Na području kolašinske opštine svaki lugar je, prosječno, zadužen za čuvanje skoro 5,5 hiljada hektara. To, uz dotrajala terenska vozila i druge brojne obaveze šumara, značajno doprinosi bespravnoj sječi
U crnogorskim šumama prošle godine bespravno je posječeno ukupno 4.160 m3 drveta. Prema zvaničnim podacima Uprave za šume (UŠ), u državnim šumama posječeno je 3.332, a u privatnim 828 kubika. Najviše drvne mase ponovo je bespravno posječeno u Beranama i Kolašinu.
Neslavno mjesto u vrhu liste opština u kojima haraju šumokradice, Kolašin drži već više godina. S druge strane, čak 10 opština ima veće prihode od Kolašina po osnovu naknade za korišćenje šuma. Manje od 131.000 eura, koliko iznose koncesione naknade obračunate u Kolašinu, imaju samo Mojkovac, Danilovgrad, Nikšić i Šavnik.
Dio objašnjenja za višegodišnje, porazne podatke o bespravnoj sječi može se naći i u informacijama o organizaciji kolašinske područne jedinice Uprave za šume. Ta opština je, prema površini šuma i šumskog zemljišta, druga u Crnoj Gori. Ipak, skoro 60.000 hektara kolašinske šume čuva samo devet lugara prosječne starosti od 60 godina, a jedno od dva terenska vozila, staro je preko 30 godina. Pored lugara u PJ Kolašin rade i tri šumarska tehničara i četiri inženjera.
Trećina lugara je angažovana ugovorima do proljeća. Tada bi, u slučaju da ne bude nastavka njihovog angažovanja, moglo doći i do većih problema kada je o kadru riječ. Svaki kolašinski šumar odgovara za 5.400 hektara šume. Pored čuvanja šuma, obaveza im je i da obavljaju poslove prijema i otpreme drvnih sortimenata u državnim i privatnim šumama. Prisustvuju čekićanju (obilježavanu stabala za sječu), kontrolišu zdravstveno stanje šuma i štite ih od požara, te organizuje uzgojne radove.
„U septembru, oktobru i novembru prošle godine, imali smo veliki broj sužbenika oboljelih od korone. Time je posao na zaštiti šume bio značajno otežan. To potvrđuje i podatak da je tokom oktobra bespravno posječeno skoro sto kubika drveta (precizno: 92,68 m3)“, kaže za Monitor Radovan Dabetić, direktor kolašinske područne jedinice Uprave za šume. „Problem bespravne sječe šuma mora se, prije svega, posmatrati iz ugla broja čuvara šuma, ostalog stručnog kadra, obima posla, zdravstvenog stanja, starosne strukture zaposlenih, tehničke opremljenosti…“.
U PJ su, ipak, ponosni na činjenicu da se „trend bespravne sječe posljednjih godina smanjuje“. U odnosu na 2018. godinu, lani ta vrsta krađe je manja za 300 kubnih metara. Tokom 2020. godine, na području Kolašina podnesene su 104 kivične prijave za bespravnu sječu. „Sedam krivičnih prijava je podneseno protiv poznatih počinilaca, koji su bespravno posjekli 242,7 m3 lišćara i 0,69 m3 četinara. Prijave su podnesene i protiv 97 nepoznatih lica za sječu od 496,63 m3 lišćara i 17,30 m3 četinara“, kaže Dabetić.
Naš sagovornik ukazuje na to da nema kaznenih odredbi za sječu bez doznake u privatnim šumama, već se samo sankcioniše bespravni transport drvnih sortimenata. Vlasnici privatnih šuma, objašnjava Dabetić, vrlo često svoju šumu ne koriste prema odobrenjima koje dobiju.
„Osim nelegalne sječe, veliki problem su i šumski požari koji su u najvećem dijelu namjerno podmetnuti, a razlog je kasnije korišćenje opožarene drvne mase. Sječivi etat u državnim šumama je oko 47.000 kubika dok se u privatnim šumama godišnje odobri za sjeću oko 30.000. Prosječno se godišnje primi oko 400 zahtjeva za sječu u privatnoj šumi“, zvanični su podaci iz kolašinske PJ UŠ.
