Seizmološki zavod Crne Gore registrovao je u Plužinama 21. decembra seriju zemljotresa srednje jačine. Bio je to nastavak dvadesetodnevne serije podrhtavanja tla u okolini brana u Pivi.
,,I ovaj zemljotres je najvjerovatnije nastao stimulišućim dejstvom visokog vodenog stuba akumulacije Piva…”, piše u izvještaju direktora Seizmološkog zavoda Crne Gore Branislava Glavatovića. Glavatović je napomenuo da je ,,induktivni seizmički efekat akumulacije Piva, kao i ogromnog broja visokih brana širom svijeta, opšte poznat i dobro proučen”.
Istovremeno, crnogorska vlada ne odustaje od izgradnje brana na Morači, iako je izvjesno da će i one nositi određeni rizik za nastanak potresa.
,,Nakon izgradnje hidroelektrana na Morači realno je očekivati da se na tim lokacijama manifestuje pojava zemljotresa, najvjerovatnije manje jačine, kao posljedica pritiska vodenog stuba akumulacije”, navodi se u izvještaju Seizmika projektne oblasti, koji je uradio Seizmološki zavod.
Ovih dana naši susjedi se bune tvrdeći da su ih zadesile poplave zbog naših hidroelektrana. Najmanje šest miliona konvertibilnih maraka iznosi šteta koju su nedavno nanijele poplave opštini Foča, za koje je, kako tvrde u tom gradu, odgovorno rukovodstvo HE Piva, koja se nalazi u Crnoj Gori, ali kojom upravlja Elektroprivreda Srbije. Da li su poplavama oko Foče kumovale naše brane, a našim poplavama albanske – stručnjaci bi trebalo konačno da utvrde. I da se preduzmu konkretne mjere.
Krajnje je vrijeme da se i zbog zemljotresa, ali i sve češćih poplava, otvoreno saopšti – koliko na njih utiču brane.
U toku su ubrzane pripreme i za izgradnju hidroelektrana koje treba Crnu Goru da pretvore ,,u balkansko energetsko čvorište”. Stručnjaci upozoravaju na pogubne posljedice njihovog uticaja na prirodu.
,,Izgradnja bilo kog izvora energije remeti prirodno stanje okoline i ukoliko se pažljivo ne sagleda njihov uticaj, kratkoročni i dugoročni, posljedice mogu biti drastične”, kaže Jelena Marojević, iz NVO Green Hom.
Ona objašnjava da je teško predvidjeti kakav će uticaj imati eventualna izgradnja brana na Morači, jer Strateška procjena uticaja – SEA koja je trebalo da odgovori na to pitanje nije urađena onako kako zahtijevaju evropski standardi i dobra praksa, a nekritičkim preuzimanjem određenih postavki iz Detaljnog prostornog plana, odnosno Strategije razvoja energetike (za koju nije ni rađena SEA) i pristrasnim ocjenama prednosti i nedostataka varijante gradnje i varijante negradnje dovodi se u pitanje kredibilitet tog dokumenta.
,,Neke njegove ocjene su blago rečeno sporne, a mnoga pitanja ostaju bez odgovora, kao što je uticaj na vode, uticaj na biodiverzitet i transport sedimenta”, objašnjava Jelena Marojević.
U Grin Home-u pojašnjavaju da to područje ima bogatu i raznovrsnu floru. Na njemu je skoncentrisano više od trećine biljaka Crne Gore i odlikuje se vjerovatno najinteresantnijom kombinacijom biljnih vrsta različitog porijekla.
Samo u kanjonskom dijelu evidentirane su 933 vrste, dok u slivu Morače ima oko 1.600 biljnih vrsta. Istraživanja su pokazala da je ovo područje izuzetno značajno i za boravak ptica.
No, ono što se olako zaboravlja jeste da u biodiverzitet spadaju i ono što nam priroda daje i od čega možemo zaraditi – poljoprivreda, šumarstvo, ribarstvo, turizam…
„Gubitak biodiverziteta predstavlja i ekonomski gubitak koji niko nije ozbiljno razmotrio, pa danas ne znamo koliko će Crna Gora izgubiti u novcu usljed gubitka i potapanja poljoprivrednog zemljišta ili nekog šumskog kompleksa. Sve te gubitke je potrebno izračunati i dodati na predviđene troškove izgradnje da bismo dobili realnu projekciju troškova projekta”, objašnjava Marojević.
