Dragana ima 36 godina. Završila je Pravni fakultet u Podgorici prije više od deceniju. Mjesto u javnoj upravi dobila je pred oktobarske izbore. Ubijeđena je da će proći kao i prošli put – čim se stiša izborna gužva ljubazno će joj objasniti da ‘trenutno nema posla i čim bude – zvaće je’.
Ona je samo jedna od mnoštva godinama nezaposlenih koji radno mjesto dobijaju u predizbornoj kampanji. Koliko dugo na njemu ostaju – zavisi, najčešće, od toga koliko im je jaka veza. A veza je, opet, uglavnom partijska. Po tom principu lokalne samouprave ovog vrelog avgusta dodatno nakrcavaju ionako prebukirane kancelarije. Neki, poštujući postulate „održivog razvoja” – novozaposlenima, osim plate i partijskog zadatka, ne daju ništa. Jer – nemaju gdje fizički da ih smjeste. Tako su Nikšić i Danilovgrad, i pored prekobrojnih uposlenika, dodatno aktivirali nove.
U nevladinom sektoru (Crnogorska kulturna mreža) tvrde da je predizborna trka u Nikšiću otpočela tako što je DPS krenuo da zapošljava na određeno u Opštini i preduzećima koja se finansiraju iz opštinskog budžeta. ,,Lokalna samouprava je, u preduzećima i ustanovama čiji je osnivač, u posljednjih trideset dana zaposlila 70 ljudi po partijskom ključu”, saopštila je NVO Crnogorska kulturna mreža.
Iako lokalna samouprava nema novca ni za plate stalno zaposlenim, zbog ‘povećanog obima posla tokom ljeta’, kako tvrdi prvi čovjek Opštine Nikšić Nebojša Radojičić – morali su da prime nove.
Nešto slično se dešava i u Danilovgradu. Kraj avgusta, kada je obično u javnom sektoru zatišje, danilovgradska samouprava iskoristila je da uposli pripravnike, uglavnom aktiviste DPS-a. Prema nezvaničnim informacijama, koje su objavile podgoričke Vijesti, prošle sedmice 21 visokoškolac dobio je posao u opštinskim službama, sekretarijatima ili javnim preduzećima i ustanovama koje se finansiraju iz budžeta. Među zaposlenima su, kaže isti izvor, i članovi porodica lokalnih funkcionera.
Spisak opština i javnih institucija koje zapošljavaju po partijskom ključu ovdje tek počinje. I nema mu kraja. A ko bi tome i stao na kraj kada predsjednik DPS-a i dugogodišnji premijer Milo Đukanović otvoreno poziva depeesovce da ne odbijaju nikoga ko dođe i traži posao. A Miodrag Vuković pojašnjava da je „normalno što su javna uprava i preduzeća politizovani, jer Crna Gora je dobrano partijska država”.
No, nije tu kraj predizbornim zloupotrebama državnih resursa. Mnoštvo je načina na koji funkcioneri, ali i službenici u državnoj i opštinskim upravama koriste svoja radna mjesta i zajedničke resurse kako bi obezbijedili nastavak vladavine DPS-a. Od prelivanja novca iz državnih institucija za predizbornu kampanju do banalnog, ali po građane skupog, vozikanja službenih automobila po Crnoj Gori u vrijeme agitovanja i partijskih predizbornih skupova i angažovanja uposlenih za partijske poslove u vrijeme njihovog radnog vremena.
Dragan Koprivica, izvršni direktor Centra za demokratsku tranziciju, objašnjava: ,,Zloupotrebe državne imovine i funkcija nijesu samo pravno nego i pitanje političke kulture. Ovaj problem, poznat u velikom broju zemalja, kod nas je dodatno izražen budući da imamo kontinuitet vladavine jedne partije od 20 godina”.
On tvrdi da ova anomalija nije samo uticala na kvalitet izbornog procesa nego i na funkcionisanje države počev od zapošljavanja do načina raspodjele bogatstva. ,,Ako konstantno promovišemo evropske vrijednosti krajnje je vrijeme da se tako počnemo i ponašati i da funkcioneri prestanu zloupotrebljavati državne resurse”, zaključuje Koprivica u razgovoru za Monitor.
CDT je početkom ove sedmice započeo monitoring finansiranja političkih partija. „Ovdje je najvažnija uloga državnih institucija na čelu sa policijom i tužilaštvom. Ova su pitanja solidno regulisana u našem zakonodavstvu, a ono što se mora desiti jeste rigorozna primjena zakona”, kaže Koprivica.
No, baš sa tom primjenom zakona slabo stojimo. Primjer su i pritužbe koje je zbog raznih zloupotreba slala Građanska alijansa.
,,Vlada do sada nije pokazala želju da ovo pitanje riješi na kvalitetan način, jer je umjesto sankcionisanja stimulisala državne službenike da čine ova prekoračenja. Sjetimo se – Vlada je državne činovnike častila automobilom umjesto da su uslijedili otkazi zbog nezakonitog odnosa prema državnom vlasništvu”, kaže Edin Koljenović iz GA.
On kaže da je država dala čak i jednu lošu poruku o nekažnjivosti kršenja zakona Crne Gore, te da uz ovakav odnos nadležnih institucija predstoji period kada ćemo se susretati sa beskrupuloznim zlopotrebama posebno onda kada krene predizborna kampanja.
Jasan primjer odnosa države je odgovor koji je Građanska alijansa dobila od Državne izborne komisije na pritužbu ove NVO na postupanje javnih funkcionera tokom predizborne kampanje u Tivtu i Herceg Novom. DIK je konstatovao da Zakon o izboru odbornika i poslanika zabranjuje učešće u izbornoj kampanji javnim funkcionerima koje imenuje ili postavlja Vlada i koje imenuje lokalna samouprava, kao i policijskim službenicima i pripadnicima ANB-a. Međutim, konstatuju, u kaznenim odredbama istog zakona kao prekršaj nije sankcionisana povreda tog člana zakona, pa zaključuju da Komisija nema ovlašćenja za pokretanje postupka u konkretnom slučaju. Slično su ovoj NVO odgovorili i o Zakonu o finansiranju poslaničkih partija. U DIK-u tvrde da njime nije precizirana procedura, način utvrđivanja činjenica i nadležnosti za vođenje postupka protiv onih koji krše zakon.
I nikome ništa što tako pare građana troše vladajuće partije.
Značaj institucija u rješavanju ovog problema naglašava i advokat Veselin Radulović. „Zloupotreba državnih resursa u partijske svrhe dešava se konstantno, ali je izraženija u predizbornoj kampanji”, pojašnjava Radulović. On tvrdi da je ključni problem u tome što u Crnoj Gori ne postoji institucija koja će na sve te brojne zloupotrebe da reaguje. „Prije svega mislim na Državno tužilaštvo koje uporno ćuti pred zloupotrebama a moralo bi da ispita takve radnje, makar u onim slučajevima gdje je izvjesno da je izvršeno neko od krivičnih djela”.
Radulović upozorava i na situaciju u kojoj je crnogorska vlast izgubila izvore finansiranja u brojnim nelegalnim radnjama kao što su šverc, trgovina ljudima i narkoticima koje su sprovodili „korektni momci” pa se sada, zbog manje novca, više oslanjaju na zajedničke resurse koje nemilice zloupotrebljavaju kako bi ostvarili svoj cilj – ostanak na vlasti.
No, to i Radulović potvrđuje, mnogi građani nisu svjesni da im vlast bukvalno otima novac da bi sebi produžila vijek trajanja.
Marijana BOJANIĆ
DRUŠTVO4 sedmice
DANAS, SJUTRA4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
U SJEĆANJU4 sedmice
Izdvojeno2 sedmice
INTERVJU3 sedmice
INTERVJU4 sedmice
HORIZONTI4 sedmice