Gradonačelnik Podgorice Ivan Vuković najavio je da će tražiti investitora koji bi rekonstruisao Trg nezavisnosti, a zauzvrat nude parking mjesta i poslovne prostore na privremeno ili trajno korišćenje

Otkad je krajem avgusta raspisan konkurs za idejno rješnje rekonstruisanog Trga nezavisnosti u Podgorici, otvorene su brojne dileme u javnosti. Na društvenim mrežama je uočljivo i da su građani sumnjičavi prema još jednoj rekonstrukciji glavnog gradskog trga. Da li je usljed drastične epidemiološke situacije, pravi trenutak za ulazak u taj projekat? Da li Glavni grad, zbog teške finansijske situacije, može da izgura takav projekat? Zašto svaki gradonačelnik Podgorice ima neku potrebu da nešto mijenja na centralnom trgu? Na svako  postavljeno pitanje, Glavni grad bi odgovarao tako što je izazivao nove nedoumice.

Krajem novembra je objavljeno izabrano rješenje za novi izgled Trga nezavisnosti. Njime je na samom trgu predviđeno više stabala drveća – njih 60, a zelenilo je predviđeno i na krovovima okolnih zgrada. Ispod trga  je planirana izgradnja 737 parking mjesta i 4.500 kvadrata poslovnih prostora. Idejno rješenje je uradio autorski tim sa sjedištem u Sjedinjenim Američkim Državama, a koji čine Konstatina Cemou, Ninoslav Krgović, Tomaso Bernabo Silorata, Džejms Ričardson, Veljko Knežević i Jungvon Jais Kvon. Među 35 pristiglih radova na konkursu Glavnog grada, njihov je izabran kao najbolji.

To rješenje je bilo predmet masovne poruge na društvenim mrežema i povod za pravljenje mnogih internet mimova. Potom je Glavni grad objavio da će rekonstrukcija i izgradnja novih sadržaja koštati oko 12,4 miliona eura, što je zabrinjavajuće visoka suma. Potom je saopšteno da će uprava grada nastojati da rekonstrukcija centralnog trga građane ne košta „ni euro“, jer će pokušali da nađu investitora kome će dati garaže i poslovne prostore ispod površine na „privremeno ili trajno korišćenje“. Mnogi su to protumačili kao najavu privatizacije trga.

Iz Glavnog grada su kao odgovor na pitanja Monitora proslijedili komentar gradonačelnika Podgorice Ivana Vukovića, objavljenog prije nekoliko dana na njegovoj Fejsbuk stranici, koji ne odgovara na većinu postavljenih pitanja. „Za precizne i konkretne odgovore na pitanja koja ste postavili potrebna je detaljnija razrada idejnog rješenja i izrada Glavnog projekta trga. Kao i do sada, o svim detaljima ovog projekta javnost će biti blagovremeno informisana“, navodi se u odgovoru PG biroa.

Vuković se u komentaru na FB stranici osvrnuo na „kompetentnost autora rješenja“, „principijelnost kritičara“, argumente kritičara i političke protivnike. Ponovio je i da se projekat neće finansirati iz gradskog budžeta, već da će tražiti partnera za taj posao.

„… Umjesto trošenja novca iz budžeta, projekat ćemo realizovati kroz javno-privatno partnerstvo… Trg ostaje javna površina u vlasništvu Grada. Garažom i poslovnim prostorima upravljao bi partner, pod određenim uslovima i na određeni vremenski period“, navodi Vuković u svom komentaru.

Odbornik građanskog pokreta URA u Skupštini Glavnog grada Luka Rakčević smatra da je „uvrjedljiva za svakog ko voli glavni grad sama zamisao da se centralni prostor u Podgorici trajno  preda u ruke privilegovanom tajkunu, pod plaštom javnog interesa.

„Svi su saglasni da sadašnji izgled trga, za koji je DPS-ova gradska uprava u više navrata potrošila milione eura, nije na zadovoljavajućem nivou i da je njegova rekonstrukcija neophodna. Ali smo i ranije upozoravali da gradske finansije u ovom trenutku ne mogu izdržati takav kapitalni projekat“, ocijenio je Rakčević.

On je rekao da nikome nije ni padalo na pamet da bi se gradonačelnik Podgorice usudio da pokuša da proda glavni gradski trg i na taj način zaokruži projekat rekonstrukcije. Smatra da toliko lošem i zlonamjernom odnosu prema Podgorici i gradskoj imovini nisu svjedočili ni za vrijeme okupacije.

