Prema novom izvještaju Državne revizorske institucije (DRI), zaštita od požara nije poboljšana. Većina preporuka koje su iz DRI-a dali nadležnim institucijama prije oko dvije i po godine još nije realizovana
Crna Gora nije popravila, ni ojačala zaštitu od šumskih požara. To pokazuje novi izvještaj Državne revizorske institucije (DRI), objavljen sredinom marta ove godine. Većina preporuka koje su iz DRI-a dali nadležnim institucijama prije oko dvije i po godine još nije realizovana.
Od 42 preporuke – 23 nijesu realizovane. Njih 18 jeste djelimično, a 17 je u fazi realizacije. Samo 11 preporuka je ispoštovano. ,,Većina preporuka nije realizovana ili se nije mogao utvrditi njihov status, zbog toga što nije dostavljen Izvještaj o preduzetim radnjama po izrađenim i dostavljenim preporukama. Realizacija preporuka nije bila dovoljno efikasna i zato je potrebno da se intenziviraju aktivnosti”, navodi se u izvještaju DRI-a. Sezona požara je tu.
Prema posljednjim dostupnim podacima iz Nacionalne procjene rizika od katastrofa, objavljene krajem 2021. godine, u periodu od 2010. do 2020. godine Crnu Goru je pogodio 1001 šumski požar. Godina 2020. bila je najteža – samo u njoj bilo ih je 220. Prema procjenama Uprave za šume, te je godine ukupna šteta usljed šumskih požara u Crnoj Gori iznosila 12 349 833 miliona eura. Prema evropskom modelu procjene štete, kako se navodi u posljednjem izvještaju DRI-a, ta je šteta i desetostruko veća – 124 miliona. ,,Ekološka šteta i izgubljena dobit mnogo je veća od direktne štete jer se one računaju kao desetostruka vrijednost direktnih šteta nastalih zbog šumskih požara”, piše u tom dokumentu.
Najviše su, tokom prethodnih godina, stradale opštine Nikšić, Pljevlja, Žabljak, područje Cetinja i Podgorice, kao i dio primorja. Ove godine, tom se spisku pridružila i opština Kolašin, u čijim su selima (Vlahovići, Jasenova, Bare, Ocka Gora, Osreci, Cerovica…) požari ništili velike površine šume i pašnjaka. Izgorjele su i pojedine, nenastanjene kuće.
,,Nema te Vlade Crne Gore koja može da uradi bilo šta bez strategije. Treba da imamo: dobru opremu, dobrovoljce – vatrogasce, obuke za dobrovoljna vatrogasna društva i volontere, naprtnjača, aviona za gašenje požara… Treba svaka lokalna služba za zaštitu i spasavanje da dobije po dron i treba zaposliti više ljudi, sezonskih vatrogasaca. Sve nam to treba, a para nema”, kaže za Monitor ekološki aktivista Aleksandar Dragićević.
Kako ističe, za pripremu svega toga – ove godine smo zakasnili. ,,Treba razmišljati za sljedeću godinu, i godine koje predstoje”.
,,Stanje u aviohelikopterskoj jedinici nije na zadovoljavajućem nivou, što je opšte poznato. Vrijeme je izgubljeno. Prošloj Vladi smo predali izvještaj sa preporukama, ali nam nije stigao pozitivan odgovor. Crna Gora ima pet aviona na raspolaganju, a jedan novi ‘air traktor’ košta tri miliona eura”, kazao je vršilac dužnosti generalnog direktora Direktorata za zaštitu i spašavanje Miodrag Bešović na posljednjoj sjednici Odbora za turizam, poljoprivredu, ekologiju i prostorno planiranje.
On je ukazao na alarmantnu informaciju – piloti nijesu imali ni dovoljan broj letova, zbog čega su izgubili licencu. Kako Monitor saznaje, dovoljan broj letova nijesu ostvarili – jer su avioni neispravni i neosigurani.
Crna Gora još nije nabavila ni specijalizovan helikopter za gašenje požara. Takva letjelica bi državu koštala deset miliona eura. Prema riječima ministra bez portfelja, bivšeg državnog sekretara u Ministarstvu unutrašnjih poslova (MUP) Zorana Miljanića postojala je mogućnost da se takvo vozilo kupi na lizinig ili na grejs period, ali do toga nije došlo. Zbog čega – nije objasnio.
U Nacionalnoj procjeni rizika od katastrofa, analiza klimatskih projekcija za Crnu Goru pokazala je da može doći do povećanja srednjih godišnjih i ekstremnih temperatura, što može dovesti do češćih i dužih toplotnih talasa, više vrućih dana i noći, manje dana s mrazom i manje hladnih dana i noći. ,,Očekuje se i manje padavina, što može da dovede do učestalih suša i povećanja šumskih požara”.
Kao zemlja kandidatkinja za članstvo u Evropskoj uniji (EU), Crna Gora mora da isprati Novu šumarsku strategiju EU za 2030. godinu, koja je strateška komponenta za postizanje EU ciljeva biodiverziteta. Jedna od mjera koje ona predviđa je sadnja tri milijarde stabala do pomenutog roka.
Nedavne analize Evropskog informacionog sistema o šumskim poţarima (EFFIS) pokazuju da je preko 95 odsto požara u Evropi izazvano ljudskim faktorom. Prema Krivičnom zakoniku Crne Gore, onaj ,,ko požarom izazove opasnost za život ili tijelo ljudi ili za imovinu čija vrijednost prelazi iznos od dvadeset hiljada eura, kazniće se zatvorom od šest mjeseci do pet godina”. Ako je to djelo učinjeno na mjestu gdje je okupljeno više ljudi – može dobiti kaznu zatvora od jedne do šest godina. Te su kazne, prema ocjeni ministra Miljanića, preblage.
Među evropskim zemljama, Crna Gora je po stepenu šumovitosti na vrhu – odmah iza Finske (86 odsto), Švedske (67 odsto) i Slovenije (62 odsto).
Prema izvještaju Ujedinjenih nacija (UN) Širi se kao požar: Prijetnja od neobično velikih požara, iz februara ove godine, vjerovatnoća od izbijanja katastrofalnih šumskih požara na globalnom nivou mogla bi da poraste za više od 50 odsto do kraja ovog vijeka. ,,Zagrijevanje planete i promjena načina na koji se obrađuje zemljište znače više šumskih požara koji će sve češće izbijati širom svijeta narednih decenija, što će izazvati zagađenje dimom i druge probleme sa kojima vlade nijesu spremne da se suoče”, navodi se u toj analizi.
Druge države na Mediteranu, koji je posebno izložen negativnom uticaju klimatskih promjena, shvataju ozbiljnost opasnosti od šumskih požara. Šteta koju oni mogu prouzrokovati je proučavana u Španiji, gdje je dat i pregled za procjenu ekonomske štete, s obzirom na gubitak drvne i druge robe na tržištu, gubitak produktivnosti zemljišta, uništavanje imovine, efekte na slivove, gubitak poljoprivredne proizvodnje, uticaje na divlje životinje, pejzaž, rekreativne aktivnosti… U Italiji odnedavno postoji i posebna metodologija za procjenu ekonomske štete od šumskih požara koju je predložila Italijanska akademija šumarskih nauka (AIDF).
Mi ćemo I ove godine gledati u nebo i čekati kišu.
Andrea JELIĆ
Izdvojeno2 sedmice
INTERVJU3 sedmice
FOKUS4 sedmice
DUHANKESA4 sedmice
HORIZONTI4 sedmice
DANAS, SJUTRA4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
ANKETA4 sedmice