Prema izvještaju o radu Uprave za šume za prošlu godinu, manjak kadra je problem i na nivou države. Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji, koji je donijet u maju 2019. godine, u UŠ je sistematizovano 440 radnih mjesta. Međutim, kako piše u izvještaju, prošle godine angažovano je bilo samo 366 izvršilaca. „Ono što je karakterisalo godinu za nama je i odavno naslijeđena potreba za dodatnom radnom snagom… Iako je UŠ djelimično započela sa rješavanjem ovog problema, koji je evidentan gotovo cijelu deceniju, i dalje smatramo neophodnim potrebu iznalaženja mogućnosti za njegovo trajno rješenje. U prethodnoj godini je raspisan oglas za prijem 20 službenika i namještenika“, piše u izvještaju o radu UŠ.
No, bar prema zvaničnim podacima, kadrovski deficit nije omeo uspješno poslovanje. Pohvalili su se da su ostavarili najbolje rezultate do sada kada je riječ o prihodima. Prihodovali su 8,2 milona eura, što je, tvrde u UŠ, za 13,77 odsto više nego 2019. godine. „U istom periodu povećan je i fizički obim proizvodnje u odnosu na prethodnu godinu za šest odsto, a ukupno je proizvedeno drvnih sortimenata 259.857 m3. Proizvodnja bi u prethodnoj godini bila značajno veća da nije od mjeseca septembra pa do kraja prethodne godine bilo ozbiljnih blokada i opstrukcija, koje su organizovane od strane građana, kompanija koje su se bavile eksploatacijom šuma, a na osnovu Zaključenih ugovora sa Upravom za šume“, saopštili su iz UŠ.
Prema knjigovodstvenoj evidencij, ukupne obaveze svih korisnika šuma po
osnovu naknade za korišćenje šuma, posljednjeg dana minule godine bile su čak 8,5 milona eura. Najveći dio duga odnosi se na dospjela potraživanja koncesionara Vektra Jakić, što je potraživanje vezano za koncesione naknade od 2012. do 2017. godine.
Šumske požare u UŠ i dalje računaju među najveće prijetnje crnogorskog šumskog ekosistema. Međutim, ponovo nema podataka o tome koliko je na prostoru svake opštine pojedinačna šteta. Međutim, iz UŠ kažu da je na području cijele države lani gorjelo na 146 lokacija u državnim šumama, a vatra je zahvatila 2.497,59 ha. U privatnim šumama bilo je 74 požara na površini od 2.146,09 ha.
Iz kolašinske Službe zaštite, čiji pripadnici jedini gase šumske požare u toj opštini, više puta su kazali da je lani vatra progutala stotine hektara šume. Vatrogasci su više puta upozoravali „da u ruralnom području kao i šumskim kompleksima koje eksploatišu koncesionari nijesu formirane preduzetne jedinice”. To je, napominju, obaveza koncesionara.
UŠ u planovima zaštite šumskih područja nije predvidjela sredstva za nabavku opreme ni ljudstva, koji su neophodni za gašenje šumskih požara na kolašinskoj teritoriji. „Problem zaštite šuma od požara ne smije i ne može biti preusmjeren na Službu zaštite, jer njeni kapaciteti nisu dovoljni za intervenisanje na više lokacija. A prema pravilu, požari se javljaju na više lokacija istovremeno”, sugerišu iz Službe zaštite. „Taj problem zahtijeva dodatno angažovanje Uprave za šume i koncesionara koji eksploatišu šumu, kao i stanovnika mjesnih zajednica na čijoj se teritoriji javljaju požari. Takođe, i pripadnika lovačkih društava koji gazduju šumskim i drugim prostranstvima.”
Vatrogasci kao značajan problem prepoznaju i „nepostojanje hidrantske mreže na ruralnom području”. Kako je objašnjeno, zbog velike udaljenosti hidranta, nije moguće brzo puniti kamione vodom, a na ruralnom području ne postoje hidrantska mjesta na kojima je moguće napuniti kamione.
Dragana ŠĆEPANOVIĆ
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
INTERVJU2 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice