Tuga, jad, čemer. To je prva pomisao kad čovjek samo baci pogled na upravnu zgradu, dvorište i ostatke ostataka voznog parka nekadašnjeg Građevinskog preduzeća Primorje. Zbog saznanja da je u toj firmi radilo preko 500 kvalifikovanih radnika i da su oni praktično izgradili moderni Ulcinj, čovjeka spopadne bijes. Jer, majstorstvo je zaista bilo uništiti tako moćnu kompaniju i sve radnike oćerati na Zavod za zapošljavanje, a da od Primorja ne ostane ni traga. Još eklatantniji slučaj ubijanja ulcinjske privrede je „Agroulcinj”. Ta firma sa 125 zapošljenih je zapravo bila pokusni kunić nakaradne tranzicije u Crnoj Gori u kojoj su učestvovali i njeni ideolozi i kreatori. Bez jedne tako značajne kompanije, ulcinjski farmeri koji bi, po procjenama Svjetske poljoprivredne organizacije, mogli da proizvode hranu za polovinu stanovništva Crne Gore, bili su prosto obezglavljeni. Onima koji su učestvovali u ovom privatizacionom zločinu ni trn nije ušao u nogu! Naprotiv: lijepo su se okoristili! Sličan se scenario ponovio sa fabrikom ćilima Ultep u Vladimiru i sa njegovih 120 radnica. Kada su Ulcinjani, kao čašu vode, popili ova nepočinstva, na red je došlo čerupanje srca ulcinjske privrede, Hotelsko-turističkog preduzeća Ulcinjska rivijera. Ono je početkom 2004. godine u stečaj oćerano zbog duga od 231 hiljade eura prema Elektroprivredi Crne Gore. Činjenica da je ta kompanija vrijedjela bar 60 miliona eura, a da su dugovi svih drugih hotelskih preduzeća po Crnoj Gori prema EPCG bili veći, nije previše dojmila čelnike u Podgorici. Oni su odlično znali da se na taj način lako može prigrabiti njezina vrijedna imovina, te da bez Ulcinjske rivijere nema više organizovanog turizma na ovom području, odnosno da će nakon toga sve biti prepušteno stihiji, snalaženju i šibicarenju tokom dva ljetnja mjeseca. A scenario umirućeg holdinga (prodaja jednog po jednog objekta, odnosno hotela, dok ništa ne ostane od kompanije) koji je primijenjen na Ulcinjsku rivijeru, pokušan je i za čitav Ulcinj. Sva preduzeća u koja su državni fondovi imali akcije, otišla su u stečaj. To je urađeno i sa simbolom Ulcinja – solanom „Bajo Sekulić”, firmom koja je osnovana davne 1934. godine, a sada samo vegetira.
„Na čelna mjesta fondovi su dovodili kadrove koji nijesu radili na oporavku preduzeća, već su sve činili da ih upropaste i unište. Privatizacija je završila njihovom pljačkom i čerupanjem”, kaže za Monitor povjerenik Unije slobodnih sindikata u Ulcinju Aslan Zeneli.
On dodaje da je u ovoj opštini prije 25 godina bilo zapošljeno 4800 radnika. „Sva njihova nastojanja bila su usmjerena samo u tom pravcu da sačuvaju preduzeća koja su svojim rukama sagradili kako bi oni i njihove porodice imali budućnost u svome gradu i u svojoj zemlji. Nije im uspjelo”, zaključuje Zeneli. Danas je, inače, u čitavom Ulcinju, uz sva partijska zapošljavanja, broj onih koji stalno rade upola manji nego 1990. godine! Nade da će tzv. strateški partneri Vlade ispoštovati bar potpisane kupoprodajne ugovore brzo su se izjalovile. Potvrdili su to slučajevi sa hotelima Galeb, Otrant ili Lido. Samo Galeb je 2009. godine trebalo, navodno, da zapošljava 210 radnika. Nažalost, taj hotel je brutalno srušen, a njegovi nekadašnji radnici, vrsni konobari, kuvari, recepcioneri, postali su prodavci u kioscima podgoričkog Rokšpeda! U lokalnom odboru SNP-a tvrde da je vrijednost inventara tog hotela i željeza prodatog nikšićkoj Željezari poslije rušenja, pokrila iznos kojim je Galeb kupljen prilikom privatizacije. Slična je situacija u Otrantu: zbog stalnog kršenja prava radnika, zapošljeni već tri mjeseca okupljanjem ispred kapije tog objekta zahtijevaju isplatu zaostalih plata. „Ne preostaje nam ništa drugo nego da se zapalimo, jer od obećanja i slatkih riječi naših zvaničnika ništa nemamo”, kaže za Monitor član Štrajkačkog odbora Amir Resulbegović. Da je organizovani otpor štetočinskim i nezakonitim namjerama Vlade moguć i uspješan, Ulcinjani su, u saradnji sa nevladinim organizacijama i slobodnim medijima, pokazali na primjerima Valdanosa i Solane. Uz očuvane prirodne resurse i primjetnu zainteresovanost pravih stranih investitora da ulažu u ovu opštinu, to bi moglo da označi početak nekog novog, povoljnijeg razdoblja u istoriji ovog grada osnovanog u petom stoljeću prije nove ere. I u Podgorici se nevoljno uviđa da bi ulcinjska plima podigla nivo crnogorske ekonomije.
Jedno je, međutim, već sigurno: posljedice katastrofalnog zemljotresa iz 1979. godine u Ulcinju su sanirane za četiri-pet godina, dok će se čak i naredne generacije morati suočavati sa posljedicama perverzne crnogorske tranzicije s kraja drugog i početka trećeg milenijuma.
Najsiromašniji na Jadranu
Rezultat ovakvog štetočinskog činjenja u prethodnih 20 godina je svima vidljiv: bez posla je ostalo dvije hiljade ljudi, grad ima upola manje kvalitetnih hotelskih kreveta, broj stanovnika je opao za šest hiljada. Prosječna zarada je 400, a penzija 220 eura. Uprkos ogromnom investicionom potencijalu, Ulcinj je, kako tvrde u MANS-u, danas najsiromašnija opština na Jadranu! „Taj grad je predugo bio resursna baza iz kojeg se samo uzimalo, a malo što vraćalo”, navode u toj nevladinoj organizaciji. Porazne posljedice u Ulcinju je ostavila i kreditna groznica iz prošle decenije. Ona je teško opteretila građane i oćerala u dužničko ropstvo gotovo sva nekada uzorna mala i srednja privatna preduzeća u toj opštini.
Mustafa CANKA
DRUŠTVO4 sedmice
DANAS, SJUTRA4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
U SJEĆANJU4 sedmice
Izdvojeno2 sedmice
INTERVJU3 sedmice
INTERVJU4 sedmice
HORIZONTI4 sedmice