Stanje u pogledu migracija na sjeveru Crne Gore sve je dramatičnije, a prema nekim procjenama u posljednjih dvije decenije iz ovog osiromašnog dijela države u neke srećnije zemlje i krajeve trbuhom za kruhom otišlo je čak pedeset hiljada ljudi.
Simptomatičan indikator ovakvog trenda predstavlja izlaznost na posljednjim lokalnim izborima u Petnjici.
U toj, po broju stanovnika, malenoj opštini na biračkom spisku nalazi se 6.202 građanina sa pravom glasa, ali je na birališta izašlo svega njih tri hiljade, ili 48 procenata. To bi značilo da je broj onih koji su u međuvremenu negdje otišli, a nijesu se odjavili, značajno veliki.
Tokom kampanje u Petnjici skoro svi učesnici su proces migracija i iseljavanja stavljali na prvo mjesto, ili makar prepoznavali kao jedno od najprioritetnijih pitanja za budućnost njihovog kraja.
To je najslikovitije prikazao dr Albin Ćeman ispred Demokratske Crne Gore. Prema njegovim riječima migracije i takozvana bijela kuga prijete da Bihor ostave bez mladosti.
„Prvi i najveći problem naše opštine je masovno iseljavanje. Alarmantan podatak je da je 2015. godine u čitavoj opštini rođeno svega 12 beba. To bi značilo da je svakog mjeseca rođena tek po jedna beba”, rekao je Ćeman.
Demokratama za svega nekoliko glasova nije uspjelo da pređu vrlo nizak cenzus i osvoje makar jedno odborničko mjesto. Time su otpale i njihove najave da će stimulisati natalitet putem novčane pomoći za svako novorođeno dijete i da će pomoći mlade bračne parove da dođu do posla i zaustave iseljavanja iz Bihora.
Predsjednik Opštinskog odbora Bošnjačke stranke Adnan Muhović tvrdi čak da je broj stanovnika Bihora posljednjih godina bukvalno prepolovljen.
„Osim neravnomjernog regionalnog razvoja, uzroke svakako treba tražiti i u tome što pojedini faktori nijesu preduzeli konkretne mjere da stvore odgovarajuće uslove da mladi ljudi ostanu da žive u mjestu svog rođenja”, kaže Muhović.
Muhovićeva partija je, kao partija vlasti na državnom nivou, porasla sa četiri na pet mandata, ali je zato Socijalistička narodna partija ostala bez jednog jedinog odbornika kojeg je imala u prethodnom sazivu i pored toga što je nocilac liste Zaim Ličina upozoravao glasače u dijaspori da razmisle „da li će podržati one iste koji su ih iselili”.
Takvi apeli očigledno nijesu imali efekta. Demokratskoj partiji socijalista situacija iseljavanja i siromašenja izgleda kao da pogoduje, pa su došli do apsolutne vlasti i skočili sa petnaest na dvadeset mandata u lokalnom parlamentu.
Monitor je nedavno pisao o tome da je na području čitave opštine Petnjica u ovoj školskoj godini upisano svega pedeset i osam prvaka, dok je učenika svih razreda manje od šest stotina. Taj broj osamdesetih godina prošlog vijeka bio je skoro tri hiljade.
Odliv stanovništva sa ovih područja, odnosno migracije i pad nataliteta na području Bihora najbolje potvrđuje stanje u osnovnoj školi u Petnjici koja je prošle školske godine, uključujući četiri područna odjeljenja, brojala 187 učenika od čega dvadeset i četiri prvaka. Čak pet puta manje nego 1985. godine.
Ako se tome doda da je srednju školu u Petnjici prošle godine pohađalo svega stotinu jedanaest učenika, onda se lako može zaključiti da je posljednjih decenija na ovom prostoru koji, sa 28 naselja obuhvata površinu od čak 173 kvadratna kilometra, broj đaka skoro desetkovan. Kao i broj stanovnika. Čija je glavna zapadna destinacija, nije nepoznato, Luksemburg.
