Opštine sa sjevera koje su 2012. godine propustile šansu da koriste sredstva IPA fondova za rješavanje problema otpadnih voda, sada očekuju nove kredite i grantove. I greške ne postojećim postrojenjima ispravljaće se na isti način
14
Više opština na sjeveru, ove godine, trebalo bi da koristi kredite Evropske investicione banke (EIB) namijenjene za unaprjeđenje sakupljanja i prečišćavanja otpadnih voda i sistema vodosnabdijevanja. Krediti su obezbijeđeni po osnovu okvirnog ugovora „Vodosnabdijevanje i otpadne vode u Crnoj Gori” (Montenegro Water and Sanitation – SERAPIS 2005-2021). Preraspodjelom tog novca stvoriće se uslovi za zatvaranje finansijske konstrukcije projekta i uslov za dalje aktivnosti na kandidovanju projekta za obezbjeđenje granta Zapadnobalkanskog investicionog okvira – WBIF.
Novac dobijen kreditima i, kasnije, iz granta WBIF-a, trebalo bi da znači početak konačnog sređivanja haotičnog stanja u toj oblasti. Većina opština je 2012. godine bila nespremna da iskoristi novac IPA fondova koji je bio namijenjen istom cilju. U nekim opštinama budući krediti, odnosno grantovi, koristiće se za ispravljanje dijela grešaka na poodavno postavljenim postrojenjima za preradu otpadnih voda (PPOV), dok će ostale prvi put dobiti te siteme.
Više od tri milona eura je iznos kredita kod EIB kojim će u Pljevljima biti finansiran dio izgradnje II faze kanalizacione mreže, čime očekuju da se unaprijedi sistem za upravljanje otpadnim vodama i poveća funkcionalnost izgrađenog PPOV. Za sve radove kojima bi se uspostavili prihvatljivi standardi u tretmanu otpadnih voda u toj opštini potrebno je oko 10 milona eura, saopštili su lani iz Vlade.
Gradnja prvog postrojenje, koju su pratile mnoge kontroverze, počela je sredstvima iz IPA fondova. Tokom minule decenije u Pljevljima, pored PPOV u Židovićima, izgrađen je i glavni gradski, kao i četiri od sedam bočnih kanalizacionih kolektora koji uključuju otpadne vode iz gradskih naselja.
Nedavna anketa, čije su rezultate objavile Pljevaljske novine, pokazuje da je skoro polovina ispitanika nezadovoljna funkcionalnošću PPOV, dok je više od trećine (32.18%) veoma nezadovoljno. Skoro polovina građana (43.56%) primijetila je negativne efekte kolektora na okolinu, uključujući smrad i zagađenje. Razlog za brigu je, pokazali su rezultati ankete, i troškovi od oko 800.000 eura godišnje za njegovo održavanje. Više od polovine ispitanika vjeruje da je bilo elemenata korupcije u procesu izgradnje i održavanja kolektora.
Još u vrijeme izrade Studije izvodljivosti, prije više od deceniju, moglo se čuti da je glavni nedostatak tog projekta nerazdvojena atmosferska i fekalna kanalizacija. Povećavanje kapaciteta kolektora izazvalo je sumnje i pitanja o stvarnim motivima koji stoje iza projekta.
PPOV, koji je zvanično koštao četiri miliona eura, finansiran je iz IPA fondova, a projektant i izvođač radova je bila španska kompanija Akvalia infrastruktura. Austrijsko preduzeće Štrabag AG bilo je angažovano za izgradnju glavnog kolektora, vrijednog oko 1,05 miliona eura. Međutim, ključni dio projekta priključenje fekalne kanalizacije nikada nije realizovan. Firma iz Italije, koja je bila zadužena za nadzor, potvrdila je neefikasnost u realizaciji projekta. Postojenje je počelo da radi 2019., umjesto dvije godine ranije.
Iako su u Rožajama od 2011. do 2014. godine uspjeli da izrade studiju izvodljivosti za postrojenje, odabrali lokaciju i uvrstili je u Prostorni urbanistički plan (PUP), do sada na rješavanju problema otpadnih voda gotovo ništa nije učinjeno. U toj opštini tek predstoji gradnja PPOV. Kada je, prije deset godina, DPS izgubila vlast, njihovi nasljednici, Bošnjačka stranka i Socijaldemokratska partija (SDP), odlučilli su da promijene lokaciju, koje je prvobitno bila određena za PPOV. To je iziskivalo ponovnu izradu studija lokacije, a nove vlasti nisu mogle za to dobiti novac iz IPA fondova. Prvobitno opredijeljen novac za postrojenje zatim je preusmjeren na druge opštine.
Tako su Rožaje, umjesto da budu među prvima u Crnoj Gori, koji će riještiti probleme tretmana otpadnh voda, sada na začelju. Otpadne vode iz Rožaja trenutno se ulivaju u rijeku Ibar na desetak kilometara od njenog izvora. Prema monitoringu kvaliteta vode Agencije za zaštitu životne sredine, Ibar je jedna od najzagađenijih rijeka u Crnoj Gori.
Rožaje je tako postalo jedna od opština, koje su još prije 10 godina mogle da završe veliki dio poslova koji su imperativi u oblasti zaštite životne sredine. Među tim opštinama je i Kolašin koji, takođe, treba da gradi PPOV i dovodi u red kanalizacionu mrežu. Do 2012. godine za izgradnju PPOV u opštini Kolašin je dobila 1,2 miliona eura, kreditom i iz predpristupnih fondova. No, tek nedavno opštinska adminsitracija je obezbijedila preduslove za projekat.
“Otpadne vode iz kanalizacionog sistema grada ispuštaju se direktno u lagune, naselje Breza. Lagune ne funkcionišu ispravno, nisu obložene i otpadne vode poniru u zemlju. Trenutno je u funkciji jedna laguna , na čijem dnu se nalazi sloj mulja debljine 30-60 centimetara. Opasnost kontaminacije Tare je stalna, pošto je rijeka udaljena od laguna svega oko 25 metara”, saopšteno je prilikom prezentacije projekta.
Glavni cilj izgradnje PPOV je, objašnjeno je, smanjenje zagađenja Kolašina i rijeke Tare koje je uzrokovano nedostatkom kompletnog sistema prikupljanja otpadnih voda. Zemljište na kojem je predviđena izgradnja je u opštinskom vlasništvu, a kako tvrde u lokalnoj upravi, u toku je prekvalifikacioni tender za nadzor nad projektom.
U Kolašinu kažu da su prošle godine završili sve potrebno za zaključenje ugovora o transferu kreditnih sredstva, ali da procedure nijesu okončane, pa je to zahtijevalo novu odluku o zaduženju i rebalans budžeta. Predstavnicima kolašinske lokalne vlasti nedavno su u resornim ministarstvima obećali da će Kolašin, zbog ažurnog pristupa, biti izdvojen iz “paketa” u kojem je još nekoliko opština. Navodno i pored toga, što se već godinama zna koje su im obaveze, mnoge lokalne uprave još su u procesu izrade potrebne dokumentacije ili nijesu završile eksproprijacije, neophodne za projekte.
Kreditna sredstva EIB, a potom i grant WBIF-a i u Mojkovcu će koriristi za adaptaciju postojećeg PPOV i izgradnju kanalizacione mreže u više naselja. To podrazumijeva razdvajanje fekalnih i atmosferskih voda u urbanom dijelu grada i izgradnju novih kolektora, dužine 2,06 kilometara u dijelu Gornjih Polja. Planirano je da bude izgrađena kanalizaciona mreža, dužine 7,99 kilometara, u naseljima Ambarine, Juškovića potok i Podbišće.
Otvaranjem poglavlja 27 Crna Gora je, između ostalog, preuzela obavezu da izgradi sisteme za prikupljanje i tretman otpadnih voda u svim svojim opštinama do kraja 2035. Očekivano je da ovog puta, pritisnute rokovima, lokalne administracije pokažu više ozbiljnosti i stručnosti, u odnosu na vrijeme kada su im ili izmakla, ili su nekvaliteno utrošena sredstva IPA fondova.
Dragana ŠĆEPANOVIĆ
INTERVJU3 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO2 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice