Prestrojavanja i (re)definisanja na crnogorskoj političkoj sceni tek predstoje. Pripreme su u toku

Premijer se početkom nedjelje pohvalio kako je  44. Vlada za 84 dana napravila velike rezultate. “Zato sa mnogo optimizma nastavljamo da radimo punom parom, do konačnog cilja”, poručio je Milojko Spajić. Samo par dana kasnije, na sastanku članica vladajuće parlamentarne većine, pokazalo se da put do konačnog cilja, koji god da je on, nije nimalo lak ni jednostavan.

Počnimo od problema unutar Vlade.

Postalo je skoro pa izvjesno da PES nema obećani program munjevitog povećanja penzija, plata i zapošljenosti, uz skraćeno sedmočasovno radno vrijeme (35 radnih sati nedjeljno). Ostala je, istina, mala mogućnost da Spajić i njegove partijske kolege taje program dok se ne ispune uslovi za njegovu primjenu. Ali ne od političke konkurencije, već od međunarodnih finansijskih institucija i potencijalnih kreditora bez čije izdašne pomoći nema novca za njegovu realizaciju. Zna se da MMF, Svjetska banka i ostali nemaju razumijevanja za nova zaduženja koja bi otišla u povišice i kupovinu popularnosti vlasti.

Pošto PES nije predstavio svoj program Evropa sad 2, nepoznanica je i to kako bi njihovi koalicioni partneri reagovali na plan da preuzmu ne mali rizik sloma javnih finansija, dok bi u slučaju uspjeha manje-više sve benefite prigrabio premijer.

Skoro tri mjeseca nakon formiranja vlade, ne smiruju se trvenja između čelnika PES-a i Demokrata Alekse Bečića. Demokratama su , iako su podjelom resora unutar 44. Vlade dobili formalnu kontrolu nad bezbjednosnim sektorom, za sada vezane ruke  oko kadrovskih promjena.

Na čelu Agencije za nacionalnu bezbjednost, Uprave policije i Specijalnog policijskog odjeljenja (SPO) pri Specijalnom državnom tužilaštvu  i dalje su ljudi koje je imenovala vlada Dritana Abazovića. Zapravo, promijenjeno je to što je aktuelna vlada, za razliku od prošle, prihvatila odluku suda i vratila Zorana Brđanina na mjesto direktora Uprave policije.

Ministar unutrašnjih poslova Danilo Šaranović smatrao je da se izvršna presuda mora poštovati, pa je Brđanin vraćen na posao. Ali je, koliko sjutradan, započeta procedura (sada  legalna) njegovog razrješenja. Nadležni skupštinski odbor negativno je ocijenio jedan od ranijih izvještaja direktora UP (iz 2002. godine). Tako su se stekli uslovi da ministar Vladi predloži njegovo razrješenje.

Šaranović je to pravo iskoristio krajem prošle godine, ali je njegov zahtjev zaglavio u Komisiji za kadrovska pitanja. Predsjednik Komisije Srđan Pavićević medijima je predočio dogovor većine članova tog tijela da se ne izjašnjavaju o zahtjevu za smjenu aktuelnog direktora dok im ministar Šaranović ne dostavi popis potencijalnih kandidata za njegovog nasljednika.

Na drugoj strani Šaranović je iskazao naum da Predraga Šukovića zadrži na mjestu šefa SPO. Tome  se žestoko protivi ministar pravde Andrej Milović (PES), koji je pred kamerama postavio ultimatum: “ On ili ja.”  Afera plava sveska pokazuje da ta borba nije završena.

Upitan je čini se, od sastanka održanog u srijedu veče, i izbor novog Vrhovnog državnog tužioca. Sporni su, na prečac, postali glasovi DNP Milana Kneževića. Oni će se, kažu, o glasanju za Milorada Markovića izjasniti tek u subotu, na Savin dan, kada je u parlamentu zakazano glasanje za izbor novog VDT-a.

To je, procjenjuju se, posljedica rastućeg nezadovoljstva čelnika  Demokratske narodne partije koje se manifestuje sve češćim zahtjevima za brzu rekonstrukciju vlade. Tu bi, prema postizbornom sporazumu, koaliciji Za budućnost Crne Gore pripalo mjesto potpredsjednika vlade za infrastrukturu, kao i resori prosvjete, turizma, saobraćaja i prostornog planiranja i urbanizma koja sada pokrivaju kadrovi PES-a.

Uz insistiranje na što bržoj rekonstrukciji vlade, iz DNP stižu  prijetnje da će se povući iz vladajuće koalicije u Podgorici, ukoliko se, brzo i na njihovo zadovoljstvo, ne riješi problem razgraničenja Glavnog grada i opštine Zeta.

“I na državnom nivou ću preispitati učestvovanje DNP u vlasti ako se ne riješe problemi građana Zete”, priprijetio je Knežević.  Prethodno je pozvao premijera Spajića da se uključi u rješavanju problema opštinskog razgraničenja, “pošto gradonačelnica Olivera Injac izgleda nema vremena”.

Knežević je pomenuo da bi ga, u slučaju raskida lokalne koalicije na podgoričkom ili državnom nivou, mogli slijediti i partneri iz koalicije Za budućnost Crne Gore, odnosno, nekadašnjeg DF-a. Oni su prećutali te prozivke. To je u nekim krugovima shvaćeno kao potvrda glasina o međusobnom udaljavanju partija Andrije Mandića i Milana Kneževića.

Proces je započet u Budvi, nakon hapšenja predsjednika opštine Mila Božovića (NOVA) zbog optužbi da je član organizovane kriminalne grupe koja je, uz ostalo, švercovala kokain. Predsjednik gradske Skupštine  Nikola Jovanović (DNP) predstavio se kao predvodnik frakcije unutar koalicije DF-a koja je tražila da uhapšeni gradonačelnik podnese ostavku. Sukob traje, a Budva je sve bliža vanrednim izborima.

Zanimljivo je i to što je, kao prvi rezultat  zaoštravanja teritorijalnog spora na relaciji Podgorica – Zeta, odbornički klub Kneževićeve partije u Glavnom gradu ostao bez jednog poslanika. Nemanja Baošić, predsjednik Kluba mladih i član Opštinskog odbora DNP u Podgorici saopštio je da napušta partiju, ali zadržava odbornički mandat. Iz centrale su ga optužili da radi za DPS, dok su njihovi koalicioni partneri prećutali  kompletnu priču.

Na državnom nivou, čelnici  NOVE  dobili su svoj dio vladajućeg kolača (istina, nekompletan) preko Mandićevog postavljenja na mjesto predsjednika parlamenta. Knežević je sada jedini predsjednik partija vladajuće većine bez zvučne državne funkcije. I zato mu se posebno  žuri da njegova partija uđe u Vladu.

Možemo zamisliti koliko je Kneževiću teško da gleda kako mu koalicioni partner, nakon debakla na predsjedničkim izborima, krade šou unoseći crveno-plavo-bijelu trobojku u kabinet predsjednika Skupštine. Postavljajući je na mjesto propisano za državnu zastavu, tokom zvaničnog sastanka sa ambasadorkom EU u Crnoj Gori Oanom Kristinom Popom.

Mandić trlja ruke. Em mu je tom posjetom, izgleda, ukinut neproglašeni bojkot zapadnih diplomata, em je on taj susret iskoristio za novu demonstraciju odanosti projektu srpskog svijeta (istaknuta trobojka identična je, kažu upućeni, zvaničnoj zastavi Republike Srpske). Konačno, i (ne)očekivano, pokazalo se da njegov destruktivan odnos prema državnim simbolima zemlje koju predstavlja kao prvi čovjek zakonodavne vlasti nije naišao na javnu osudu koalicionih partnera iz navodno građanskih  (PES, Demokrate) i albanskih nacionalnih partija. Baš kao ni onda  kada je lažirao održavanje sjednice parlamenta i bez znanja i prisustva poslanika oposlio to što je naumio.

Pokazalo se, zapravo, da Mandić među koalicionim partnerima ima i potencijalnih glasača. U svakom slučaju istomišljenika.

Tokom skupštinske rasprave na temu da li je favorizovanjem trobojke u odnosu na zvaničnu zastavu Crne Gore, Andrija Mandić napravio krivično djelo (nema spora da je prekršio zakon), desilo se nešto što je podsjetilo na šešeljevska vremena.   

Koristeći to što je njegov sagovornik u polemici, poslanik DPS Oskar Huter  četvrta generacija svoje porodice koja živi u Crnoj Gori (njegov prađed je došao na Cetinje kao lični ljekar Kralja Nikole, a sahranjen je kao poručnik Crnogorske vojske) poslanik PES Darko Dragović osporio mu je pravo da učestvuje u priči o državnoj i drugim zastavama.  Obratio mu se manirom okorjelog šoviniste: “Ne možete da imate istu emociju kakvu ja imam, kakvu ima Radunović, Mugoša, i kako svi mi ovdje autohtoni Crnogorci imamo prema borbi naših predaka za slobodu Crne Gore.” PES  se nije ogradio i izvinio Oskaru Huteru i građanima Crne Gore. Taj šešeljizam odćutali su i ostali koalicioni partneri predvođeni Demokratama.

Danas vjerovatno niko u Crnoj Gori, računajući tu Milojka Spajića i Jakova Milatovića, ne zna od kakvih su političkih opredjeljenja sazdani funkcioneri i članovi pokreta Evropa sad. Sem onog paf-paf i veće plate, veće penzije, manje posla… Evropa sad 1, 2, 3… Znamo da tamo ima ljudi građanske profilacije, ali vidimo i tvrde nacionaliste/šoviniste.

Krajem nedjelje članovi DPS-a izabraće novo partijsko rukovodstvo. Tada ćemo, možda, znati nešto više i o budućoj profilaciji i mogućoj snazi te partije.

Prava prestrojavanja i (re)definisanja na crnogorskoj političkoj sceni tek predstoje. Ispod poklopca stabilne vlasti uveliko vri.

Zoran RADULOVIĆ