Poslanici vladajuće koalicije u Skupštini Crne Gore obavili su važan zadatak na posljednjem plenarnom zasijedanju, pred odlazak na ljetne ferije. Odbili su jednoglasno amandman na Predlog plana obalnog područja, koji je u ime 5.000 građana Budve podnijela Socijaldemokratska partija, odnosno njen lider Ranko Krivokapić.

Amandman je predstavljao apel građana i prijatelja Budve koji su u vidu peticije tražili zaštitu ostrva Sv. Nikola na kome je Planom obalnog područja (PPPNOB), predviđena izgradnja turističkih kapaciteta, hotela, vila, apartmana sa oko 500 kreveta i jedne marine sa 50 vezova.

Rasprava o najvažnijem planskom dokumentu za budući razvoj šest primorskih opština i glasanje o njemu, održana je kao posljednja tačka dnevnog reda. Svi poslanici DPS-a i partija sa kojima vrši koalicionu vlast, glasali su za urbanizaciju ostrva Sv. Nikola, nadomak Budve, poznatog pod imenom Školj, a među turistima popularno znanog kao Havaji.

Autori peticije o zaštiti Školja, predsjednik Mjesne zajednice Stari grad, arhitekta Slobodan Mitrović i osnivač NVO Porat Budva – Pizana Jerolim Dragičević, istakli su, kako je ovaj pokušaj očuvanja ostrva od galopirajuće urbanizacije „ odjek naše vjekovne ljubavi i brige za ostrvo Sv. Nikola, netaknutu prirodu, kulturno istorijsko nasleđe i odgovorne brige za potomstvo”.

Oni su se „sa nadom i povjerenjem” obratili poslanicima Skupštine, da ne usvoje gradnju hotela i marine na ostrvu, nego da taj prostor ostane i dalje park-šuma, kao što je bio u svim dosadašnjim planovima. Ukoliko se realizuje planirana gradnja na ostrvu „nestaće čitav jedan živi svijet, oblici, forme i tradicija življenja i rezilijentnost budvanskog mediteranskog pejzaža”, navedeno je, između ostalog u peticiji. S velikim povjerenjem u samosvijest crnogorskih poslanika u njihovu spremnost da stanu u odbranu pravih vrijednosti, bez obzira na partijsku pripadnost, Budvani su poslanicima uputili snažanu poruku. „Pozivamo vas da zajedno zaustavimo nezajažljive apetite i patologiju devastirajuće gradnje. Pozivamo vas da brinemo o potomstvu tako što ćemo sačuvati kontinuitet najboljeg što imamo”.

Poslanici koalicije na vlasti, poslušni vojnici svojih partija, nisu imali sluha za vapaje Budvana. Uprkos argumentovanom obrazlaganju amandmana o potrebi zaštite ostrva Sv.Nikola od strane poslanika SDP, Krivokapića i Draginje Vuksanović, predlog je glatko odbijen.

Iznijeti podaci o visokom procentu urbanizacije Budve, od 83,1 odsto, čime su prekršene sve norme preizgrađenosti nekog prostora, te da je Školj jedina preostala prirodna oaza na teritoriji ove turističke Opštine, nikoga nisu pokolebali. Malo je vjerovatno da su baš svi poslanici iz redova DPS-a, njih 36, kao i 6 poslanika iz malih i manjinskih partija, uvjereni da svaki slobodan prostor na obali treba urbanizirati, betonirati ostrva, plaže i uvale. Oni glasaju po komandi ne osvrćući se na razarajuće posljedice svojih postupaka. Pri tom uskraćuju prava lokalnih samouprava na svim nivoima.

Usvajanjem plana PPPNOB-a, nakon usvajanja Zakona o planiranju prostora i izgradnji objekata, Zakona o turizmu i mnogih srodnih zakonskih rješenja, zaokružen je sistem eliminacije lokalnih uprava u oblasti gazdovanja opštinskim teritorijama.

Ostrvo Sv. Nikola prostire se na površini oko 47 hektara, u dužini od 2 km. Zemljište je kategorisano kao poljoprivredno i pod šumama, što u prethodnim urbanističkim planovima nije narušeno. Prostorni plan Crne Gore definisao je prostor Školja kao zelenu zonu u kojoj nema gradnje. Prostornim planom Morskog dobra (PPPNMD) prepoznat je kao destinacija izletničkog karaktera sa ugostiteljskim i uslužnim sadržajima. I ništa više od toga.

A onda su došli investitori čije se želje ne odbijaju. Dio ostrva prema Starom gradu, površine oko 37.000 kvadrata godinama prelazi iz ruke u ruku kontroverznih srpskih biznismena, da bi na kraju na ovu zemljišnu parcelu kao vlasnik 1/1 u katastru nepokretnosti bio upisan Taksin Šinavatra, bivši tajlandski premijer, vlasnik crnogorskog pasoša.

Tajkuni koji su iskazali interes za gradnju na ostrvu, najprije Nenad Đorđević, zatim Stanko Subotić Cane i na kraju Šinavatra, odredili su sudbinu budvanskih Havaja. Betonizacija koja je zadesila prostor Budvanske rivijere, nije se mogla izbjeći.

„Ljudi hoće da grade”, poentirao je nedavno ministar održivot razvoja i turizma Pavle Radulović, objašnjavajući da je projekat turističkog kompleksa na lokaciji Maljevik u Baru, obuhvaćen Planom obalnog područja, kao i mnoge druge ekskluzivne lokacije na primorju.

„Ljudi su donijeli pare i hoće da investiraju” postao je ključni argument u politici planiranja prostora na Crnogorskom primorju. Investitorima treba udovoljiti, urbanizirati svaku lokaciju koju pokažu prstom. Da li je to prirodni rezervat, nacionalni park, lokacija od kulturno-istorijskog značaja, ili područje pod zaštitom UNESCO-a, nije mnogo važno.

Iza svake degradirane lokacije na budvanskoj rivijeri stoji odluka o donošenju plana na lokalnom ili državnom nivou, u kojoj se kao razlog navodi, kako su nadležnima stigli zahtjevi zainteresovanih investitora.

Kreatori regionalnog plana PPPNOB ni ne kriju da je u pitanju investitorski a ne urbanistički plan. „Planski koncept je otvoren prema svim rješenjima od strane internacionalnih i lokalnih investitora”, navedeno je na početku teksta plana kojim se najvredniji prostor u državi, dragocjene i atraktivne lokacije uz obalu, urbanizuju u skladu sa potrebama onih koji imaju pare.

U urbanizaciju Sv. Nikole ušlo se sa istim lajtmotivom. Navodno su službama Ministarstva održivog razvoja i turizma pristigli zahtjevi vlasnika zemljišta koji žele da grade.

Cijelo ostrvo planom je označeno kao turistička zona, a na kojim pozicijama će se graditi, kazaće detaljni urbanistički planovi.

Gotovo polovina ostrva u vlasništvu je bratstva Rafailović iz istoimenog naselja u Bečićima. Oni vode sudske postupke za utvrđivanje prava svojine na osnovu starih zemljišnih knjiga. Dio pripada i porodicama Mitrović i Kažanegra iz naselja Pržno.

Neke su parcele prodate ruskim državljanima dok oko 70.000 kvadrata pripada podgoričkim biznismenima. Kompanija Montecco Inc, čiji je vlasnik i osnivač Predrag Pavličić, suprug sutkinje Valentine Pavličić, zastupnice Crne Gore pred sudom u Strazburu, posjeduje 38.000 kvadrata, na parceli koja se graniči sa imanjem Thaksina Šinavatre. Uz susvojinu na oko 12.000 kvadrata, Pavličić posjeduje zavidnu parcelu od 50.000 m2 na Havajima.

Poslanici parlamenta ekološke Crne Gore podržali su urbanizaciju jedinog ostrva na otvorenom moru na Crnogorskom primorju. Koliko takva odluka ima smisla može se procijeniti usporedbom sa praksom u drugim primorskim zemljama.

Hrvatska i Grčka, države čija razuđena morska obala broji na hiljade atraktivnih ostrva, ne dozvoljavaju gradnju novih objekata na njima. Hrvatska ima 1.244 ostrva od kojih je samo 66 naseljeno. Oko 80 ostrva je u privatnom vlasništvu. Veliki broj ostrva ponuđen je posljednjih godina na prodaju na tržištu nekretnina, ali pod jednim uslovom. Prema odredbama izmijenjenog Zakona o otocima, vlasnik je dužan da ostrvo prvo ponudi državi ili lokalnoj samoupravi na čijoj se teritoriji nalazi, pa ako se niko ne javi u roku od 60 dana, može da ga ponudi na tržištu, ali ne ispod prvobitno istaknute cijene.

No i pored toga, gradnja na ostrvima nije dozvoljena, osim rekonstrukcije postojećih objekata. Kupci ovome mogu doskočiti registrujući se za razvoj poljoprivrede ili voćarstva, kojom prilikom se dozvoljava gradnja porodičnih kuća i ekonomskih zgrada.

Ideja o revitalizaciji zapuštenih ostrva vodi ka privlačenju elitnog dijela društva koje voli ljetovanje u prirodi, na ostrvima, sa arhitekturom koja je utonula u zelenilo, sa bazenima i mirom daleko od gužvi turističkih centara, navodi se u grčkim i hrvatskim medijima. Revitalizacija na crnogorski način znači – urbanizacija.

Taze usvojeni Plan obalnog područja nenaseljeno ostrvo Školj targetirao je kao prioritetnu razvojnu zonu. Suprotno odredbama plana višeg reda, Prostornog plana Crne Gore donijetog 2008. godine sa važnošću do 2020. Ovaj krovni plan države nije u međuvremenu izmijenjen za potrebe donošenja regionalnog plana obalnog područja. Ministarstvo turizma i održivog razvoja je prema proceduri donošenja planova u prekršaju, kao i Skupština Crne Gore koja je takav plan usvojila.

Branka PLAMENAC