Dok iz CGO tvrde da su za pet i po godina preko programa Ekonomskog državljanstva dodijeljena 2.074 ,,zlatna pasoša”, iz Vlade barataju sa podacima o samo 824 rješenja o prijemu u državljanstvo. Iz CGO tvrde da su se u Vladi zabrojali i navode podatke o 110 pasoša koje je izdala Vlada Duška Markovića, Krivokapićeva 291, Abazovićeva 1.044 i Spajićeva 629 za samo sedam mjeseci

U periodu od 1. januara 2019. do 10. juna 2024. godine, za koji Centar za građansko obrazovanje (CGO) ima podatke, dodijeljena su 2.074 ekonomska državljanstva, od čega je više od polovine (1.055) dato licima koja vode porijeklo iz Rusije.

U top 10 najčešćih država porijekla aplikanata, osim Rusije, nalaze se i Kina (190), SAD (107), Ukrajina (59), Vijetnam (49), Liban (45), Bjelorusija (43), Južnoafrička republika (40), Turska (39) i Egipat (38).

„Dodatnih 363 aplikanta porijeklom je iz 63 druge države, među kojima dominiraju države Azije i Afrike, dok za 63 nova državljanina CGO nema podatke o porijeklu“, kažu iz CGO uz opasku da crnogorsko državljanstvo u skladu sa Programom ekonomskog državljanstva do sada nisu dobili jedino biznismeni porijeklom iz  Južne Amerike i Antarktika.

Podaci CGO ne slažu se sa Vladinim podacima koji su 1. septembra objavljeni u Informacija o stanju Posebnog programa ulaganja od posebnog značaja za privredni i ekonomski interes. U ovom dokumentu navodi se da je do sada, u skladu sa Programom ekonomskog državljanstva predato ,,1.113 aplikacija, a da je MUP donio 824 rješenja o prijemu u državljanstvo”.

Iz NVO sektora stižu bitno drugačiji podaci. ,,Obradom rješenja dostavljenih od strane MUP-a, CGO je prošle sedmice objavio da su od početka 2019. do 10. juna 2024. dodijeljena 2.074 ‘ekonomska’ državljanstva, naknadno prikazujući i podatke o porijeklu aplikanata. Podaci CGO-a ukazuju da je broj dodijeljenih državljanstava po ovom osnovu: skoro duplo veći od broja aplikacija koji prikazuje Vlada;  skoro trostruko veći od prikazanog broja dodijeljenih državljanstava po tom osnovu;  i da je Vlada prekoračila maksimum od 2.000 državljanstava predviđen Programom”, naveli su iz CGO.

Iz CGO su napomenuli da podaci koje su objavili nikada nijesu javno osporeni. Pitaju se da li ,,Vlada koja usvaja ovakve dokumente, i MUP, koji donosi rješenja o prijemu u državljanstvo po ovom osnovu, ‘komuniciraju’?

U pomenutoj Vladinoj Informaciji navodi se da su crnogorski pasoš, po osnovu ekonomskog državljanstva, dobile 824 osobe, da se 17 zahtjeva kontroliše, a da su do 2. septembra ove godine odbijena 235 zahtjeva. Investitori su, prema evidenciji Agencije za investicije, u razvojne projekte u oblasti turizma uložili preko 243 miliona eura, dok još 11 miliona čeka na provjeru. Ulaganje u poljoprivredu je bilo znatno skromnije i iznosi pola miliona eura.

U Izvještaju se navodi da , prema podacima sa Centralnog računa državnog trezora, ukupan iznos uplaćenih sredstava u svrhu administrativnih taksi od početka realizacije Programa do septembra ove godine iznosi 43,5 miliona eura. Pored toga, ukupan iznos sredstava uplaćen Fondu za inovacije Crne Gore u svrhu razvoja inovacione politike, od početka realizacije programa iznosi 29 miliona eura.

Po računici Vlade dobro smo profitirali od programa koji je pod stalnom kritikom Evropske unije.

Vlada Crne Gore je 22. novembra 2018. godine donijela Odluku o kriterijumima, načinu i postupku izbora lica koje može steći crnogorsko državljanstvo prijemom radi realizacije Posebnog programa ulaganja od posebnog značaja za privredni i ekonomski interes Crne Gore,a taj program je okončan 31. decembrom 2022., ali su do tada pristigli zahtjevi nastavili da se obrađuju.

