Kompanije koje su godinama vadile šljunak iz Morače, sada državne parcele koriste za parking na kome održavaju tešku mehanizaciju. Zaštitnik imovinsko-pravnih odnosa traži od Osnovnog suda da im se zabrani i ta mogućnost jer i dalje prave ekološku štetu na prostoru koji su nelegalnom eksploatacijom šljunka uništili
Državne parcele u Mahali na kojima se nelegalno krao šljunak i dalje nesmetano služe eksploatatorima kao parkinzi i platoi gdje održavaju mehanizaciju. Time se dodatno uništava ionako urnisani prostor uz rijeku Moraču, koji bi kao zone sanitarne zaštite trebalo da ima poseban režim zaštite.
Sve to se navodi u prvoj tužbi za ekološku štetu koju je prošle sedmice podnio Zaštitnik imovinsko-pravnih interesa Crne Gore. Tužba je pred Osnovnim sudom podnesena protiv eksplatoatora šljunka Beton Montenegro, izvršni direktor Predrag Kračković, Trans Petrol, izvršni direktor Slavko Kračković, i Montenegro Petrol, izvršni direktor Andreja Šuškavčević.
U tužbi se navodi da država ima pravo svojine na katastarskim parcelama KO Mahala koje su tri kompanije uzele u zakup 2004. i od tada ih degradiraju.
Podsjeća se na ugovor koji je 2014. zaključen sa Upravom za vode koji se odnosio na navodnu regulaciju toka rijeke Morače. „Tuženi su ugovor o regulaciji toka rijeke i ugovor o zakupu koristili suprotno cilju zbog kojeg su zaključeni, čime je nanijeta šteta životnoj sredini”.
U tužbi se portencira da niko od tuženih nije imao dozvolu za eksploataciju šljunka sa državnih parcela, niti dozvolu za rad postrojenja za preradu šljunka i proizvodnju betona.
Kako je sve bilo mimo pravila i koliko institucije nijesu radile svoj posao, govori i podatak iz tužbe da tamošnja postrojenja nikada nijesu imala građevinsku i upotrebnu dozvolu, kao ni dozvole od drugih nadležnih organa. ,,Jedino što su posjedovali je Elaborat o procjeni iz 2014. godine, koji je uslovno važio dvije godine.”
,,Tuženi su radili svakodnevno, iako za to nijesu imali dozvole nadležnih organa, sa jedne strane nedozvoljeno koristili materijal, sa druge strane stvarali su ogromnu buku, prašinu i otpad radom postrojenja, zagađujući okolinu kršeći Zakon o zaštiti životne sredine, Zakon o odlaganju otpada, Zakon o vodama, Zakon o buci i dr, i sve to u zonama sanitarne zaštite, zbog čega su bile česte prijave mještana”, navodi se u tužbi.
Obrazlaže se i da je zemljište degradirano, kao i zagađeno ispuštanjem goriva i maziva u zemlju, površinske podzemne vode, kao i da se otpad iz Betonjerke slivao u rijeku, te da je cemant kao glavni sastojak betona veoma štetan za zemljište, vodu i vazduh.
Zaštitnik u tužbi navodi da je nesporno da je došlo do degradacije zemljišta na državnim katastarskim parcelama u Mahali, a da zagađenje zemljišta povlači i zagađenje podzemnih voda, usljed rada nelegalnog postrojenja za preradu i proizvodnju šljunka, eksplataciju pijeska i šljunka u dugom periodu.
Naglašava se da se parcele koje su u zoni sanitarne zaštite i dalje koriste za prolaz, parkiranje i održavanje mehanizacije. Zbog svega Zaštitnik traži određivanje privremene mjere radi sprečavanja nastanka daljih šteta.
Precizira se da prilikom održavanja mehanizacije nastaje otpad od tečnosti, potrošnih djelova i drugog, te da otpadne vode nastaju pranjem mehanizacije na tim parcelama i da njihovo izlivanje predstavlja dalju opasnost za prirodne procese. ,,Nema nimalo dvojbe o tome da tuženi i dalje degradira zemljište mehanizacijom, pa postoji opasnost od daljeg nastanka štete parkiranjem i održavanjem iste jer dolazi do oslobađanja štetnih materija i izduvnih gasova, i sabijanja tla”.
Zaštitnik je predložio sudu da donese rješenje kojim će zabraniti parkiranje, održavanje vozila i mehanizacije, kao i prolazak mehanizacije preko navedenih parcela.
,,Imajući u vidu da tuženi degradira državno zemljište, što je opštepoznata činjenica, da se i dalje degradira mehanizacijom i drugom opremom, radi o pravno čistoj situaciji i notornim činjenicama, te da svako odugovlačenje povećava ekološku štetu na strani države, predlažemo da sud što efikasnije sprovede postupak u ovoj stvari, da izvede predložene i druge dokaze i donese presudu kojom bi naložila tužene da sprovedu mjere vraćanja degradiranog zemljišta u prethodno (ekološko) stanje”, zaključuje se u tužbi koju potpisuje Marija Božović, zamjenica Zaštitnika imovinsko-pravnih interesa.
Agencija utrdila štetu nakon godinu dana
U sporu Montenegro Petrola i države, osim Zaštitnika, ostale institucije su se pokazale dosta neažurne, iako se država tereti za milionske odštete od strane onih koji su na njenoj imovini napravili ekološku katastrofu i iz rijeka izvlačili stotine miliona eura.
Agencija za zaštitu životne sredine je dobila zahtjev Ekološke inspekcije da potvrde postupak utvrđivanja štete u životnoj sredini za Montenegro Petrol u decembru 2022. Tek nakon godinu dana, protekle sedmice, Agencija donosi Privremeno rješenje kojim se utvrđuje šteta nastala na potezu od Botuna do Ponara koju je učinio Montenegro Petrol.
U rješenju se navodi da će se obrazovati stručni tim za utvrđivanja značaja pričinjene štete u životnoj sredini na parcelama u Mahali.
,,Operater je dužan (u slučaju potrebe u postupku utvrđivanja značaja štete, na zahtjev organa uprave) da o svom trošku sprovede sva potrebna mjerenja i ispitivanja i podatke dostavi Agenciji za zaštitu životne sredine”. Navodi se u Privremenom rješenju Agencije.
Montenegro Petrol i država
Uz veliku medijsku pažnju i uz prisustvo najviših državnih zvaničnika 13. februara su srušeni nelegalni objekti za proizvodnju šljunka Montenegro petrola. Javno vidljivi početak borbe protiv građevinske mafije, ocijenio je tada premijer Dritan Abazović i ocijenio da je država konačno rješila da stane na put višedecenijskoj krađi šljunka iz uništenog korita Morače.
Ovo je bila prva ozbiljnija akcija suzbijanja nelegalne eksploatacije šljunka koja je uslijedila nakon što je Zaštitnik imovinsko-pravnih interesa države podnio krivičnu prijavu Specijalnom državnom tužilaštvu. Najavljeno je da tužioci istražuju i da li postoji krivična odgovornost u institucionalnom lancu komande za počinjenu ekološku katastrofu.
Montenegro Petrol, koga zastupa advokat Nikola Martinović, podnio je početkom maja Privrednom sudu tužbu protiv države Crne Gore, kojom traži naknadu štete u visini od četiri miliona eura. U tužbi Montenegropetrola tvrdi se da za uništenje i rušenje njihovih postrojenja, država nije imala bilo kakav zakonit akt, te da o samom činu rušenja nijesu bili obavješteni.
Predrag NIKOLIĆ
Izdvojeno3 sedmice
INTERVJU4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice