Zvaničnici EU i analitičari u Briselu ocijenili su poruke koje su proteklih dana stizale iz Pariza, Haga i Štokholma kao oklijevanje, suzdržanost, pa i nepovjerenje prema koracima koje je Podgorica preduzela u posljednjih šest mjeseci. Prema riječima Petera Stana, portparola komesara EU za proširenje Štefana Filea, te zemlje su postavile „neka pitanja”. A ona se, kako se saznaje, prije svega odnose na suštinsko ispunjavanje uslova koji su Crnoj Gori postavljeni na putu pridruživanja Uniji. Riječ je prvenstveno o izricanju konačnih presuda visokopozicioniranim funkcionerima, optuženim za korupciju i organizovani kriminal. Tih presuda od kraja prošle godine nije ni bilo. Zato je crnogorskim pregovaračima preostalo da EU obavijeste da je donešena presuda u slučaju Zavala, koja još nije pravosnažna. Ima, takođe, najava da bi se neke akcije mogle preduzeti narednih dana prema nekim funkcionerima na državnom i lokalnom nivou. Ali, to nikog u EU ne zadovoljava i samo potvrđuje, kako navodi jedan tehnokrata u Briselu, „nedovoljnu zrelost kandidata za pristupanje EU”. Vlada je u čitavom ovom periodu odlično znala što se od nje očekuje. Tokom nedavnog boravka u Podgorici generalni direktor Direktorata za proširenje Stefano Sanino jasno je poručio da se vladavini prava i borbi protiv korupcije i organizovanog kriminala mora posvetiti najviše pažnje. „Ne želimo da kvantifikujemo koliko ljudi je potrebno da završi u zatvoru. Ali, hoćemo da se na svakom nivou istrage, u procesima i finalnim presudama, posao obavlja i da su rezultati vidljivi”, rekao je Sanino. Razapeta između evropskih zahtjeva i želje da se očuvaju postojeći monopoli, te posebno straha od onoga što tek slijedi, crnogorska vlast je pribjegla omiljenoj taktici aktivnog čekanja. Svjesna da je za EU politika proširenja od najvećeg značaja i da bi ona praktično bila blokirana ukoliko ne bi započeli pregovori sa Crnom Gorom, Vlada premijera Igora Lukšića sasvim je izgubila inicijativu. Umjesto da joj pozitivni Izvještaj i dvije preporuke EK, kao i dobri signali koji su stizali iz Evropskog parlamenta, budu snažan podsticaj da pojača reforme, ona je zemlju dovela u neugodnu poziciju da strepi od predstojećeg zasijedanja Evropskog savjeta.
„Crnogorska država zataškava problem organizovanog kriminala”, smatraju u Štokholmu, dok tehnokrate ocjenjuju da ,,korupcija nije riješena na pravi način”. Istovremeno, negoduje se zbog neusvajanja ustavnih promjena koje bi dovele do veće nezavisnosti pravosuđa.
Sve to u evropskim prijestonicama pojačava sumnje u iskrenost trenutne vlasti da zemlju približi Uniji i dodatno urušava kredibilitet ove Vlade. Ona ubrzano gubi preostale kredite na međunarodnoj sceni, posebno nakon što se naša zemlja sve češće u renomiranim medijima označava kao mafijaška država. Očito, sve vlade koje drže do sebe ne mogu tako jednostavno preći preko tih ocjena i činjenica. Čak i odlazeći ambasador EU u Podgorici Leopold Maurer navodi da se od ,,Evrope više ništa ne može sakriti”.
Neformalni razgovor sa zvaničnikom Komisije Dirkom Langeom pokazao je crnogorskim novinarima da EU veoma dobro zna što joj je činiti u slučaju Crne Gore. Taj Njemac, koji je vodio pristupne pregovore s Hrvatskom, odlično poznaje naše prilike, i upravo zato pregovori po prvi put počinju tzv. najzahtjevnijim poglavljima 23 i 24, koja se odnose na vladavinu prava. Tim poglavljima će se ovaj složeni proces pregovaranja i okončati. Očiti deficiti Crne Gore tek će biti peglani kroz izvještaje koje će EK objavljivati dva puta godišnje, a koje će morati da prate promjene na terenu. Već je sada vidljivo da će se retorika i zahtjevi EU dnevno pojačavati prema crnogorskim vlastima. Zato i izvjestilac EP za Balkan Jelko Kacin ističe da Crna Gora, ako želi napredovati prema EU, mora davati jasne i argumentovane odgovore, kao i da treba stvarati pravu atmosferu. A prava evropska atmosfera, konačno, počinje u Crnoj Gori za dvije sedmice.Dobitak ili trošak
Dobitak ili trošak
-Nakon nelagode zbog prijema Bugarske i Rumunije, koje je ocijenjeno kao preuranjeno, EK nastoji da ne ostavi prostora državama-članicama da je kritikuju. Ona, istovremeno, pokušava da ne tovari sebi na vrat problematične slučajeve, kao i da ostvari čitav niz strateških i političkih interesa od važnosti za Uniju na Balkanu i „veže region za Zapad”.
Na toj vagi, davanje datuma pristupnih pregovora maloj Crnoj Gori čini im se kao najveći dobitak, odnosno najmanji trošak. Najveću podršku Crna Gora sada dobija od najmoćnije evropske države Njemačke, ali svakako i od svojih građana, jer se njih dvije trećine zalažu za pristupanje EU. „U opštoj krizi nepovjerenja veoma nam je važno da postoje države i njihovi građani koji vjeruju u Evropu”, navodi se u Briselu.
Mustafa CANKA
DRUŠTVO4 sedmice
DANAS, SJUTRA4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
U SJEĆANJU4 sedmice
Izdvojeno2 sedmice
INTERVJU3 sedmice
INTERVJU4 sedmice
HORIZONTI4 sedmice