Dok se godinama iz bezbjednosnog sektora čuju obećanja da će intezivirati borbu protiv zelenašenja, u Procjeni opasnosti od organizovanog kriminala SOCTA 2021, u dijelu koji je dostupan javnosti, ova kriminalna aktivnost nije našla svoje mjesto
Iako je zelenašenje decenijama jedan od problema, i najunosnijih „poslova“ u Crnoj Gori, ne postoje zvanični podaci o broju operativno evidentiranih i procesuiranih zelenaša.
Dok se godinama iz bezbjednosnog sektora čuju obećanja da će intezivirati borbu protiv zelenašenja, u Procjeni opasnosti od organizovanog kriminala SOCTA 2021, u dijelu koji je dostupan javnosti, ova kriminalna aktivnost nije našla svoje mjesto.
Za razliku, isti dokument koji je urađen prije deset godina , pokazuje da je ova kriminalna aktivnost registrovana kod pripadnika pojedinih organizovanih kriminalnih grupa, ali i da se ovim poslom tada bavilo oko 200 osoba. “Kriminalno poslovanje u oblasti zelenašenja u Crnoj Gori predstavlja problem većeg obima nego što se to ranije pretpostavljalo. Procjenjuje se da se u svakom momentu u Crnoj Gori nalazi najmanje 30 miliona eura gotovog novca koji su dati na pozajmicu pod zelenaškom kamatom. Na ovaj način oko 200 identifikovanih lica koja su uključena u ovu vrstu kriminalnog poslovanja, u toku jedne kalendarske godine ostvare porfit i do 70 miliona eura”, piše u tom dokumentu.
Obzirom na mali broj saopštenja istražnih organa o ovakvim slučajevima u međuvremenu, teško da je ova vrsta kriminala iskorijenjena, te da je to razlog zbog kog nije obuhvaćena u najnovijem bezbjednosnom dokumentu.
U prethodnom su bezbjednosne službe prepoznale i da zelenašenje doprinosi jačanju finansijskog uticaja organizovanih kriminalnih grupa, što im daje mogućnost da znatno prošire polje svog djelovanja, prvenstveno kroz uključivanje u nove kriminalne aktivnosti.
“Aktivnost zelenašenja povezana je i sa izvršenjem krivičnih djela iz oblasti krvnih delikata (nasilničko ponašanje, nanošenje tjelesnih povreda), krivičnih djela izazivanja opšte opasnosti i oštećenja tuđe stvari (podmetanje eksplozivnih naprava, podmetanje požara na vozilima), kao i krivičnih djela otmica i iznuda. Navedenu aktivnost najčešće vrše lica koja su od strane zelenaša angažovana u cilju prinudne naplate pozajmljenih sredstava. Pored ovih krivičnih djela zabilježeno je i više slučajeva samoubistava lica – dužnika, koji nijesu bila u mogućnosti da vrše povraćaja pozajmljenog novca dogovorenom dinamikom, piše u tom već starom dokumentu.
Njihove procjene par godina kasnije pokazale su se kao tačne. U jednoj od akcija izvedenih po nalogu Specijalnog državnog tužilaštva uhapšeni su članovi organizovane kriminalne grupe koju je prema dokazima istražitelja formirao Kotoranin Slobodan Kašćelan, koji slovi za jednog od vođa kavačkog kriminalnog klana. Među krivičnim djelima za koja se tereti Kašćelan je i zelenašenje, ali postupak ni do danas nije okončan.
Podgorički advokat Božo Milonjić u razgovoru za Monitor ipak ističe da je zelenašenje učestala pojava u našem društvu, da lica koja se nalaze u teškoj materijalnoj situaciji kao način rješavanja svog problema vide u tome da novac pozajme od zelenaša.
“Radi se o krivičnom djelu koje je teško dokazivo pred sudom o čemu jasno govori činjenica o broju formiranih predmeta za ovo krivično djelo, a koji broj predmeta je mali u odnosu na sva druga krivična djela”, kaže Milonjić.
Razlog teškog dokazivanja Milonjić vidi u tome što zelenaši često u namjeri da osiguraju odnosno naplate svoje potraživanje sa oštećenim licem, zaključuju pravne poslove (fiktivne) kao što su ugovor o zajmu, ugovor o prodaji nepokretnosti, ovjeravajući ih kod suda ili notara ili ih sačinjavaju u notarskoj formi.
“Ovakvim pravnim poslovima stvaraju se problemi u toku sudskog postupka u pogledu utvrđivanja da li se zaista radi o zelenašenju ili ne. Drugi razlog zašto se ovo krivično djelo teško otkriva i dokazuje jeste taj, što oštećeni rijetko prijavljuju nadležnim organima lice od koga su uzeli novac na zajam uz nesrazmjernu kamatu, a kad već dođu do suda onda ih pokrivaju iz straha i raznih drugih razloga “, objašnjava naš sagovornik.
Ono što je novina u našem zakonodavstvu, naglašava advokat, kada je riječ o osnovnom obliku ovog krivičnog djela je ta, da za ovo krivično djelo više nije potrebno dokazivati da je na strani oštećenog postojalo teško materijalno stanje, teške životne prilike i slično.
Bezbjednosni sektor prije skoro deset godina imao je preporuku kako se izboriti sa ovom kriminalnom pojavom.
“Da bi se smanjio problem zelenašenja potrebno je da se u njegovo rješavanje aktivnije uključe sve institucije, a posebno one koje se bave zaštitom finansijskih interesa i tokova novca, obzirom na procijenjenu količinu novca koja cirkuliše u paralelnom ilegalnom sistemu bankarskog poslovanja, piše u tom dokumentu.
Deceniju kasnije – to se ipak nije desilo.
Svetlana ĐOKIĆ
DANAS, SJUTRA2 sedmice
INTERVJU3 sedmice
OKO NAS2 sedmice
DRUŠTVO2 sedmice
DRUŠTVO2 sedmice
HORIZONTI2 sedmice
FELJTON3 sedmice
OKO NAS3 sedmice