Staro je pravilo da s prvim jesenjim kišama gradovi na primorju, pa tako i Ulcinj, ulaze u fazu sivila. Nakon turističke sezone zamru sve aktivnosti, ali ove godine nije tako. Na sve strane, na cijeloj teritoriji opštine od Ade do Kruča, uveliko se gradi. Mnogo više nelegalno nego legalno. Niču ogromne kuće, novi spratovi se dodaju kao lego kockice, ne plaćaju se dažbine, urbanistički haos vlada u opštini koja ionako ima preko pet hiljada objekata sagraađenih bez dozvole. Zadovoljno trljaju ruke špekulanti i posrednici u tim nelegalnim radnjama. Kao i izvođači radova i njihova slabo plaćena radna snaga koja uglavnom dolazi iz drugih dijelova nekadašnje zajedničke nam države.
Inspekcijske službe su u borbi protiv ove pojave zakazale. Kako i ne bi, kada u cijeloj zemlji djeluju tek tri inspektora za građevinarstvo. A jedan od njih je zadužen za opštine Ulcinj i Bar. Opštinske službe takođe su nemoćne.
Sve se to dešava u gradu koji je još prije gotovo sedam stoljeća, u svom Statutu iz 1330. godine, regulisao pitanje divlje gradnje.
„Gradi se sigurno preko 200 objekata. Opština nema novaca, a ljudi imaju. Nevjerovatno je, paradoks je da ljudi masovno investiraju u svoje kuće, apartmane, objekte, a da je lokalna uprava siromašna”, kaže odbornik Građanskog pokreta URA Dritan Abazović.
On navodi da je to očekivano ako se zna da lokalna vlast već decenijama ne usvaja urbanističke planove koji ljudima omogućavaju legalnu gradnju, napominjući da je na taj način otvoren prostor za korupciju, kao i za degradaciju prostora.
Već sedam godina se ne donosi krovni planski dokument, Prostorno-urbanistički plan Opštine. To je tim čudnije kad se zna da taj plan radi centralna vlast. To je jedini slučaj u zemlji da je Vlada Crne Gore preuzela ingerencije na tom polju od jedne lokalne samouprave, nastojeći da u čitavom tom periodu ovoj zajednici nametne planska rješenja za najatraktivnija područja koja je ulcinjska Skupština nekoliko puta jednoglasno odbijala. Radi se, prije svega, o vizijama uređenja Velike plaže, Valdanosa i Solane.
Iz tih razloga već duže od godinu dana blokirano je donošenje detaljnih urbanističkih planova, pa se ljudi snalaze tako što na divlje grade, iako je to krivično djelo. I istovremeno ne plaćaju komunalije, pa se budžet Opštine Ulcinj već godinama kreće oko šest miliona eura, što znači da je 2,5 puta manji od barskog ili sedam puta manji od budžeta Opštine Budva.
Ulcinjski paradoks je takođe da nakon instaliranja nove vlasti u martu ove godine, vladajuću većinu u Skupštini opštine čini čak 27 od ukupno 33 odbornika. Zato je takva vlast, odgovorna samo Podgorici, inertna i nesposobna, što se ogleda u činjenici da je, na primjer, samo dug po osnovu neplaćenih komunalija premašio deset miliona eura.
,,Čak je lokalna vlast u Ulcinju ove godine uzela kredit od 4,25 miliona eura, a sada traži novi od 500 hiljada eura, bez ikakvog obrazloženja i pravno valjano obavljene procedure”, kaže Abazović i pita lokalne funkcionere: ,,Što je to kapitalno investirano u ovoj godini na teritoriji opštine Ulcinj? Ko će da kaže: potrošili smo pet miliona eura od kredita, ali, evo: imamo ovaj most, ovu saobraćajnicu, fontanu… Barem nešto. Ništa!”
Tri su, ipak, ključna razloga što je opštinska kasa u Ulcinju hronično prazna. Prvi je što je najkvaliteniji dio ove opštine, od koje se ubire najveći profit, pod ingerencijom Javnog preduzeća za upravljanje morskim dobrom, čije je sjedište u Budvi. Gotovo sa 13 odsto teritorije Ulcinja gazduje ovo državno preduzeće već 25 godina, a prihodi za ovu opštinu izuzetno su skromni. Na pojedinim mjestima, linija zahvata morskog dobra ide do dva kilometra u dubinu ulcinjske teritorije, a čak su i obale rijeke Bojane ,,morsko dobro”.
Drugi razlog jeste katastrofalna privatizacija koja je urnisala najvažnija preduzeća u Ulcinju koja su sagradila i hranila moderni Ulcinj, a treći simbolična ulaganja u infrastrukturu. Tako je, na primjer, neshatljivo da se već tri godine zbog navodnih proceduralnih problema odlaže izgradnja 13,5 kilometara puta od Ulcinja prema Vladimirskim Krutama, odnosno prema graničnom prijelazu Sukobin, koji je najfrekventniji u državi. Tim gotovo makadamskim putem u Ulcinj dolazi preko 60 odsto turista.
Stoga su iz nevladine organizacije Zeleni korak saopštili da rijeka Bojana i najveći dio obale mora treba da bude pod ingerencijom Opštine Ulcinj, odnosno da „građani Ulcinja budu vlasnici svojih resursa, svoje budućnosti i svojih života, kroz partnerstvo i saradnju s nadležnim institucijama države Crne Gore”.
„U protivnom, posljedice će biti promjena demografske strukture Ulcinja na štetu domicilnog stanovništva i pojačana emigracija ulcinjske omladine u zemlje Evropske unije i u SAD”, smatraju u toj organizaciji civilnog sektora.
Ulcinj je, kako pokazuju podaci Monstata, jedini grad na Primorju koji danas ima manje stanovnika nego prije početka ratova na području bivše Jugoslavije.
Prema zvaničnim podacima, 1991. godine u ovoj opštini živjelo je 24.217 stanovnika, a 2,5 decenije kasnije samo 20.081. To znači da je broj stanovnika opao u ovom periodu za 4.136 osoba, odnosno za jednu šestinu.
Istovremeno je povećan broj birača kojih je na nedavno održanim parlamentarnim izborima bilo upisano 19.735, ili tek 346 manje od ukupnog broja stanovnika!
Jer, nešto manje od četiri hiljade stanovnika čine u Ulcinju oni koji imaju manje od 18 godina, što znači da biračko pravo ima oko 3,5 hiljade lica koja ne žive u ovoj opštini.
Možda je u tom kontekstu razumljivo što su, na primjer, mještani Ulcinja vlasnici samo oko 150 od preko 560 objekata na Bojani. Drugim riječima, Ulcinjanima pripada manje od 30 odsto objekata na obalama ove rijeke.
,,Činjenica je i da smo u predizbornoj kampanji svi bili nezadovoljni ukupnim stanjem u privredi i društvu. A onda je 80 odsto građana Ulcinja glasalo za stranke koje su i do tada bile vlast na centralnom i lokalnom nivou”, zaključuje Abazović listu savremenih ulcinjskih paradoksa.
Mustafa CANKA
Izdvojeno3 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
FOKUS4 sedmice