Može li se ući u trag kapitalnom dokumentu pod nazivom Katastar izvorišnih voda na području opština Berane, Andrijevica i Petnjica, koji je kao vojna tajna sačinjen prije trideset godina? Ili će, možda, taj dokument, koji je plod ogromnog timskog rada i truda svojevremeno uloženog u njegovu izradu, ostati „izgubljen”?
Novi kadrovi u Sekretarijatu za poljoprivredu beranske Opštine intenzivirali su potragu za tim izuzetno vrijednim dokumentom, koji je iz arhive službe nestao bez traga prije nekoliko godina, tokom prethodne lokalne vlasti.
Riječ je o dokumentu koji je čuvan više od četvrt vijeka, sa željom da jednom bude iskorišćen u komercijalne svrhe. Originalni dokument najvjerovatnije je ukraden, a tretira se kao da je stradao u požaru, kada je izgorio poslovni centar Evropa, iznad kojeg su se u to vrijeme nalazile kancelarije Sekretarijata za poljoprivredu.
Načelnik ovog Sekretarijata Ranko Šćekić priča da je, od kada je preuzeo dužnost, postavio sebi zadatak da uđe u trag ovom dokument, za koji kaže da je od neprocjenjive vrijednosti.
„Ja prosto nemam riječi i ne bih mogao da vam kažem kolika je vrijednost tog dokumenta. Najtačnije je reći da je vrijednost neprocjenjiva. Taj dokument se u vrijeme kada je rađen vodio kao vojna tajna. Ne znam kada je s njega skinuta oznaka tajnosti, ali je ta oznaka do trenutka nestanka stajala na njegovim koricama”, kaže Šćekić.
On se zato što je dokument bio od značaja za vojsku, nada da bi jedan primjerak mogao biti negdje u vojnim arhivama.
„U državnom sam arhivu tražio i ovih dana dobio odgovor da ga nema. Ostalo je još da provjerimo neke depoe, gdje su neselektivno sklonjeni stari materijali iz Opštine, kao što su depoi u Spomen kući vojvode Gavra Vukovića. Tamo je bivša DPS vlast neselektivno lagerovala ogromnu opštinsku arhivsku građu. Nadam se, ipak, s obzirom na značaj, da bi Vojska Crne Gore morala imati jedan primjerak katastra izvorišta”, napominje Šćekić.
Ovaj poljoprivredni inženjer podsjeća da je katastar izvorišnih voda svojevremeno izradio tadašnji Zavod za urbanizam i projektovanje iz Ivangrada, i da je kao vrlo vrijedan dokument čuvan u resornom Sekretarijatu više od trideset godina.
„U tom obimnom dokumentu koji je nastao kao plod dvogodišnjeg terenskog rada, dati su podaci za tri hiljade izvora na području sadašnjih opština Berane, Andrijevica i Petnjica – o kapacitetu i temperaturi vode u četiri godišnja doba, nadmorskoj visini, načinu prilaza, široj i užoj lokaciji, geološkom sastavu okoline, mogućnosti kaptiranja, kao i mogućnosti eventualnog zagađivanja”, priča Šćekić.
On dodaje da su sva izvorišta vrlo precizno locirana, i da je uz te podatke bila priložena skica i topografska karta na kojoj su ucrtani.
„To su bili izuzetno vrijedni podaci. Svako izvorište je ispitano u pogledu fizičke, hemijske i bakteriološke ispravnosti vode. To je već nešto što je promjenljivo i što bi trebalo ponoviti, ali svi ostali podaci su trajni i vrlo precizni”, kaže načelnik Sekretarijata za poljoprivredu.
Upravo na osnovu ovog dokumenta utvrđeno je da na terenu koji je obuhvaćen istraživanjem, a koji se sada prostire na tri opštine, postoji najmanje trideset izvora pitke vode koji zadovoljavaju sve kriterijume da bi mogli da se koriste u komarcijalne svrhe, ali do sada ni jedan nije za to upotrijebljen, ne računajući one koji se upotrebljavaju za snabdijevanje naselja.
„Naravno, od tih tri hiljade izvora nijesu svi za komercijalne svrhe. Ali preko trideset ima kapacitet od pet do 50 litara u sekundi. Među njima bi se sigurno nekoliko našlo koji zadovoljavaju sve kriterijume da bi mogli biti ponuđeni za koncesije. Mi znamo šta to znači. Ako bi se neko pojavio i izgradio makar jednu fabriku za flaširanje, to bi za ovu siromašnu sredinu bio dobitak”, kaže Šćekić.
Načelnik Sekretarijata za poljoprivredu zaključuje da bi zbog svega toga najpreči zadatak bio da se ovaj dokument od neprocjenjive vrijednosti čim prije pronađe.
„Da taj posao počne iznova da se radi, ko zna koliko bi vremena i novca trebalo da se svi ti podaci ponovo prikupe. Simptomatično je da smo poslije tog požara pronašli ostatke mnogih drugih dokumenata, ali od ovog velikog, debljine petnaest centimetara i dobro ukoričenog, nije bilo nikakvog traga”, kaže Šćekić.
Njegov kolega inženjer Ilija Marković nema dilemu. Po njemu, Katastar izvorišnih voda za nekadašnju ivangradsku opštinu, nije izgorio već je ukraden.
„Siguran sam da je to neko odnio prije požara. Nije problem u tome što je odnio, nego u tome što to nikom ne treba. Ne može se prodati. A Opštini bi taj dokument značio mnogo, jer bi mogao biti informator o mogućnostima komercijalizacije izvorišnih potencijala, odnosno pitke vode”, kaže Marković.
Ni uzroci požara u kojem je do temelja izgorjela zgrada nekadašnjeg hotela Evropa i današnjeg istoimenog poslovnog centra, nikada nijesu utvrđeni. Nije bilo malo onih koji su poluglasno govorili da je požar podmetnut, da bi nikla nova i veća zgrada u glavnoj ulici, koja je do danas nezavršena.
Sve se dešavalo u vrijeme vladavine lokalnog DPS-a i tajkunizacije grada. Da bi relativizovali i umanjili štetu izazvanu ovim požarom, tadašnje gradske vlasti su obećavale da će se izgraditi nova zgrada, a za vrijedni dokument su tvrdili da nikada nije ni postojao u Opštini Berane. Od stručnjaka koji su ga za potrebe vojske i Opštine izrađivali prije AB revolucije, danas neki nijesu među živima, ili više nijesu u Beranama.
Da je dokument pod tim nazivom postojao i da je dugo nosio oznaku vojne tajne, svjedoče još samo inženjeri u resornom Sekretarijatu. Načelnik tog Sekretarijata Ranko Šćekić Monitoru je rekao da će se ovih dana obratiti dopisom Vojsci Crne Gore, s nadom da je u njihovim arhivama negdje ostao drugi primjerak vrijednog dokumenta.
Ili ga prije treba tražiti u nekoj privatnoj arhivi?
Tufik SOFTIĆ
DANAS, SJUTRA4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno2 sedmice
INTERVJU4 sedmice
OKO NAS4 sedmice
HORIZONTI4 sedmice