Slični ili istovjetni negativni trendovi bilježe se u opštini Andrijevica. Tamo je upisano svega četrdeset i šest prvaka, a pokazatelji govore da je i broj stanovnika u posljednjih dvije decenije praktično prepolovljen.
Kao dramatičan podatak navodi se i to da je u opštini Andrijevica tokom prošle godine sklopljeno svega dvadesetak brakova.
Prema posljednjem popisu u andrijevičkoj opštini živi 5.117 stanovnika. To je oko šest stotina manje u odnosu na 2003. godinu, ili duplo manje u odnosu na 1953. godinu. I tamo DPS apsolutno vlada.
Na kompletnom sjeveru Crne Gore, od obećanja da će se ubrzo uvoziti radna snaga iz inostranstva, stiglo se dotle da na teritoriji koja zauzima 52 odsto površine države, živi svega 177 hiljada građana, ili procentualno izraženo 28 odsto stanovništva Crne Gore.
,,Sjever Crne Gore je za posljednjih 25 godina izgubio 50 hiljada stanovnika. Dramatičan je podatak da je, prema popisu iz 1991. godine, sjeverni region brojao 218.592 stanovnika, a taj broj se do 2003. godine smanjio za 23.713 stanovnika. Prema popisu iz te godine na sjeveru je bilo 194.879 stanovnika, a trend iseljavanja stanovništva se nastavlja i do 2011. godine, kada se broj stanovnika umanjio za 17.042″, upozoravaju iz NVO Euromost iz Bijelog Polja.
Na sjeveru države je popis iz 2011. godine, pokazao da na ovoj teritoriji, gdje su praktično svi privredni ali i dobar dio prirodnih resursa uništeni, živi svega 177.837 stanovnika.
,,Kada se uporede podaci iz popisa 1991. i 2011. godine, jasno je da se za dvije decenije broj stanovnika u opštinama na sjeveru smanjio za 40.755 stanovnika, a samo u posljednjih pet godina, odnosno do 2016. godine, na ovom području broj stanovnika smanjen je za dodatnih deset hiljada”, tvrde u Euromostu.
Koliko je stanje dramatično govori podatak da je u odnosu na popis iz 1991. godine, iz najveće, bjelopoljske opštine, praktično nestalo 9.217 stanovnika, iz Pljevalja 8.807, Berana 4.983 stanovnika.
Poslije ratova na području bivše SFRJ koji su sa sjevera otjerali izvjestan broj ljudi, kao i prekida privrednih veza i platnog prometa sa Srbijom, takozvane burazerske privatizacije su poput tajfuna otjerale sjevernjake sa svojih ognjišta.
U Bijelom Polju, koje su nekada zvali crnogorski Mančester, tako je nestala cijela industrijska zona gdje je posao izgubilo oko 11.000 ljudi. U Beranama je takođe ugašena svaka fabrika i bez posla u privredi ostalo desetak hiljada ljudi. Sve je pogašeno i u Mojkovcu.
Na zavodima za zapošljavanje na sjeveru na spisku nezaposlenih je nekoliko desetina hiljada građana. Pridružilo im se i oko 8.911 majki kojima je ukinuta naknada po osnovu rođenja troje i više djece.
Prema zvaničnim podacima 6.300 građana u Beranama se nalazi na evidenciji tamošnjeg biroa rada, a među njima oko 340 visokoškolaca, dominantno mladih ljudi. U Beranama je stopa nezaposlenosti ogromna, čak 58 odsto.
Uz siromaštvo kakvo vlada na sjeveru, ko bi uostalom mogao zamjeriti onima koji svakodnevno pakuju kofere i odlaze za korom hljeba. Ko bi imao moralno pravo da im poruči da sunce tuđeg neba ne grije kao ono kod kuće. Parče neba je svuda vedrije bez osnovnih egzistencijalnih problema.
Tufik SOFTIĆ
DUHANKESA4 sedmice
INTERVJU3 sedmice
FOKUS3 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice
OKO NAS4 sedmice
INTERVJU3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
HORIZONTI3 sedmice