Izvorišne vode na sjeveru Crne Gore nijesu ni izbliza valorizovane kako bi trebalo da budu zbog domaćih potreba, ali i privlačenja stranih investitora. Fabrike flaširane vode do sada su otvorene jedino u Kolašinu i Šavniku, dok na teritoriji drugih vodom bogatih opština na sjeveru države nema baš ni jedne.
U Crnoj Gori ukupno radi sedam fabrika koje godišnje mogu da proizvedu 350 miliona litara flaširane vode. Ipak, kako je nedavno prenio Radio Slobodna Evropa, ukupna godišnja proizvodnja iznosi svega 22 i po miliona litara, što je svega petnaest posto ukupnih kapaciteta.
Istovremeno se ukazuje na činjenicu da je domaće tržište preplavljeno flaširanim vodama iz uvoza, koji pokriva preko 60 posto ukupnih potreba Crne Gore.
Tokom prošle godine, u Crnoj Gori je proizvedeno 22 i po miliona litara flaširane vode, dok će podaci za ovu godinu biti poznati tek po realizaciji završnih obračuna. Već sada se zna da je uvoz još veći nego ranijih godina.
RSE prenosi da se za prvih devet mjeseci odlilo sedam i po miliona eura za kupovinu 33 i po miliona litara vode izvan Crne Gore, a istovremeno su proizvodnju zaustavile dvije domaće fabrike, od kojih je i jedan jedini proizvođač gazirane mineralne vode u zemlji, bjelopoljska Rada.
Apsurdnost ovakve situacije najbolje se pokazala u Beranama kada je ovaj grad zbog novembarskih poplava i oštećenja gradskog vodovoda ostao do ovih dana bez vode za piće. Prvih nekoliko dana nakon elementarnih nepogoda pitke vode nije bilo ni u prodaji, da bi tek kasnije beransko tržište preplavile dobrim dijelom vode iz uvoza.
Sve to ne bi bilo zanimljivo kada se ne bi znalo da je samo na području opština Berane, Andrijevica i Petnjica katastarski registrovano preko tri hiljade izvora pitke vode, od kojih nijedan, ne računajući one koji su iskorišteni za vodovode, nije industrijski valorizovan.
U ovakvoj situaciji na „specifičnoj težini” dobio je i nestanak kapitalnog dokumenta pod nazivom Katastar izvorišnih voda na području opština Berane, Andrijevica i Petnjica, koji je sačinjen prije trideset godina.
Riječ je o dokumentu koji je čuvan više od četvrt vijeka, sa željom da jednom bude iskorišćen u komercijalne svrhe, da bi nestao iz arhive bivšeg opštinskog Sekretarijata za poljoprivredu. Originalni dokument je najvjerovatnije ukraden, a tretira se da je stradao u požaru, kada je izgorio poslovni centar Evropa, iznad kojeg su se u to vrijeme nalazile prostorije ovog Sekretarijata.
Načelnik Sekretarijata za poljoprivredu u Beranama Ranko Šćekić kaže da je vrijednost ovog dokumenta bila neprocjenjiva i da o tome svjedoči i činjenica da je dugo nosio oznaku ,,vojna tajna”.
Ovaj poljoprivredni inženjer podsjeća da je katastar izvorišnih voda svojevremeno izradio tadašnji Zavod za urbanizam i projektovanje iz Ivangrada, i da je kao vrlo vrijedan dokument čuvan u resornom Sekretarijatu više od trideset godina.
,,U tom obimnom dokumentu, koji je nastao kao plod dvogodišnjeg terenskog rada, dati su podaci za tri hiljade izvora na području sadašnjih opština Berane, Andrijevica i Petnjica o kapacitetu i temperaturi vode u četiri godišnja doba, nadmorskoj visini, načinu prilaza, široj i užoj lokaciji, geološkom sastavu okoline, mogućnosti kaptiranja, kao i mogućnosti eventualnog zagađivanja”, kaže Šćekić.
On dodaje da su sva izvorišta vrlo precizno locirana, i da je uz te podatke bila priložena skica i topografska karta na kojoj su ucrtani.
,,Svako izvorište je bilo ispitano u pogledu fizičke, hemijske i bakteriološke ispravnosti vode. To je jedino što bi trebalo ponoviti, a svi ostali podaci su trajno precizni”, dodaje Šćekić.
Upravo na osnovu ovog dokumenta utvrđeno je da na području terena koji je istraživanjem obuhvaćen postoji najmanje trideset izvora pitke vode koji zadovoljavaju sve kriterijume da bi mogli da se koriste u komercijalne svrhe, odnosno koji su kapaciteta od pet do 50 litara u sekundi.
On posebno ukazuje na situaciju koja je nedavno zadesila Berane i na značaj koji bi imalo postojanje makar jedne fabrike vode.
,,Da je postojala fabrika vode u Beranama, ne bi bili u situaciji u kojoj smo se našli, da čekamo da nam voda za piće stiže cistijernama iz primorskih gradova. Samo jedna jedina fabrika podmirila bi potrebe čitavog grada”, kaže Šćekić.
Ovaj čovjek od struke objašnjava da bi za ponovnu katastrasku registraciju izvorišta bilo potrebno mnogo vremena i truda, što je u sadašnjim uslovima skoro neizvodivo.
Situaciju s nedovoljnim korišćenjem čak i postojećih fabrika vode u Crnoj Gori za RSE komentarisala je nedavno sekretar Odbora za poljoprivredu i prehrambenu industriju Privredne komore Crne Gore Lidija Rmuš. Ona je kazala da je uočljivo da trgovački i ugostiteljski sektori u Crnoj Gori ne daju odgovarajući tretman domaćim vodama.
„Domaće vode trebalo bi da budu zastupljenije u prodavnicama i ugostiteljskim objektima, ne samo zato što je riječ o crnogorskim proizvodima već i zato što je riječ o zaista kvalitetnom i cjenovno konkurentnom proizvodu”, izjavila je Rmuš.
Ona je ukazala i na mogućnost postojanja nelojalne konkurencije na tržištu flaširane vode, odnosno da veliki međunarodni igrači uslovljavaju domaće trgovce i ugostitelje da, ako žele njihov glavni proizvod, moraju da kupe i njihovu flaširanu vodu.
„Međutim, još niko se nije zvanično žalio, što je neophodno da bi se pokrenuo postupak”, kazala je Rmuš za RSE.
Neki od vlasnika domaćih fabrika ukazuju da je nezainteresovanost države jedan od najočiglednijih problema za industriju flaširane vode, i da ne postoji nijedan element podrške poljoprivrednoj proizvodnji kojoj industrija vode pripada, zbog čega su sve postojeće fabrike vode u Crnoj Gori u problemima.
Vjerovatno se nezainteresovanost države ogleda i u činjenici da je nekoliko fabrika vode locirano samo u Kolašinu i Šavniku, dok na velikom prostoru od Gusinja na krajnjem sjeveroistoku pa sve do Pljevalja na krajnjem sjeverozapadu države, i pored na stotine najkvalitenijih izvora velikog kapaciteta, nema ni jedne fabrike za flaširanje vode.
Slična ili istovjetna priča o neiskorištenim resursima, kao u Beranama može se čuti u Bijelom Polju, Plavu, Andrijevici, Gusinju, Rožajama. Država još uvijek nije ni industrijski ni turistički valorizovala čak ni Alipašine izvore i Vrelo Ibra. To je mjera brige za ravnomjerni regionalni razvoj.
Tufik SOFTIĆ
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
SVIJET3 sedmice