Iako je broj povreda u šumarstvu značajno smanjen u odnosu na raniji period, u drvoprerađivačim preduzećima i u nadležnim inspekcijama tvrde da u toj oblasti još mnogo treba da se radi da bi zaposleni bili sigurni Rad na terenu nadležnih inspekcija je otežan jer se sječa šuma obavlja na lokacijama koje obuhvataju veliki prostor
U posljednjih šest godina u drvopreradi i šumarstvu u Crnoj Gori bilo ukupno 14 povreda na radu, šest teških i osam sa smrtnim ishodom. Glavni uzroci povreda u toj oblasti, su nepoštovanje zakonskih propisa kad je riječ nošenja zaštitne opreme na radu, nedovoljna obučenost, nepoštovanje uputstava pri radu, prekovremeni rad, upotreba alkohola… Strožije kontrole i češće sankcionisanje onih koji krše propise, bilo poslodavci ili radnici, te olakšice pri nabavci zaštitne opreme, neka su od mogućih rješenja na putu ka smanjenju broja povreda na radu u Crnoj Gori.
To je saopštneo , krajem prošle godine, tokom panel diskusija, koje je organizovala NVO Multimedijal Montenegro, a finansiralo Ministarstvo rada i socijalnog staranja kroz javni poziv “Zaštita i zdravlje na radu za sve aktere u procesu rada”. Kroz taj projekat naglašeno je i da , iako se broj povreda smanjuje iz godinu u godinu, nepohodno je još dosta posla kako bi se situaciju u toj oblasti uvela u red.
U crnogorskom šumarstvu i drovopreradi radi oko 2.000 zaplsenih, u oko 150 preduzeća. Većina tih preduzeća bavi se obradom oblovine i jednostavnijim nivoom prerade. Minulih godina u posrastu je i proizvodnja peleta. Rijetka su preduzeća u toj grani privrede, u kojima su radnici sindikalno organizovani.
Poslodavci su u više navrata isticali kako imaju velikih teškoća da radnike natjeraju da nose zaštitnu opremu. Najčešći izgovori zaposlenih su kako ne zaštitna oprema neudobna, otežava rad, pa, na primjer, šlemovi otežavaju preglednost … Pridržavanje propisa u tom smislu teško je i kontrolisati, kao i konzumiraje alkohola, jer zaposleni rade na velikim šumskim površinama, u manjim grupama.
„Pretpostavljena odgovornost” poslodavca u slučaju povrede radnika propisana je Zakonom o obligacionim odnosima kod obeštećenje zbog štete nastale od opasne stvari ili opasne djelatnosti. To znači da, u takvim slučajevima, poslodavac im obavezu da dokaže da nije nije kriv.
Obaveza poslodavca je, između ostalog, periodično ispitivanje uslova radne sredine i sredstava (opreme, mašina i alata) za rad, postojanje pravilnik o zaštiti i zdravlju na radu, akt o procjeni rizika, program osposobljavanja zaposlenih za bezbjedan rad, da redovno vodi i ažurira 12 evidencija iz ove oblasti.
Prije zasnivanja radnog odnosa, poslodavac ima obavezu da radnika osposobi za bezbjedan rad, a svaki zaposleni u personalnom dosijeu mora da ima certifikat o osposobljenosti za bezbjedan rad na njegovom radnom mjestu. Zaposlenom mora biti izdata na upotrebu oprema lične zaštite na radu u skladu sa normativom. Svako radno mjesto i sredstvo za rad u pogonu mora da bude obilježeno znakovima upozorenja.
Svi zaposleni moraju biti osigurani od povreda na radu na teret poslodavca. U slučaju takvih povreda zaposlenom se mora odmah izdati povredna lista, a u slučaju teže povrede obavještava se inspekcija.
Standardi i važeći propisi nijesu problem, više puta su saopštavali iz inspekcijskih službi. Pravilnici koji preciznije definišu oblast zaštite na radu u drvopreradi ostali isti još od vremena prije privatizacije. Navodno, nekadašnji jugoslovenskog standard bio je „evropski“, pa nije bilo bitnijih izmjena tih dokumenata čak ni Hrvatskoj, koja je članici Evropske unije. U toj zemlji, recimo, na snazi je pravilnik o zaštiti na radu iz 1986. godine.
Poslodavci u našoj državi, tvrde inspektori, uglavnom poštuju, u formalnom smislu, propise, pa imaju svu potrebnu dokumentaciju iz oblasti zaštite i zdravlja na radu.
Rad na terenu nadležnih inspekcija, ipak, je značajno je otežan i složen „ s obzirom na to da se kod sječe šuma obavlja na lokacijama koje obuhvataju veliki prostor“.
„Preko 10 godina radim u istom drvoprerađivačkom preduzeću i nikada nam nije došla inspekcija na teren. Mada, teško bi stigli do nas, jer radimo na vrlo nepristupačnom terenu. Samo ponekad nosimo zaštitna odijela, iako ih je „gazda“ odavno nabavio i stalno nas upozorava da je nosimo“- kaže jedan od zaposlenih u mojkovačkom preduzeću za drvopreradu.
Više od polovine od 10-ak radnika, koji su bili sagovornici „Monitora“ nijesu bili upoznati sa detaljima Pravilnika o zaštiti na radu u šumarstvu. U tom dokumentu , između ostalog , piše da „sjekačka grupa mora imati najmanje dva radnika, a rad se organizuje tako da se radnici, smjenjuju u pojedinim fazama rada“.
„Na sječi i obradi stabala motornom pilom radnik može raditi najduže dva sata efektivno u toku jednog dana… Zabranjeno je istovremeno podsijecanje i podrezivanje više stabala, rušenje jednog stabla pomoću drugog, vađenje stabla zajedno sa panjem (kotličenje) i sječa pri dnu šupljih ili trulih stabala za vrijeme vjetra. Ako je na jednom panju izraslo više stabala, prilikom sječe, svako stablo se obara pojedinačno…“- neka su od pravila iz tog veoma detaljnog dokumenta.
Još veći oprez potreban je u drvoprerađivačkim pogonima. Radi sa vrlo jakim i opasnim mašinama, sa velikim brzinama rezanja. Maksimalna koncetracija i pažnja neophodne su tokom svih radnih sati.
Statistika pokazuje da stanje u ovoj oblasti zaštite na radu u šumarstvu i drvopreradi nije ništa bolje ni u regionu. Tako je na primjer, tokom prošle godinje, u BiH entitetu, Republici Srpskoj stradalo 13 radnika, što je za pet više nego godinu prije. Na radnom mjestu povrijeđeno je blizu 80 zaposlenih. U šumarstvu i drvnoj industriji desilo se 18 teška povreda.
U Srbiji su se protekle godine dogodile 53 povrede na radu sa smrtnim ishodom. Povrede i smrti u drvnoj industriji su značajan dio te porazne statistike.
Dragana ŠĆEPANOVIĆ
INTERVJU3 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO2 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice