Od skepse s početka privatizacije Rudnika uglja Berane od strane kompanije Mertalfer prije dvije godine, ova ekonomska priča došla je do toga da danas predstavlja rijedak primjer industrijskog razvoja koji obećava da za budućnost grada na Limu ima nade.
Stidljiv start sa tridesetak radnika u jednoj smjeni, ručno vađenje i prodaja crnog zlata u džakovima morao je izazivati podozrenje, naročito u svjetlu ranijih velikih prodaja i obećanja, koja su se po pravilu završavala krahovima.
U ovoj firmi danas se radi u tri smjene, a broj stalno zaposlenih rudara dostigao je stotinu pedeset.
„Trenutno je obim godišnje proizvodnje šezdeset hiljada tona. Već od jeseni planiramo povećanje proizvodnje na sto dvadeset hiljada tona i zapošljavanje još stotinu rudara”, kaže za Monitor izvršni direktor Uglješa Vučinić.
Prema njegovim riječima, u prilog dugoročno dobrom poslu i dobrim namjerama investitora govori i činjenica da je u jami Petnjik otvoreno novo polje za eksploataciju, takozvano polje C, i u tom pravcu se praktično svakodnevno kopaju novi hodnici.
„Dosadašnja ulaganja iznose četiri miliona eura i naravno da se na tome neće stati”, kaže Vučinić.
Izvršni direktor ističe da bez podrške lokalne uprave u Beranama i Ministarstva ekonomije ne bi bilo lako uspjeti u poslu spašavanja i ponovnog aktiviranja jame u Petnjiku.
„Moram reći da je interesovanje predsjednika opštine Dragoslava Šćekića bilo veliko i da nam je pružena potrebna logistika. Onje je shvatio da se boreći za ovu kompaniju bori za svoj grad, jer je sada zbrinuto stotinu pedeset porodica. To u Beranama i na siromašnom sjeveru nije malo”, kaže Vučinić.
U Rudnicima mrkog uglja Berane, kako se sada zove ova kompanija, posebno s ponosom ističu da se proizvodni proces odvija neprekidno dvadeset četiri sata, i da u Crnoj Gori treću smjenu ima samo ova kompanija.
Metalfer iz Sremske Mitrovice beranski rudnik uglja kupio je početkom 2014. godine. Nakon pola godine počela je sanacija zapuštene jame, da bi u januaru prošle godine bile izvađene prve tone uglja poslije više od decenije.
Tako je prekinuta agonija beranskog rudnika koja je trajala previše dugo. Poslije zatvaranja fabrike celuloze i papira, u čijem se reprolancu nalazio, beranski rudnik uglja bio je najprije 2001. godine prodat mješovitom vojvođansko-slovačkom preduzeću Gradeks HBP, sastavljenom od kompanija Gradeks iz Kule i HBP iz slovačkog grada Providza.
Poslije nešto više od godinu između ova dva partnera izbili su nesporazumi koji su završeni tako što su Slovaci preuzeli kompletno upravljanje, da bi se potom i sami nenajavljeno povukli iz posla i otišli iz Berana.
„To je bila neshvatljiva odluka. Možda ne znate podatak da je u oktobru te godine mjesečna proizvodnja bila jedanaest hiljada tona uglja, a da su se Slovaci povukli i prekinuli proizvodnju u novembru. Zašto su to uradili? Trebalo je samo da se uplati nekih dvadesetak hiljada za novu smjenu slovačkih rudara”, kaže jedan od rukovodilaca u rudniku i dugogodišnji radnik u ovoj kompaniji Jovanka Bogavac.
Ona smatra da je to što se sada radi punom parom potvrda činjenice da je rudnik potpuno neopravdano dugo bio prepušten propadanju.
