Džaba sve, ne može se sakupiti hiljadu podstanara zainteresovanih da učestvuju u vladinom projektu 1000 plus.

U MINUSU: Dvadeset dana pošto je konkurs raspisan javilo se tek 890 građana, zainteresovanih za vladine stambene kredite, a Vlada traži hiljadu takvih. Desi se da prođu i dva dana da se niko živ tim povodom ne pojavi na šalterima banaka.

Pokazali su se neopravdanim strahovi onih podstanara koji su ispred crnogorskih banaka proveli noć uoči raspisivanja konkursa, uplašeni da neće uspjeti da se uguraju u prvih hiljadu koji će dobiti stambene kredite po subvencioniranoj stopi od 4,95 odsto. Ministarstvo uređenja prostora fulalo je poprilično u procjeni da će biti bar dvije hiljade građana koji ispunjavaju uslove i koji bi se mogli prijaviti na konkurs.

Da projektu 1000 plus prijeti neuspjeh, postalo je jasno kada se početkom sedmice oglasila i Unija poslodavaca apelujući na poslodavce da zaposlenima pomognu oko učešća, koje se kreće od pet do trideset odsto, a što je jedan od razloga zbog kog mnogi i odustaju od kredita.

,,Poslodavci će tako uticati na povećani stepen zadovoljstva u radu i lojalnosti prema kompaniji koja pokazuje da vodi računa o zaposlenom kadru”, saopštili su iz Unije. Bilo bi dirljivo da se ne zna da je Unija, pored Vlade i Sindikata, osnivač Crnogorskog fonda za solidarno stambenu izgradnju koji nudi najveći dio stanova na sjeveru u okviru projekta Hiljadu plus. Kako to da Fond koji bi stanove trebalo da gradi za zaposlene koji u njega ulažu, a ne za tržište, učestvuje u projektu pokušali su ranije iz Vlade da pojasne za Monitor: ,,Fond je ponudio jedan dio stanova za koje članovi nisu bili zainteresovani ili nisu bili finansijski sposobni”. Fond stanove nudi za 600 eura po kvadratu, a njihova se izgradnja očekuje tek krajem sljedeće godine.

Na sjeveru, međutim, nema dovoljno zainteresovanih ni za tako nisku cijenu kvadrata koja se u Podgorici kreće i do dvije hiljade eura po kvadratu. Direktor mojkovačke agencije za investicije i razvoj Ivan Ašanin i predsjednik opštinskog saveza sindikata Bosiljka Pejović ocijenili su da je to previsoka cijena za Mojkovac. U Mojkovcu se za taj projekat prijavilo petnaest, a nudi se 25 stanova.

Da se podstanari sa sjevera predomisle nije pomogla ni turneja Ministarstva uređenja prostora, čiji službenici u salama domova kulture širom sjevernih crnogorskih opština ubjeđuju građane da im se učešće u projektu isplati. Zalud.

Ne treba veliko poznavanje računa da se shvati da je malo crnogorskih podstanara koji imaju plate manje od prosječnih, što je jedan od uslova da bi se dobio kredit, a da pri tom nijesu kreditno zaduženi i uz to imaju od dvije do deset hiljada eura ušteđevine. Istovremeno, oni koje bi banke ocijenile kao kreditno sposobne imaju previsoke plate za uslove koje je propisala Vlada.

PRAVILA ZA JEDNO POPODNE: I ne samo da građani za stan koji im Vlada izabere da kupe moraju da ispune nevjerovatne uslove, nego su se ti uslovi počeli mijenjati iz časa u čas i sve pošto je konkurs raspisan. Moguće da je bilo lakše pratiti inflaciju dinara početkom devedesetih, nego promjenu uslova potrebnih da se dobije subvencionirani stambeni kredit.

Tako su, recimo, uslov da učešće mora biti minimum pet posto odobrenog kredita neke od banaka, poput Crnogorske komercijalne banke, preinačile na najmanje deset posto. CKB je tražila i da supružnik nosioca kredita mora biti stalno zapošljen što nije bio početni uslov. A da je sve do pogleda na svijet pokazao je i komentar Ministarstva uređenja prostora na promjenu pravila u toku igre.

Iz Ministarstva za Monitor kažu: ,,Smatramo da nije došlo do mijenjanja prethodno uspostavljenih pravila, već da je riječ o situacijama u kojima banke postavljaju dodatne uslove kako bi domaćinstvima koja u drugom slučaju ne bi bila kreditno sposobna unaprijedile kreditnu poziciju i omogućile učestvovanje u ovom Projektu”. To što je svoje klijente CKB natjerala da prelaze u druge banke kako bi dali manje para za učešće ili da bi uopšte mogli da podignu kredit, u Ministarstvu zovu ,,unapređivanjem kreditne pozicije”.

Konačno, pošto su se neki od zainteresovanih građana prebacili u druge banke, ispostavilo se da to i nijesu morali da rade jer je CKB opet promijenila pravila, odnosno vratila ih na početnih pet posto učešća i ono da supružnik ne mora biti stalno zapošljen, odnosno kreditno sposoban.

Ista banka je sa spiska građevinara izdvojila one kod kojih nije potrebna dodatna hipoteka izuzev one na stan koji se kupuje, i druge u koje iz nekog razloga i nije baš sigurna. Ispalo je da garancije koje su te građevinske firme ponudile Vladi da bi uopšte učestvovale u konkursu i nijesu baš od neke vajde za tu banku.

Nego, i tu je došlo do promjena. Zetagradnja koja je u Podgorici ponudila najveći broj stanova je tako najprije bila na listi nesigurnih (što i ne treba zamjeriti CKB-u s obzirom na to da većina ponuđenih stanova tek treba da se gradi), da bi se potom našla na listi onih firmi za koje ne treba dodatna hipoteka ako se kod njih kupi stan.

Šta je tu banku navelo da se predomisli, ne zna se. Ali je sigurno da su građani postali sumnjičaviji prema ponudi crnogorskih građevinara i dobrim namjerama Vlade. Jer, ono, u bankama sigurno dobro računaju.

POVLAŠĆENI: Da Vladi nijesu baš na prvom mjestu mladi bračni parovi, osobe sa invaliditetom, za koje se klela da su među prioritetnim grupama projekta, postalo je jasno pošto je objavljeno da je 75 stanova u Podgorici koje je firma Kroling ponudila za nevjerovatnih 650 eura po kvadratu rezervisano isključivo za državne službenike.

,,U javnom pozivu za građane bilo je jasno definisano da je od ukupnog broja realizovanih kreditnih aranžmana 50 posto namijenjeno porodičnim domaćinstvima čiji su članovi zapošljeni u državnoj upravi, dok je ostalih 50 odsto namijenjen ostalim porodičnim domaćinstvima, među kojima osobe sa invaliditetom i mladi bračni parovi imaju prioritet”, objašnjavaju takvu odluku iz Ministarstva za Monitor. Po toj logici trebalo je polovinu stanova koje je Kroling ponudio ostaviti za osobe sa invaliditetom i mlade bračne parove. Iz Ministarstva se nijesu ni potrudili da išta pojasne učesnicima projekta koji ne rade u državnoj službi.

Samo su razočarano objavili da državni službenici ipak neće dobiti te stanove jer je Kroling izbačen iz projekta zbog „nedostavljanja činidbene garancije za dovršenje objekta što je bio jedan od uslova za učešće građevinskih objekata u Projektu”.

Slutnje da je projekat namijenjen prevashodno građevinarima kojima, kako su se i sami žalili, u posljednje vrijeme nije išlo najbolje, postale su očigledne. Građevinari su ponudili svoje neprodate stanove, završene i nezavršene, po cijenama koje inače „drže”. Oni, za razliku od banaka, ne bi mijenjali pravila igre. Jer im očigledno osiguravaju dobit.

A Vlada je toliko bila zaokupljena da im pomogne, da je smetnula s uma da ne može skupiti hiljadu podstanara koji mogu da ispune sve nevjerovatne uslove koje je pred njih postavila. Sada radi ono što najbolje umije: ubjeđuje građane da bolje od njih zna šta mogu i šta im se isplati. To Vladi dobro ide.

Milena PEROVIĆ-KORAĆ