Za sada nema preciznih podataka ni o tome kako bi brane radile ako se izgrade tj. kako će se upravljati vodom, a samim tim i dotokom vode – Moračom do Skadarskog jezera; koja će količina vode biti zadržana ili ispuštena, u kom periodu godine, da li se to poklapa sa periodom gniježđenja ptica ili mrijesta, koliko će to uticati na variranje nivoa vode jezera…
Do sada nije javnosti objašnjeno ni zašto bi gradnja HE na Morači bila od javnog interesa.
U Ugovoru o koncesiji kriterijumi zaštite životne sredine su veoma široko i generalno postavljeni uz navođenje termina ekološki uslovi i standardi životne sredine, bez jasne definicije šta ti termini znače. Mjere za zaštitu životne sredine ostavljene su investitoru da ih sam definiše. Zato može da se desi da izlaženje u susret investitoru donese štetu građanima i prirodi.
Marijana BOJANIĆ
Hidrocentrale smanjuju ulcinjske plaže
,,Da, Ada zaista nestaje”, odgovorio je jedan državni funkcioner na pitanje novinara Monitora da li vidi da je plaža na tom rajskom ostrvu na ušću Bojane u Jadransko more sve manja. Crnogorski zvaničnici, izgleda, ne brinu previše o razlozima zašto se to dešava. Da o tome misle onda bi od Albanije zatražili informacije o gradnji novih hidrocentrala „Ašta 1 i 2″, na rijeci Drim, glavnoj pritoci Bojane. Jer, novi energetski objekti, koje desetak kilometara južno od Skadra užurbano gradi austrijska kompanija Por, a kao podizvođač je uključen i crnogorski Bemax, smanjiće dotok vode i sedimenata u Bojani i time dodatno ubrzati nestanak ne samo plaže na Adi, već i one na Velikoj plaži. Samo u posljednjih pet godina, na najznačajnijem turističkom resursu Ulcinja i Crne Gore, plaža je manja, posebno na istočnom dijelu, za najmanje pet metara! U drugoj polovini 20. vijeka na Drimu su izgrađene tri velike hidrocentrale, što je poremetilo ranije prirodno uspostavljeni hidrološki režim. Pijesak je u dovoljnim količinama stizao do ulcinjske rivijere. Već tridesetak godina more odnosi više pijeska nego što ga Bojana iz Drima ili Morače donosi. Ionako ga sada i tamo ima manje, jer ga iz rijeka nekontrolisano vade koncesionari. Stoga bi hidrocentrale na Morači, koja se uliva u Skadarsko jezero iz kojeg izvire Bojana, poremetile balansa u taloženju sedimenata, odnosno do lako predvidljive sudbine Velike plaže. Izvršni direktor ekološke organizacije Zeleni korak iz Ulcinja Dželal Hodžić kaže da bi se gradnjom brana smanjio i nivo Skadarskog jezera, a time i protok vode u Bojani. „Time bi ova rijeka izgubila funkciju migracionog puta za ribe, posebno za mriješćenje, sa nepredvidivim posljedicama kada je u pitanju opstanak nekoliko vrsta ribe”, ističe on. U studiji Regionalni park delta Bojane konstatuje se da je delta Bojane najvažnija prirodna močvara na istočnom Mediteranu koja se odlikuje neobično raznolikim kompleksom jedinstvenih i ugroženih prirodnih i kulturnih pejsaža, staništa i vrsta. „Ne zaštititi li se taj prostor ozbiljno bi se ugrozio ustavni status Crne Gore i njena međunarodna reputacija kao turističke zemlje i ekološke države”, navodi se u tom dokumentu.
Mustafa CANKA
DRUŠTVO4 sedmice
DANAS, SJUTRA4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
U SJEĆANJU3 sedmice
Izdvojeno2 sedmice
INTERVJU4 sedmice
HORIZONTI4 sedmice
INTERVJU3 sedmice