Decenijsko propadanje Kotora, najljepšeg grada na Crnogorskom primorju, odvija se tiho u sjenci medijske pažnje koja prati dešavanja u susjednim gradovima. Pod višegodišnjom upravom Demokratske partije socijalista uz pomoć koalicionih partnera, SDP ili LP, drevni Kotor koji uživa status dijela svjetske prirodne i kulturne baštine doživio je ekonomski i duhovni sunovrat. Kotorska privreda je desetkovana. Nestalo je i ugašeno najmanje desetak moćnih kompanija, fabrika, trgovačkih i hotelskih preduzeća, vrhunskih sportskih klubova, kulturnih institucija i društava koje su Kotor činili bogatim i uspješnim primorskim gradom.

Danas gotovo nevjerovatno zvuči podatak da je drevni Kotor prije dvadesetak godina bio središte Jugooceanije, najveće pomorske kompanije u SFRJ, čija upravna zgrada, oronula i napuštena na obali zaliva Boke danas predstavlja spomenik pljačke i javašluka vlasti sa početka devedesetih prošlog vijeka.

Uništena je kotorska industrija sa pet fabrika različitih namjena, izgrađenih od Kotora do Perasta. Tužnu sudbinu doživjeli su i kotorski hoteli, restorani, poznate gradske kafane, HTP Fjord, Slavija i Dojmi, kojih su se putem burazerske privatizacije dokopali nesposobni tajkuni, kumovi i prijatelji istaknutih DPS funkcionera.

Kotor gubi značaj regonalnog centra iz kojeg su iseljene ili obezvlašćene brojne institucije, od Istorijskog arhiva, Regionalnog zavoda za zaštitu spomenika kulture, Pomorskog muzeja, registra brodova Lojd, Centra državne bezbjednosti do Uprave prihoda.

Vlast je uspjela da poljulja ugled Kotora sklapajući sumnjive dilove sa licima sa Interpolovih potjernica koji stoje iza velikih investicija. Glavni poslovni partneri Opštine su biznismeni za kojima tragaju policije evropskih i zemalja iz regiona.

Gotovo 80 odsto ukupnog poslovnog prostora kojim raspolaže grad, najznačajniji kulturno-istorijski spomenici, vile, palače, gradski bedemi, lokali, prešli su u vlasništvo ili dugogodišnji zakup firmi Trekom, odnosno Bastion komerc čiji su vlasnici osumnjičeni za kriminal. Njihovim kapitalom finansirane su izborne kampanje DPS.

Uoči lokalnih izbora 2008. godine, na predlog predsjednice Opštine Kotor Marije Ćatović odbornici DPS, HGI i LP donijeli su odluku kojom je kompaniji Trekom bez obaveznog javnog nadmetanja ustupljen poslovni prostor od oko 3000 kvadrata na period od 35 godina po cijeni od 1,8 milion eura! Firma Trekom taj iznos isplatila je unaprijed za svih 35 godina zakupa. Ćatovićka je na tim izborima osigurala još jedan predsjednički mandat.

Propadanje grada proteklo je bez znakova bunta i glasne kritike Kotorana koji uprkos svemu glasaju DPS. Svoje neslaganje radije iskazuju kroz specifičan humor, pokriveni maskama na karnevalskim zabavama.

Ovogodišnji zimski karneval održan nakon dva odlaganja u nedjelju 4. marta, bio je drugačiji od dosadašnjih. Građanski duh grada kao da je oslobođen jer su karnevalske grupe pripremile provokativne performanse koji upozoravaju na dubinu ambisa u koji je Kotor upao.

Prije tradicionalnog spaljivanja karnevalskog Krnja, lutka koji personifikuje glavnog krivca za sva nedjela, muke i nevolje koje su grad spopale u protekloj godini, karnevalske maske prošetale su gradom. Originalan je bio nastup grupe Karampana koja je maskom Sahrana Kotora odala posljednju počast umrlom gradu. Mrtvački sanduk Kotora, uz muziku posmrtnog marša pratila je povorka ožalošćenih građana odjevenih u duboku crninu i kotorskih gospa u bundama i šeširima sa crvenim karanfilima u rukama, koje su se lelekale: „Kotore đe si, nema te niđe, na nijednu kartu svijeta….” Povorku su pratile djevojke sa vjenčevima i posljednjim pozdravima kulturi, vaterpolu, Fjordu, Rivijeri, Bokeljki…..

Zanimljivo je da je u karnevalskoj grupi Karampana koja organizuje sprovod propalom Kotoru, njegovoj privredi, sportu i kulturi, učestvovao izvjestan broj pristalica vladajućih stranaka DPS i SDP, onih pod čijom je vlašću Kotor i poharan. Kritika je navodno upućena Podgorici iz koje sva zla dolaze, kao da je gradonačelnica Maja izabrana sa liste nezavisnih kandidata.

„Sa carskim, kraljevskim i gospodskijem gradom Kotorom, gradom koji je perjanao vjekove a sebi dozvolio da ga neki antihristi i propali komunisti dovedu na prosjački štap”, oprostio se kotorski advokat Boško Grgurević.

„Sve ono što su generacije Kotorana stvarale, jednoj bandi je uspjelo da uništi za manje od dvadeset godina”, kazao je u oproštajnom govoru.

Posebno je bila upečatljiva izvedba grupe Oriđinali koji su transparentom Borba protiv kolektivne aMNEzije i bijelim odorama dozvali duhove preko 24 broda nekada bogate kotorske Jugooceanije.

Kako je ove godine organizaciju karnevalske fešte preuzela Opština uz pokroviteljstvo Ministarstva turizma i održivog razvoja nije jasno kako je gradonačelnici Maji Ćatović i ministru Predragu Sekuliću izmakla kontrola glavne karnevalske maske koja je imala dvojni muško-ženski lik u kojem su prepoznati „Braca i Seka” koja je izazvala toliko kontroverzi. Prema tvrdnjama dobro upućenih Kotorana namjera organizatora bila je da se na završnoj svečanosti kao glavni krivci spale „Braco i Seka” koji presonifikuju Mila Đukanovića i Anu Kolarević.

Kotorska prva dama višestruka je kuma sa prvom sestrom pa je ispala krajnje nezgodna situacija u kojoj se na karnevalu koji „proteštatica” organizuje na lomaču prinosi niko drugi do kuma i lider Majine partije. Uzalud su pljuštali demanti, saopštenja i reagovanja iz zgrade kotorske Komunitade.

Iako je maska preimenovana u novi par Ministero Leks Montanjar – ministar kulture Branislav Mićunović sa pomoćnicom Lidijom Ljesar – koji su krivi što je Kotor po novom zakonu o lokalnoj upravi izbrisan sa liste gradova i upisan na listu naseljenih mjesta, pređašnja tumačenja likova kojima se sudilo i koji su izgorjeli na Maceu ostala si ista.

Karnevalske svečanosti pratila je živa izdavačka aktivnost Kotorana koje ni u najtežim trenucima ne napušta duh i spremnost za humor.

Štampana su dva humorističko-satirična lista, Karampana i Ćakulona.

Oba imaju dugu tradiciju praćenu velikim pauzama u izlaženju. Karampanu je 1926. osnovalo Srpsko pjevačko društvo Jedinstvo. Ćakulona je pokrenuta u naselju Muo 1886. godine, obnovio ju je Filip J. Vujošević u periodu od 1912-1996.

Karampana koju kao glavni i (ne)odgovorni urednik potpisuje dr Jovica Martinović, obiluje „škercama” i „botunadama” na specifičnom bokeškom govoru, prepunom romanizama i blagim komentarima na mnoge pojave i ljude koji su obilježili život grada u protekloj godini.

Nakon duže pauze štampana je i Ćakulona koju u vidu samizdata priprema NVO Ćakulona a uređuje advokat Boško Grgurević.

Ćakulona je izašla uoči karnevala u 1.000 primjeraka koji su gotovo rasprodati po cijeni od dva eura. U tekstovima na kojima je radilo oko 50 saradnika, od univerzitetskih profesora, sudija, arhitekata do ribara, koji obiluju vrsnim humorom i posebnom kotorskom satirom, na jeziku za koji je drugima potreban rječnik, komentariše se kotorska zbilja, lokalna vlast, događaji, ličnosti, veze i kadrovi, projekti, tenderi… Tekstovi ne nose potpis autora niti se imena prozvanih gradskih likova pominju, ali se svako može lako prepoznati u njima. Glavni urednik Grgurević je pojasnio svrhu aktiviranja Ćakulone: „List ima obavezu da razveseli citadine, da lokalnoj vlasti ukaže na greške, da se svi usput lijepo zabave i da im se malo uljepša ova tužna svakodnevica i nemaština. Ovo su ostaci ostataka renesansnog duha starokotorana koji su ga uprkos svemu održali”.

Branka PLAMENAC