Ovaj program je nastavak sličnog koji je trajao za vrijeme DPS vlada. Prema dostupnim podacima od 2008. do 2020. godina vlasti su dodijelile 390 počasnih državljanstava. Samo tokom 2020. dodijeljeno je preko 100 počasnih državljanstava, od čega je preko trećine dodijelila odlazeća vlada u periodu nakon okončanja parlamentarnih izbora do dolaska nove Vlade. U prethodnom periodu, od 2008. do 2020.  netransparentno je dodijeljeno 390 počasnih državljanstava, pri čemu ni danas ne postoji javno dostupan zvanični registar tih lica.

U tom periodu ,,zlatne pasoše” su dobili Taksina Šinavatra, bivši tajlandski premijer osuđen za zloupotrebu službenog položaja i  finansijske malverzacije, Mohamed Dahlan, bivši palestinski ministar bezbjednosti, koji se sumnjiči za stomilionske prevare i kršenje ljudskih prava. Crnogorski državljanin od 2013. je i Malezijac Vejn Seng Pu, koji je u ljeto 2014. uhapšen u Las Vegasu zbog organizovanja ilegalnog klađenja, kojim je nelegalno stekao oko 300 miliona dolara.

Uz obrazloženje da se radi o ekonomskom osnovu, crnogorsko državljanstvo su stekli nasljednik bankarske dinastije Nataniel Rotšild, koji ima udjela u Porto Montenegru, Petros Statis, vlasnik nekoliko firmi u Crnoj Gori koje imaju svoje razvijene poslove u oblasti turizma i medija, kao i vlasnik Oraskoma koji gradi turistički kompleks na Luštici i ostrvu Mamuli Samih Saviris.

Na spisku počasnih državljana nalaze se i brojne ličnosti iz kulture, nauke, sporta: Marina Abramović, Lazar Ristovski, Zlatko Glamočak, Jaša Alfandari, Genadi Sisojev, Velibor Zolak, Andrej Nikolaidis, Isak Adižes, Dragan Džajić, Fatos Bećiraj, Katarina Bulatović… I pripadnici nove vladajuće većine dobijali su državljanstva kao doktor Vladimir Dobričanin, 2010., i bivša ministarka prosvjete, nauke, kulture i sporta Vesna Bratić početkom 2012. godine.

Novim programom je bilo predviđeno da se za tri godine (od januara 2019. do kraja 2021) “proda” dvije hiljade pasoša, pa je zbog slabog interesovanja Vlada Zdravka Krivokapića planirala da ga ukine krajem 2021. godine. Međutim 30. decembra 2021. donijela je odluku da program produži do kraja 2022. uz obrazloženje da investitori zbog kovid krize nijesu imali vremena da završe projekte.

CGO je ranije ovog mjeseca saopštio da je Vlada Milojka Spajića  za prvih sedam mjeseci rada izdala 629 počasnih državljanstava, uglavnom odlučujući po ranije predatim zahtjevima u okviru Programa ekonomskog državljanstva.

Izračunali su da je vlada Duška Markovića dodjelila 110, a Krivokapićeva 291 počasno državljanstvo stranim državljanima. Najvelikodušnija u dodjeli crnogorskih državljanstava, prema CGO-u, bila je Vlada Dritana Abazovića koja je odobrila i dala državljanstva za 1.044 osobe, i to dominantno po kontroverznom Programu ekonomskog državljanstva.

,,Vlada Spajića možda ugrozi taj rekord sa 629 izdatih državljanstava za prvih sedam mjeseci rada, uglavnom odlučujući po ranije predatim zahtjevima u okviru istog programa”, naveli su iz CGO-a. Iz ove organizacije su upozorili da je zbog ovog programa Crna Gora skoro ugrozila bezvizni režim sa EU.

Iz EK su više puta preporučivali da se ukine ovaj program, uz generalne preporuke da ,,Ovaj program uspostavlja rizike kao što su pranje novca, utaja poreza, finansiranje terorizma, korupcija i infiltracija organizovanog kriminala i treba ga prekinuti”.

Iako je program zvanično obustavljen, dok se obrade sve pristigle aplikacije još će poneko od bogatih dobiti crnogorski pasoš.

Predrag NIKOLIĆ