Najstarije kolašinske zgrade pretvorene su u ruševine. Čak je i njihovo uklanjanje neizvodljivo. Kuću Marića i zgradu Gorštaka Opština je prodala, a vlasnik svih ovih godina nije našao način da ih adaptira
Opština nemoćna, državi se ne žuti, vlasnici na haju. To su, najkraće rečeno, i razlozi zbog zbog kojih su nekoliko objekata u centru Kolašina ruine, opasne za prolaznike. Većina tih zgrada građena je početkom prošlog vijeka. Da je bilo adekvatne brige i odgovornosti, mogle su biti sačuvane i adaptirane. Mogle su biti i urbanistički ponos grada. Sada, u zavrzlami prebacivanja odgovornosti i nadležnosti, svi jedva čekaju da ih se riješe. Preciznije, godinama se traži adresa nedležna da naloži rušenje.
Stari sud, kako Kolašinci zovu polusrušeni objekat u Ulici Boška Rašovića, već deceniju je opasnost za sve koji se nađu u blizini. U toj zgradi nekada je bio smještan Sreski sud, a prije nacionalizacije bila je vlasništvo poznate trgovačke porodice Marić. Sagrađena 1901. godine, u duhu secesije, zgrada je među onima čiju su projektanti ostali anonimni. „Arhitektonsko rješenje objekata nagovijestilo je siguran raskid sa tradicionalnim graditeljskim konceptima tog podneblja“, zapisala je Draginja Kujović, kustos zavičajnog muzeja. Opština je prije 10-ak godina zgradu prodala podgoričkom preduzeću, čiji je vlasnik Nebojša Bošković, za 120.000 eura. Izdati su mu Urbanističko-tehnički uslovi (UTU) za izradu projektno-tehničke dokumentacije za rekonstrukciju objekata u postojećim gabaritima. Pije osam godina, najavljivani su ambiciozni planovi rekonstrukcije. Poslovni i finasijski problemi novog vlasnika, odložili su adaptaciju. Kasnije je zgrada, koja je služila kao zalog za nevraćeni kredit, pripala i jednoj od banaka.
Brojni apeli odbornika lokalnog parlamenta, građana, a prije nekoliko godine i inicijativa Turističke organizacije (TO), kojim je traženo uklanjnje objekta, nijesu doveli do rješenja. Prema zakonu, Opštini su „vezane ruke“. Čeka se da građevinska inspekcija reaguje na brojne urgencije dosadašnjih sekretara za planiranje prostora. Novu urgenciju piše i aktuelna sekretarka Ljiljana Rakočević.
„U narednih nekoliko dana poslaću još jednu urgenciju građevinskoj inspekciji od koje očekujemo i reakciju. Do sada nijesu reagovali. Zgrada je vlasništvo banke, ali zemljište je opštinsko. S obziom na to da objekat nije vlasništvo opštine, mi praktično ne možemo ništa učiniti. Prethodna sekretarka, takođe, koliko mi je poznato, pisala je urgencije. Kao što vidite, nije bilo pomaka“, kaže Rakočević za Monitor.
Komunalna policija je do sada nekoliko puta trakom ograđivala objekat, kako bi ograničila pristu i upozorila prolaznike na opasnost. To je, tvrdi načelnik te službe Marko Matović, sve što su, prema zakonu, imali pravo da urade na tuđem objektu.
Sekretarijat za urbanizam je još prije skoro osam godina naložio da se obavi vještačenje i utvrdi stabilnost objekta u Ulici Boška Rašovića. Institut za razvoj i istraživanje u oblasti zaštite na radu iz Podgorice, u svom izvještaju, naznačio je da objekat, zbog stanja u kojem se nalazi, predstavlja opasnost za ljude, susjedne objekte i bezbjednost saobraćaja. Iz Instituta su, takođe, konstatovali i da bi troškovi rekonstrukcije premašili one za rušenje objekta i izgradnju novog.
Ranije su, kažu u Opštini, nekoliko puta upozoravali vlasnika „da je dužan da objekat zaštiti od daljeg propadanja“. Lokalno Komunalno preduzeće je o trošku građana nekoliko puta uklanjalo komade krova, oluka i ostale djelove koji su predstavljali opasnost za prolaznike. U opštini tvrde da im ni sada, kao ni prethodnih godina, ne preostaje ništa drugo nego da čekaju odgovor.
Prije nekoliko godina Bošković je novinarima kazao da je prevaren prilikom kupovine „kuće Marića“.
„Zgrada strog suda, odnosno kuća Marića, se mora rušiti, što iziskuje duplo veće troškove. Radove je usporilo i to što se ispostavilo da sam umjesto 600, koje sam platio, dobio plac od svega 150 m2“, rekao je tada on.
Podjednaka nebriga vidljiva je i na zgradi „Gorštaka“. Vlasnik je, takođe, Bošković, a kupio je od Opštine prije više od deceniju, za 80.000 eura.
Za taj objekat poznavaci lokalne istorije tvrde da je građen 1920. godine. Prvi put se pominje 1930. kao Grand hotel, koji je imao sedam soba na spratu, a u prizemlji restoran, kafanu i recepciju. U hotel se ulazilo sa ulice Gavrila Principa, kako se tada zvala. Sredinom 30-ih godina prošlog vijeka Grand hotel postaje hotel Boškovića. Taj objekat je bio centar života Kolašina između dva svjetska rata. Kasnije, u drugoj polovini prošlog vijeka, zgrada je nekoliko puta mijenjala namjenu, a bila je i vlasništvo FK Gorštak. Bošković je ranije tvrdio da i oko te zgrade ima velike probleme.
„Radi se o objektu koji je svojevrsna ‘priča’ o Kolašinu između dva rata, kada je to bio znameniti hotel na vrlo je atraktivnoj lokaciji, što povećava njegov značaja. Ono što lokalna uprava može da uradi jeste da insistira kod vlasnika tog i ostalih objekata da ih privedu namjeni. Centar turističkog Kolašina ne smije imati ruševine. Svjesni smo da aktuleni ekonomski uslovi, ograničeni korona krizom, na neki način ograničavaju i mogućnosti investitora, ali se rješenje mora tražiti. Objekte u Kolašinu treba da stave na listu prioriteta i da intervenišu na njima”, saopštili su iz Opštine.
Polusrušena je i zgrada „stare policije“, preko puta Osnovnog suda. U Opštini kažu da je, takođe, objekat prodat mnogo prije početka mandata aktuelne vlasti. Njegovo „građevinsko stanje“ ne ugrožava prolaznike, tvrde.
Iako sada, prema zakonu, nema mnogo prostora da interveniše, ranije, kada je imala nadležnost, lokalna vlast nije pokazivala brigu za simoble arhitekture starog Kolašina i značajn dio kulturnog nasljeđa tog grada.
Prije šest godina, Opština je umalo izgubila dvije najljepše kolašinske zgrade, u kojima su smješteni Dom penzionera, Centar za kulturu i Zavičajni muzej. Ti objekti su služili kao zalog za kredit kod banaka.
U julu 2014. godine Crnogorska komercijalna banka je čak bila oglasila prodaju zgrade u kojoj su Centar za kulturu i Zavičaji muzej. Taj objekat, kao i dvorišni dio bili su zalog za kredit od 320.000 eura, koji je Opština podigla u decembru 2008. godine. Srećom, dug je vraćen 2017. godine, nakon što je na vlast došla koalicija DF, SNP i SDP. Tada je hipoteka skinuta i sa Doma penzionera. Prethodno, 2013. godine, tadašnji predsjednik Opštine Darko Brajušković stavio je potpis na ugovor o fiducijarnom prenosu prava svojine na taj objekat, kao garanciju za kratkoročno zaduženje od 70.000 eura kod Atlas banke.
Dragana ŠĆEPANOVIĆ
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
INTERVJU4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
SVIJET3 sedmice
Izdvojeno4 sedmice