Bjelojevićka rijeka je gradnjom puta i malih hidroelektrana uništena, a iz inspekcije i Agencije svoj nerad objašnjavaju nedostatkom zakonskih ovlašćenja. Zaštitnica imovinsko pravnih odnosa smatra da se na taj način nanosi šteta državi, pa je podnijela krivične prijave za nesavjesan rad
Zamjenica Zaštitnika imovinsko pravnih odnosa Crne Gore Marija Božović je protekle sedmice uputila Osnovnom državnom tužilaštvu u Bijelom Polju krivičnu prijavu zbog nesavjesnog rada u službi protiv direktora Agencije za zaštitu životne sredine Milana Gazdića, postupajuće ekološke inspektorke, članova stručnog tima Agencije i NN lica.
,,Pasivnim postupanjem ekološke inspekcije i direktora Agencije za zaštitu životne sredine omogućava se ugrožavanje životne sredine od strane izvođača radova Bemaksa”, navodi se u prijavi koja se odnosi na devastaciju Bjelojevićke rijeke.
Monitor je već pisao o rijeci koja se prošle jeseni izlila i oštetila novoizgrađeni put Mojkovac-Lubnice, na kome radove od 2020. izvodi kompanija Bemaks. Za ono što je do sada urađeno zainteresovano je Osnovno državno tužilaštvo u Bijelom Polju, pa se krajem protekle godine obratilo Agenciji za zaštitu životne sredine da, shodno svojoj nadležnosti ,utvrdi da li je prilikom izvođenja građevinskih radova pri rekonstrukciji regionalnog puta Mojkovac-Lubnice, dionica Mojkovac-Vragodo, na Bjelojevićkoj rijeci došlo do štete u životnoj sredini.
Tužilaštvo je dostavilo i dokaz u vidu mišljenja Prirodno matematičkog fakulteta u čijem zaključku se ističe da je došlo do drastične degradacije rječnog ekosistema, kao posljedica devastacije životne sredine duž čitave trase puta Mojkovac –Vragodo.
Agencija u odgovoru tužilaštvu, 11. jula, navodi da je utvrdila da prijavljenja šteta od strane Osnovnog državnog tužilaštva prema operateru Upravi za saobraćaj Crne Gore, ne predstavlja štetu shodno Zakonu o odgovornosti za štetu u životnoj sredini.
Iako nalaz PMF-a i stanje na terenu pokazuje sasvim suprotno, Agencija u obrazloženju svoje odluke navodi da je formirala stručni tim koji je utvrdio da su predmetne aktivnosti izvođene na osnovu građevinske dozvole izdate od strane Ministarstva održivog razvoja i turizma kao i saglasnosti Uprave za vode, te se iste ne mogu smatrati štetom nastaloj u životnoj sredini definisanom predmetnim zakonom.
Zanimljivo je da je Agencija uputila dopis da se izjasni o eventualnoj šteti Upravi za saobraćaj, a ne izvođaču radova Bemaks-u, što Božović apostrofira u krivičnoj prijavi. ,,Izvođač radova je Bemaks, a Uprava za saobraćaj naručilac, pa nije baš najjasnije zašto Agencija označava upravu kao operatera”. U maju ove godine Uprava za saobraćaj odgovara da se ,,izvođenje radova na izgradnji puta ne može smatrati štetom u skladu sa Zakonom o odgovornosti za štetu u životnoj sredini , kako je i navedeno u zaključcima izvještaja Stručnog tima”.
Agencija svoj stav bazira na članu 4 stav 4 Zakona o odgovornosti za štetu u životnoj sredini, koji glasi: ,,da se štetom ne smatra šteta nastala obavljanjem djelatnosti, odnosno aktivnosti operatera na osnovu dozvole, odnosno odobrenja nadležnog organa uprave u skladu sa zakonom kojim je uređena zaštita prirode”. Zato se u Rješenju koje potpisuje direktor Agencije Milan Gazdić zaključuje da ,,uzimajući u obzir da su predmetne aktivnosti izvođene u skladu sa dobijenom građevinskom dozvolom… nastala šteta ne može se smatrati štetom nastaloj u životnoj sredini definisanom predmetnim zakonom”.
Ispada da ako postoji dozvola, onda može da se siječe šuma i zatrpava rijeka bez bilo kakve/čije odgovornosti.
Zaštitnik je uputio urgenciju Upravi za inspekcijske poslove da izvrše nadzor radova na putu. Početkom ovog mjeseca iz Uprave je stigao odgovor u kome se citira rješenje Agencije. Objašnjava se i da za radove na dionici ovog puta nije potrebno sprovoditi postupak procjene na životnu sredinu jer se radi o putu dužine 11,5 kilometara. A u dopisu citirana Uredba precizira da se procjena o uticaju na životnu sredinu vrši samo prilikom gradnje novih i rekonstrukcije puteva u dužini od preko 20 kilometara. Opet sve po zakonu i uredbama.
,,S obzirom na činjenicu da za radove koji se izvode na navedenoj lokaciji nije potrebno sprovoditi postupak procjene uticaja na životnu sredinu iz tog razloga nema zakonskog osnova za postupanje ekološke inspekcije”, pravdaju se u Upravi za inspekcijske poslove.
Zamjenica Zaštitnika imovinsko pravnih odnosa šalje dopis Agenciji i Upravi za inspekcijske poslove u kome iznosi svoje mišljenje da se ovakvim postupanjem nanosi šteta državi.
„Ovakvim tumačenjem Agencije za zaštitu životne sredine dolazimo u apsurdnu situaciju, da imamo štetu vidljivu i pisanim dokazima potkrijepljenu, a utvrđuje se da nije došlo do štete, a prema spisima šteta je svakim danom sve veća”, navodi Božović u dopisu.
Ona upozorava da Glavni projekat ne može da predviđa devastaciju rijeke Bjelojević jer bi to bilo suprotno zakonu, te da iako izvođač radova Bemaks ima građevinsku dozvolu, isti je dužan da se pridržava zakona i da se stara da ne dođe do štete u životnoj sredini. A ukoliko do nje dođe dužan je da je sanira i nadoknadi.
,,Zabrinjavajuće je pasivno ponašanje ekološke inspekcije i Agencije za zaštitu životne sredine imajući u vidu zapisnike komunalnog inspektora i policije, fotografije lica mjesta koje ukazuju da je došlo do štete u životnoj sredini, kao i mišljenja PMF-a u čijem zaključku se ističe da je došlo do drastične degradacije riječnog ekosistema kao posljedica devastacije životne sredine duž čitave trase puta”, zaključuje Božović obraćanje nadležnim institucijama.
Međutim, pozivanje na propise se nastavlja. Tako Uprava za inspekcijske poslove u dopisu od 7. avgusta ponavlja da za rekonstrukciju puta nema zakonskog osnova za inspekciju. I za drugog devastatora, graditelje malih hiodorelektrana na Bjelojevićkoj rijeci, iz Uprave navode da su ti projekti odobreni od strane nadležnih organa. Objašnjava se da zakonom nije predviđeno da inspekcija vrši nadzor nad mHe snage manje od jedan megavat.
Na inicijativu Zaštitnika, inspektor za vode je 31. jula obišao sporne radove i konstatovao da se izvode radovi na asfaltiranju puta i da su u slivu Bjelojevićke rijeke u toku radovi na izgradnji mHe Bjelojevićka i i Bjelojevićka 2. Ipak, konstatuju kako nadzor nad vodotokom rijeke nije u nadležnosti inspektora za vode.
Inspektor za šumarstvo i lovsto 8. avgusta utvrđuje i prijavljuje da je došlo do bespravne sječe šume uz trasu pomenutog puta, i to u privatnim šumama: ,,Na škrapi puta zatečen je V. K. koji nas je obavijestio da mu je pričinjena sječa u privatnoj šumi i da se sječa vrši zadnjih dva-tri dana u radno vrijeme od strane izvođača radova”, navodi se u izvještaju šumarskog inspektora.
Opet se ponavlja priča da se, dok se institucije dogovore ko je nadležan i što je po zakonu, priroda uništava.
,,Bjelojevićku rijeku smo izgubili zbog rekonstrukcije puta i izgradnje malih hidrolektrana”, kaže za Monitor biolog Vuk Iković iz Preokreta koji je nedavno obišao tu rijeku. I institucije imaju znatnog udjela u tom gubitku.
VUK IKOVIĆ, BIOLOG: Izgubljena rijeka
Bjelojevićku rijeku smo izgubili zbog rekonstrukcije puta i izgradnje malih hidrolektrana.
Iako je 2019. godine tadašnji premijer obećao da se neće graditi male hidroelektrane ako stanovništvo smatra da je to loše, a aktuelni premijer više puta obećao da se prekida praksa krčmenja najvažnijih resursa, opet su se u toku oba mandata nastavile izdavati dozvole i graditi hidroelektrane.
Rekonstrukcija puta i izgradnja malih HE su rađena uz saglasnost Vlade, a izvođač radova u oba slučaja i u isto vrijeme je bila firma Bemax.
Kada krenu jesenje kiše i naglo otapanje snijega voda sa Bjelasice ne može stati o novo korito Bjelojevićke rijeke koje je izgradila ova firma. Ipak, državni funkcioneri, kao ni projektaniti ni izvođač radova, još nijesu snosili nikakvu odgovornost.
Koliko je nestalo drvne mase, pijeska, šljunka i koliki su gubici po riblji fond to još ne znamo jer zvaničnici izbjegavaju istinu. Lakše im se zamjeriti građanima nego investitoru.
Podsjetiću da je izgradnja puta koji je napravljen koritom Bjelojevićke rijeke u početku koštala preko 13 miliona eura. Projekat je predstavljen kao rekonstrukcja regionalnog puta iako ovaj put nikada nije bio regionalni.
Od odobrenih hidorlektrana ne da nemamo korist već je ugovorena šteta. Građani su primorani da pomažu vlasnika dvije elektrana sa oko 350.000 eura svake godine po tadašnjim cijenama struje. Stvari će nam biti jasnije kada uporedimo budžet Opštine Mojkovac i planirani prihod od malih hidroelektrana na Bjelojevićkoj rijeci. Planirani prihod dvije elektrane na ovoj rijeci je oko 750.000 eura, a neto plate svih zaposlenih u Opštini Mojkovac su za 2021. iznosile 499.885 eura. Ako je rijeka već morala biti uništena zašto prihod od elktrana ne ide Opštini tj. građanima nego je Vlada obavezala investitora da uplaćuje Opštini svega oko 30.000 eura godišnje.
Ako građani i dalje budu čekali funkcionera da se sam sjeti da uradi dobro i ako sadašnja vlast ne pokreće odgovornost prethodnih funkcionera, onda će svaka sledeća vlast biti sve gora.
Predrag NIKOLIĆ
INTERVJU4 sedmice
DANAS, SJUTRA2 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
FOKUS4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
HORIZONTI4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice