To što Kolašin, kako predstavnici vlasti vole da kažu,  doživljava ekspanzivan razvoj , nije uticalo značajnije na  rast broja zaposlenih koji žive u tom gradu.  Na  kolašinskim gradilištima rade , mahom, strani državljani

Iako je u Kolašinu   između 15 i 20 aktivnih gradilišta, tokom minule godine prijavljeno je svega sedam slobodnih radnih mjesta iz oblasti građevinarstava. Investicioni bum, za sada, onima koji traže posao nije donio skoro nikavu korist, pa je stopa nezaposlenosti u toj opštini  više nego duplo veća od državnog prosjeka i iznosi čak 33,8 odsto. Na evidenciji  Biroa rada je 795 Kolašinca ili 10 više, nego, recimo, 2018. godine,  kada je stopa nezaposlenosti bila oko 25 odsto.

Broj nezaposlenih lani, u odnosu na  2022. godinu,  smanjen je za 8,7 odsto. U  kvalifikacionoj strukturi  dominaniraju oni sa III, IV i V nivoom kvalifikacija obrazovanja (52,7 odsto). Među Kolašinkama i Kolašincima koji traže posao oko 10 odsto je visokoškolaca. Prema Informaciji, koju su nedavno iz Zavoda  za zapošljavanje (ZZZ) dostavili lokalnom parlamentu, na posao je u decembru prošle  godine čekalo 76 osoba sa invaliditetom, što je za pet manje u odnosu na isti period prethodne godine.

“U 2023. godini Birou rada poslodavci su prijavili 284 slobodna radna mjesta, što u odnosu na isti period prethodne godine, predstavlja smanjenje od 16,2 odsto. U istom tom periodu broj prijavljenih slobodnih mjesta u Crnoj Gori porastao je za 5,5 odsto”, piše u dokumentu dostavljenom Skupštini opštine (SO). Kolašinski poslodavci lani  su iskazali najveću potrebu za srednjoškolskim zanimanjima (114 prijavljenih slobodnih radnih mjesta), zatim za visokoškolcima (95), dok je bilo 75 slobodnih radnih mjesta za zanimanja I i II nivoa obrazovanja. Najviše slobodnih radnih mjesta prijavljeno je u djelatnosti obrazovanja, usluge smještaja i ishrane, te administrativne i pomoćne uslužne djelatnosti.

Brojna gradilišta u Kolašinu niti su do sada niti će uskoro  značajnije promijeniti strukturu i broj onih koji su u potrazi za poslom. Nade  Kolašinaca i obećanja predstavnika državne i lokalne vlasti da će građevinski bum značiti šansu za zapošljavanje nekvalifikovanih radnika, za sada se nijesu se obistinile. Na kolašinskim gradilištima već nekoliko godina rade strani državljani.

Prema podacima od prije godinu i po  na evidenciji  Biroa rada bilo je svega 19 osoba sa kvalifikacijom neke građevinske struke i 54 osobe koje nemaju stručnu kvalifikaciju, ali imaju radno iskustvo u građevinskom sektoru. Interesovanje nazaposlenih Kolašinca za rad na gradilištima je uvijek značajno. Na evidenciji Biroa već godinama  nema mnogo onih koji imaju znanja i iskustva za rad na velikim građevinskim projektima, pogotovu za poslove koji traže specifična stručna znanja.  Obuke za tu vrstu poslova, takođe, nijesu organizovane, ako se izuzeme 2015. godina. Tada je, u susret gradnji auto puta, realizovana obuka za 57 nezaposlenih za zanimanje rukovalac građevinskim mašinama (bager i utovarivač).  Zanimanja  za kojima su poslodavci pokazivali interesovanje minulih godina, a bila su deficitarna u Kolašinu su  tesari, armirači, keramičari, fasaderi, moleri…

U Kolašinu, inače,  generalno postoji  deficit  radnika u djelatnostima koja dominiraju u strukturi privrede tog kraja. Kvalifikacije nezaposlenih  već decenijama se ne poklapaju sa potrebama  poslodavaca  čak ni u djelatnosti turizma i ugostiteljstva. ”Bolja je situacija u djelatnosti šumarstva i drvoprerade jer je ovo region gdje se ljudi tradicionalno bave tim poslovima. Svakako, u svakoj privrednoj djelatnosti postoji izražen deficit kvaliteta i slaba zainteresovanost mladih ljudi za rad i usavršavanja u djelatnostima koja su i sada, ali koja će, pogotovo u budućnosti, biti okosnica privrednog ambijenta u Kolašinu”, ocjenjuju iz kolašinskog Biroa rada.

