dok porodična imanja žene nikada ne prihvataju da naslede. „Veliki broj notara i notarki se složio da su majke čuvarke tradicije i te koje insistiraju da imovina pripadne sinovima. U pojedinim slučajevima braća, tokom postupka, nisu htjela priznati da imaju sestre ili nevoljno reaguju tokom čitnanja pravne pouke notara i jednakog prava na podjelu imovine. Pored navedenog smatraju da nema značajne razlike u godinama žena koje prihvataju ili se odriču imovine, ali značajniju razliku vide u odnosu na gradsko i ruralno područje“, ističu iz SŽK.
„Jedan od notara sa kojim smo razgovarali saopštava da običajno pravo i dalje živi među nama, a naročito kada je u pitanju „đedovina“, za koju postoji opšteprihvaćen stav, kako od strane muškaraca tako i žena, da ista treba pripasti muškarcu. Međutim, isti ističe, da postoje i pozitivni primjeri, kada sama braća iniciraju ravnomjernu raspodjelu nasljedstva, koja po zakonu pripada svim nasljednicima. Navodi da su ovi slučajevi ređi, ali da ipak postoje“, rekli su nam u SŽK. Izdvojili su primjer notarke koja čvrsto vjeruje da se malo toga promijenilo, te da su patrijarhat i običajno pravo i dalje dominantna struja našeg društva. Ona je navela razne primjere u kojima je mogla primijetiti osjećanje stida i krivice kod žena koje se prihvate jednog dijela svog nasljedstva (čak i kada nije polovina nasljedstva), dok je s druge strane, kod muških nasljednika, prisutna ljutnja zbog ovog čina.
U ranijem istraživanju, skoro tri četvrtine građana i građanki vjeruje da društvo osuđuje žene koje se ne odreknu imovine u korist brata.
Projekat Ne dijeli djecu, podijeli nasljedstvo koji ima za cilj smanjenje stepena rodne diskriminacije, sprovodi Sigurna ženska kuća, a finansira Ministarstvo pravde, ljudskih i manjinskih prava.
Imovina kao prepreka biznisu
Od preko 65.000 preduzeća i preduzetnika u Crnoj Gori, tek 26 odsto osnovale su žene ili se nalaze na rukovodećim mjestima. Prema podacima Odsjeka za centralni registar privrednih subjekata 12.804 žene su osnivačice ili direktorice preduzeća, dok je 4.436 preduzetnica, podaci su Uprave prihoda i carina.
Samo 14 odsto žena u Crnoj Gori posjeduje nepokretnosti, i to četiri odsto nekretnine i osam odsto zemljište i sekundarne nekretnine, vikendice i ruševine, dok je u glavnom gradu taj procenat jedan odsto, što u startu smanjuje mogućnost za apliciranje za kredit, podaci su koje je prezentovalo Udruženje preduzetnica. Samo 25 odsto žena su vlasnice mikro, malih i srednjih preduzeća, a ukupno gledano, 22 odsto čine vlasnice preduzeća, a 31 odsto žena su u kategoriji preduzetnica.
Predrag NIKOLIĆ
Izdvojeno2 sedmice
INTERVJU3 sedmice
FOKUS4 sedmice
DUHANKESA4 sedmice
HORIZONTI4 sedmice
DANAS, SJUTRA4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
ANKETA4 sedmice