Rakčević upozorava da bi nas, ukoliko bi „sjedjeli skrštenih ruku“ nova rupa – poput one u blizini Kliničkog centra, na prostoru takozvanog hotela Bolići, mogla zateći i na poziciji glavnog gradskog trga.

Peticiju protiv najavljene rekonstrukcije Trga nezavisnosti,  koju je pokrenula agencija Fidelity Consulting, za samo tri dana potpisalo je 5.000 građana. Peticija će biti upućena mandataru Zdravku Krivokapiću, ukoliko bude izabran na mjesto premijera.

U nevladinoj organizaciji KANA, koja se bavi arhitekturom, tvrde da nedostaci predstavljenog rješenja počinju od raspisivanja konkursa. Ukazuju da je konkurs raspisan, a da prije toga nije donesen detaljni urbanistički plan za taj dio Nove varoši, niti su pripremljene potrebne analize, u prvom redu analiza stanja u saobraćaju, kao i načina da se motorizovani saobraćaj izmjesti iz centra grada.

Kada je riječ o kvalitetu rješenja, smatraju da amfiteatarska struktura koju projektanti predlažu čini da Trg nezavisnosti okreće leđa zgradi Beko i zanemaruje važnost Ulice slobode kao centralne gradske promenade. Njihov stav je da su zelene strukture na fasadama zgrada koje okružuju trg teško izvodljiva zamisao, jer nije jasno kako bi ove konstrukcije bile izvedene (o kakvim elementima se tačno radi, ko finansira izvođenje) i ko bi imao obavezu da ih održava.

„Kad smo kod održavanja, vidimo potencijalni problem i sa planiranim vodenim elementom u centru trga, za koji je predviđeno da bude korišćen na različite načine tokom različitih godišnjih doba. Imajući u vidu kako su loše održavani drugi prostori u gradu koji sadrže vodeni element,  možemo biti s pravom zabrinuti za funkcionalnost i dugovječnost ovog rješenja.  Uz to, nemamo procjenu troškova održavanja ovog sistema. Smatramo da bi trebalo voditi računa i o tome, s obzirom na tešku finansijsku situaciju u kojoj se Glavni grad nalazi“, saopštili su iz organizacije KANA.

Ono što najviše brine ovu NVO, ali i ostale građane Podgorice je to što nema  analiza koje bi potkrijepile tvrdnje Glavnog grada da je izgradnja novih komercijalnih prostora u centru  potez koji će imati pozitivan uticaj na ekonomiju i kvalitet života. U javno-privatnim partnerstvima, ne samo u našim uslovima, koristi  uglavnom imaju privatni partneri, a rizike za neuspjeh projekta snose građani. Ako do ove rekonstrukcije dođe, velike su šanse da dobijemo još jednu  skupu  investiciju. I novu, lošu verziju glavnog trga.

Rakčević: Rasipa se nikada vrjedniji novac

Luka Rakčević je podsjetio da je budžet Glavnog grada u deficitu od preko 32 miliona eura, a duguje i  dodatnih nekoliko desetina miliona po različitim osnovama. Tekuća potrošnja gradskih preduzeća je, tvrdi, na istorijskom maksimumu, prevashodno zbog nikada većeg broja zaposlenih, šta  destabilizuje gradske finansije i finansije svih navedenih preduzeća čiji je osnivač gradska Skupština. Podgoricu i Crnu Goru pogađa i nikada veća zdravstvena kriza, dok je javni dug same države na nivou od rekordnih gotovo 100 odsto GDP-a. „Grad nije u mogućnosti gotovo nijedan kapitalni projekat da realizuje iz sopstvenih sredstava, već se prodaje svako iole vrijedno parče gradske imovine ili se sredstva obezbjeđuju iz novih kredita. Vrijedne gradske parcele – poput prostora Kasarne Morača, su založene kao hipoteke za navedene kredite, dok se najavljuje prodaja i drugih važnih objekata u Podgorici, koje su oduvijek bile u javnom vlasništvu“, pojasnio je Rakčević.

Rakčević smatra da je ulaganje preko 13 miliona eura u projekat rekonstrukcije trga neodgovorno i izuzetno riskantno, jer gradske finansije, vođene na neodgovoran način, ne mogu biti dugoročno održive. Rakčević smatra da je, gradskoj upravi i gradonačelniku Vukoviću mnogo bitnije podizanje sopstvenog političkog rejtinga i rasipanje nikada vrjednijeg novca na različite konkurse, nego  krpljenje ogromnih budžetskih rupa i suštinsko rješavanje brojnih problema koje Podgorica ima.

Ivan ČAĐENOVIĆ