Podrška razvoju preduzetništva, poboljšanje usklađenosti ponude i tražnje na lokalnom tržištu rada i povećanje aktivacije socijalno ugroženih grupa, osnovni su ciljevi Strategije  zapošljavanja opštine Kolašin do 2025. godine. Iako je na snazi od 2021. godine taj dokument do sada nije dao vidljivije rezultate. Prije svega zbog previsoko postavljenih ciljeva. Jedan je bio da broj zaposlenih Kolašinaca bude za 35 odsto veći. Pokazatelji uspjeha, kako su ocijenili autori dokumenta,  bili  bi i najmanje 260 uključenih u programe obrazovanja i sposobljavanja odraslih, kao i najmanje 20 planova za počinjanje biznisa godišnje.

Nikada ozbiljno nijesu shvaćene ni incijative državnoj vlasti da se razmotri mogućnost osnivanja visokoškolske ustanove iz oblasti turizma u Kolašinu.  S obzirom na  razvojna opredjeljenja te opštine i na tržištu iskazane potražnje za kadrom  incijativa nije  neskromna, naročito imajući u vidu da se u opštini koja pretenduje da bude centar elitnog turizma  za sada školuju kuvari i konobari do III stepena.  Zbog toga srednjoškolci sa tim zanimanjima ne  mogu na dalje školovanje ukoliko ne plate za vanredno polaganje IV stepena. S druge strane poslodavcma nijesu poželjni nakon tri godine srednjoškolskog obrazovanja za ugostiteljske smjerove.

„Jeste apsurdna situacija da na kolašinskim gradilištima zvanično nema zaposlenih sugrađana.  O tome je trebalo ranije razmišljati kada je grad prirpeman za ovo što se sada dešava, kroz kreiranje odgovarajućih obrazovnih profila u srednjoj školi.  Vidimo šansu u prekvalifikaciji ili dodatnom školovanju kadrova koj će biti traženi uporedo sa razvojem Kolašina u turistički centar“, kazali su Monitoru u lokalnoj upravi. Ne žele da komentarišu aktuelnu Startegiju zapošljavanja, koju su naslijedili od prethodne vlasti, ali najavljuju da će u narednom dokumentu te vrste „s puno senzibiliteta i analize dosdašnjeg stanja biti kreirani ciljevi“.  Iz lokalne vlasti objašnjavaju da je „potrebno uložiti više napora“ u aktivaciju i smanjenje dugoročne nezaposlenosti.

„Neophodno je povećanje mogućnosti sticanja prvih stručnih kvalifikacija nekvalifikovanim licima i podrška u njihovom zapošljavanju ili samozapošljavanju. Turizam je od izuzetne važnosti za Kolašin pa je potrebno više napora uložiti u promociju zanimanja u toj djelatnosti a i obezbjeđivanje znanja i ključnih vještina, kao na primjer, IKT vještine, strani jezici,  komunikacijske vještine koja su u tom sektoru neophodna. Potrebno je promovisati preduzetnički način razmišljanja i inovirati stimulisanje kreativnosti i inovativnosti kod djece, đaka,nezaposlenih i zaposlenih. To je ključno za dalji socio-ekonomski razvoj opštine, za kreiranje novih radnih mjesta i time zadržavanja mladih“, kažu iz Opštine.

Identične konstatacje dio su i aktuelne Strategije. Ostaje nada da će osim teorijske analize u budućim planovima smanjenja nezaposlenosti više trud biti uložen i u relizaciju ciljeva, kako bi Kolašin  u dogledno vrijeme bio što bližu državnom prosjeku. Bez toga, teško da se može govoriti da se  gradu „dešava razvoj“.

                                                                   Dragana ŠĆEPANOVIĆ