Svoj udio u privatizaciji Slovaci su tada prikazali uvezenom opremom za automatsko kopanje rude. Nakon što je završena eksploatacija u jednom od osam polja jame Petnjik, oprema je ostala pod zemljom na dubini od dvjesta metara, o čemu je Monitor ranije pisao. Te mašine Metalfer je kupio od preduzeća Gradeks HBP u stečaju, ali nema namjeru da ih vadi jer bi to, kako kažu, bio vrlo rizičan posao.
Mašine u jami Petnjik utihnule u novembru 2002. a prodaja Rudnika uglja oglašavana je nakon toga devet puta prije nego ga je prije sedam godina kupila kompanija Balkan enerdži, s velikim planovima vezanim za izgradnju termo bloka i investicijama od 120 miliona eura.
Od svega toga nije bilo ništa. Grčka firma Balkan Enedži je malo prije kupovine rudnika u Beranama, avgusta 2007. godine, registrovana u Podgorici za poslove proizvodnje, prometa i usluga. Zvanično je saopšteno da je to podružnica grčkog koncerna Restis Group čiji je vlasnik milijarder Viktor Restis.
Kada je Restis odustao od beranskog rudnika, pojavio se Metalfer iz Sremske Mitrovice. Metalfer je u međuvremenu registrovao dvije firme, jednu u Podgorici, drugu u Beranama – Rudnici mrkog uglja Podgorica, odnosno Berane.
Iz današnje perspektive i činjenice da se proizvodnja odvija u tri smjene zvuči prosto nevjerovatno da rudnik u Beranama nije radio sve ove godine, i pored toga što grad bukvalno leži na uglju.
„Čitav grad, naime, leži na velikoj ugljenoj ploči debljine četiri i po, do devet metara, pa i više na pojedinim mjestima , kao što je to slučaj u selu Dapsići. Ploča ispod grada nalazi se na dubini od oko dvjesta metara. Upravo na toj dubini su i rudarski hodnici jame Petnjik”, objašnjavaju inženjeri.
Prema njihovim riječima, ukupne rezerve uglja u takozvanom beranskom basenu odavno su procijenjene na 167 miliona tona.
To su geološke rezerve. Bilansne rezerve, ili drugim riječima ono što je dostupno, iznosi oko trideset miliona tona. Od toga, opet, eksploatacione rezerve iznose dvadeset pet miliona tona. Bilansne rezerve samo jame Petnjik su oko šesnaest miliona tona, dok su dubinska nalazišta na Polici devet i po, a u selu Zagorje oko tri i po miliona tona – kažu stručnjaci.
Oni objašnjavaju i da ukupni resursi nijesu bukvalo nedostupni, već da kopanje ispod samog grada, koje se u Evropi odavno radi, kod nas nije isplativo, pri činjenici da su i tako velike zalihe lako dostupne.
Zbog svega što je Rudnik uglja pratilo u proteklih više od deceniju, u javnosti je, međutim, uvijek postojala doza skepse. Novi vlasnici i rukovodstvo lokalne uprave Berane, rijetke opozicione opštine u Crnoj Gori, sada polažu velike nade da proizvodna aktivnost u rudniku može biti zamajac za druge firme u ovom gradu gdje je industrija ugašena.
O matičnoj kompaniji Metalfer iz Sremske Mitrovice na internet pretraživačima može se pronaći znatan broj tekstova s pozitivnom konotacijom. Dosadašnje najave iz investicionog plana za Rudnike uglja Berane su realizovane. Tim planom je predviđeno da se sljedeće godine u jami Petnjik proizvede120 hiljada tona mrkog uglja. Godinu kasnije proizvodnja uglja u Beranama treba da do-stigne do 200 hiljada tona.
Od 2020. do 2024. godine planirana je proizvodnja do 300 hiljada tona uglja godišnje. Korak po korak, Metalfer je svoj investicioni plan do sada realizovao. Ostaje da se prati da li će pozitivni trend u ovoj kompaniji biti nastavljen.
Tufik SOFTIĆ
Izdvojeno3 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
FOKUS4 sedmice