Hoće li rudnik u Beranama, nakon stečaja, konačno, kako su najavili sadašnji vlasnici iz kompanije Metalfer iz Sremske Mitrovice, dobiti novog vlasnika
Kompanija Metalfer iz Sremske Mitrovice na putu je da proda beranski Rudnik uglja. Da se priprema trgovina, Monitoru je potvrdio Rade Guberinić, direktor ovog rudnika. On je naglasio da posao nije doveden do kraja, ali da Metalefer čini sve da Rudnik uglja Berane ponovo počne da radi.
„Rudnik može da radi sa stotinu dvadeset radnika. Iz Metalfera sam obaviješten da imaju potencijalnog kupca. Čekamo da se formira nova Vlada Crne Gore i da započnemo razgovore oko toga” – kazao je Guberinić.
Prema njegovim riječima, u kompaniji očekuju pozitivne pomake nakon polugodišnjeg „praznog hoda”. Poslije šest godina ova kompanija se našla na koljenima. Proizvodnja je prekinuta, a šezdeset i šest rudara ostalo je bez posla krajem aprila ove godine.
„Vlasnik iz Srbije nam je posljednje dvije godine svakog mjeseca pomagao sa stotinu hiljada eura, pokrivao gubitke. Više nije u situaciji da to čini“, kaže Guberinić.
Vlasnik je tada odlučio da održava rudnik do nekog rješenja. Zadržao je šesnaest radnika koji održavaju vitalne funkcije jame, obavljaju poslove administracije i obezbjeđenja.
Rudnik uglja jedini je u Beranama preživo lopovsku tranziciju. Sve druge industrijske kompanije i fabrike temeljno su oljačkane.
Osim što je u jednom trenutku zapošljavao stotinu i pedeset radnika, za njega je u reprolancu bilo vezano još dvadeset manjih firmi i njihovih zaposlenih. Njegovo gašenje je bio težak udarac za Berane.
Rudnik uglja Berane imao je status biznis zone. Po tom osnovu je bio oslobođen svih lokalnih poreza, prireza i ostalih naknada. To više nije moguće.
„Tražili smo sastanak u Agenciji za zaštitu konkurencije i Ministarstvu ekonomije. Ali, Crna Gora je morala svoju zakonsku regulativu da prilagodi evropskoj, a evropska regulativa je isključila rudarsto iz programa državne pomoći iz ekoloških razloga” – kaže menadžer opštine Vladimir Djaković. Prema njegovim riječima, beranski rudnik je iz tih razloga izgubio status biznis zone.
„Mi smo voljni da opet pomognemo koliko možemo. Ali bojimo se da to, poštujući novu zakonsku regulativu, nećemo moći u mjeri u kojoj smo to činili do sada” – kaže Dajković.
U Rudniku uglja su očekivali da ih Vlada, preko resornog ministarstva, uključi u sistem snabdijevanja Termolektrane Pljevlja ugljem iz basena koji se eksploatiše na području opštine Berane, uz iznalaženje adekvatnog pariteta cijena. Od toga nije bilo ništa.
Zato se sada kao slamka spasa pojavljuje informacija da Metalfer ima potencijalnog kupca koji će biti u stanju da rudnik samostalno održava i da ponovo zaposli makar stotinu radnika.
Nevjerovatno je da ovaj rudnik, uz tolike rudne rezerve, ne može da radi. Geolozi objašnjavaju da Berane leži na velikoj ugljenoj ploči, debljine četiri i po, do devet metara, pa i više na pojedinim mjestima.
Ukupne rezerve uglja, u takozvanom beranskom basenu, procijenjene su na 167 miliona tona. Riječ je o geološkim rezervama. Bilansne rezerve, ili drugim riječima ono što je dostupno, iznosi oko trideset miliona tona. Od toga, objašnjavaju geolozi, eksploatacione rezerve iznose dvadeset pet miliona tona.
Bilansne rezerve samo jame Petnjik su oko šesnaest miliona tona. Jama Petnjik beranskog Rudnika mrkog uglja otvorena je 1980. godine, kada je završena eksploatacija u starom rudniku u Budimlji.
Sremski Metalfer je krenuo ambiciozno i već poslije treće godine od privatizacije našao se na vrhumcu poslovanja. Imali su tri smjene i 157 radnika. Tadašnji menadžment je čak najavljivao upošljavanje još stotinu radnika i proširenje proizvodnje. Šta se izdešavalo u međuvremenu da njihov posao postane nerentabilan, nejasno je.
Od prvog gašenja beranskog rudnika u tranziciji, mnogo je vojski promarširalo, što deklarativno i na papiru, što stvarno, kroz ovu kompaniju.
Poslije zatvaranja Fabrike celuloze i papira, u čijem se reprolancu nalazio, i kratkog perioda pokušaja Slovenaca da ga sačuvaju, rudnik je 2001. godine prodat mješovitom vojvođansko-slovačkom preduzeću Gradeks HBP, sastavljenom od kompanija Gradeks iz Kule i HBP iz slovačkog grada Providza. Poslije nešto više od godinu između ova dva partnera izbili su nesporazumi. Slovaci su preuzeli kompletno upravljanje, da bi se potom nenajavljeno povukli iz posla i otišli iz Berana.
Mašine u jami Petnjik utihnule su samo godinu i po kasnije, u novembru 2002. Prodaja Rudnika uglja oglašavana je nakon toga devet puta prije nego ga je kupila kompanija Balkan enerdži, sa velikim planovima vezanim za izgradnju termo bloka i investicijama od 120 miliona eura. Od svega toga nije bilo ništa, uz potpunu i prećutnu saglasnost Vlade, iz koje je obično dobijan komentar tipa – bolje bilo kakav investitor neko nikakav.
Grčka firma Balkan Enedži je malo prije kupovine rudnika u Beranama, avgusta 2007. godine, registrovana u Podgorici za poslove proizvodnje, prometa i usluga. Zvanično je saopšteno da je to podružnica grčkog koncerna Restis Group čiji je vlasnik milijarder Viktor Restis. U toj epizodi prodavanja iz stečaja u jednom trenutku pojavio se i indijski milijarder Pramod Mital, dajući avans za učešće za prodaju i potpisujući ugovor koji nikada nije realizovan. Poslije je taj milijarder bio bitku da vrati avans. Šta je sa time bilo, ostalo je nepoznato.
Uglavnom, kada je Restis odustao od beranskog rudnika, pojavio se Metalfer iz Sremske Mitrovice. Sta će se sada dešavati i ko bi rudnik u Beranama mogao da preuzme od Metalfera, za sada se ne otkriva. Ko će to biti, u krajnjem nije ni važno prema činjenici da bi taj ostatak industrije u ovom gradu mogao opet proraditi i da bi makar stotinu porodica bilo materijalno zbrinuto.
Ko god misli da je to malo i minorno, treba da prošeta po sjeveru i prebroji ruševine nekadašnjih fabrika, koje stoje kao spomenici gusarske tranzicije. I vraćanja industralizacije na osamnaesti vijek.
Tufik SOFTIĆ
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
INTERVJU4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
SVIJET3 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice