U Baru je, u utorak veče, ispred svoje kuće ubijen Slavko Peković, preduzetnik, vlasnik apartmana za izdavanje, strastveni motociklista. Nepoznati ubica mu je u leđa ispalio šest metaka. Pokojni Peković nije bio na popisu bezbjednosno interesantnih lica crnogorske policije, pa se o motivima njegovih ubica za sada čak i ne nagađa. Makar ne javno.
Samo dan ranije, u Kotoru je, pod sumnjom da je sarađivao sa tamošnjim kriminalnim grupama, uhapšen Zlatko Samardžić, pomoćnik komandira lokalne policije. Samardžić je, skupa sa desetak pripadnika tzv. kavačkog klana uhapšen nedjelju dana nakon što su, u kotorskom naselju Muo, daljinski aktiviranom eksplozivnom napravom ubijeni Goran Biskupović i Miloš Bošnjak. Pokojni mladići su, navodno, bili bliski konkuretskom, škaljarskom klanu, pa se njihovo ubistvo stavlja u kontekst već prepoznatog rata kotorskih kriminalnih grupa koji je započeo još krajem 2014. Navodno, nakon nestanka jedne velike pošiljke kokaina u Valensiji (pominje se tovar od 200-300 kilograma).
Planirana hapšenja u ponedjeljak je ipak izbjeglo sedam lica, među njima i navodne vođe kriminalne grupe iz kotorskog naselja Kavači. Zato se sumnja da su kriminalci u policiji imali makar (još) jednog doušnika koji ih je na vrijeme upozorio na pripremanu akciju.
A hronološki, niz ljetošnjih egzekucija iz zasjede vraća nas u Bar. Tamo su, od početka avgusta do nedavnog ubistva Slavka Pekovića, takođe na kućnom pragu, ubijeni prvo Božidar Tomašević a tridesetak dana kasnije i Željko Vukoslavčević. Za izvršiocima, pomagačima i naručiocima ubistava dvojice momaka bliskih barskim kriminalnim grupama policija, kažu, intenzivno traga. Kao što pokušava riješiti i ranije izvršena, a profesionalno izvedena, ubistva Stefana Đukića i Armina Muše Osmanagića – pripadnika i vođe jedne od, nekada, najjačih kriminalnih grupa na Crnogorskom primorju.
Miloš Radulović, načelnik CB Bar, podnio je ostavku nakon posljednjeg u nizu ubistava u tom gradu. Od februara 2012. kada je Radulović imenovan za šefa barske policije, u tom gradu je izvršeno 16 ubistava, od kojih pet još nije riješeno. I on se, odnosno njegova imovina, u međuvremenu tri puta našao na meti napadača (otkriven je samo mladić koji je podmetnuo bombu ispred Radulovićevog stana u Podgorici). Dežurni komentatori, međutim, još nijesu stigli ni da pohvale njegovo sučeljavanja sa vlastitom profesionalnom odgovornošću, a iz Podgorice je stigla vijest da direktor Uprave policje Slavko Stojanović odbija da prihvati ponuđenu ostavku. A i kako bi je prihvatio a da ne dovede u pitanje vlastitu poziciju.
Stojanović će, naime, ostati upamćen kao direktor policije za čijeg mandata je u Crnoj Gori izvršeno dvadesetak do danas neriješenih ubistava. Dotle su Stojanovićevi – gotovo pa najbliži saradnici – sumnjičeni za zataškavanje šverca cigara (Veselin Krgović, bivši načelnik CB Berane), prikrivanje potčinjenih koji su učestvovali u prebijanju nedužnih građana (suspendovani komandant SAJ Radoslav Rašo Lješković) odnosno prikrivanje prikupljenih dokaza u slučaju Marović-Mujović.
Sjećate se: po nalogu Specijalnog tužilaštva krajem februara uhapšeni su šef Odsjeka za borbu protiv organizovanog kriminala i korupcije Dalibor Medojević i službenik istog odljeljenja Nikola Terzić. Nestali dokazi „pronađeni” su na jednako problematičan način na koji su i nestali – u gepeku jednog policijskog automobila. To se desilo mjesec dana nakon što su nestala dokumenta među kojima su se, navodno, nalazila i pisma koja je uhapšeni Veselin Mujović pisao Milu Đukanoviću, ali i fakultetski indeksi pojedinih policijskih starješina. Da ne pominjemo sve one policajce sumnjičene i(li) hapšene, unazad par godina, zbog šverca duvana i narkotika, nasilničkog ponašanja, zloupotrebe ili zaloga (kod lokalnog zelenaša) službenog oružja, otmice…
Stojanović je štitio svoje potčinjene, a DPS čelnici su štitili njega. Tako je Duško Marković, drugi čovjek Vlade i vladajuće partije, nekadašnji direktor ANB-a, nakon svega pobrojanog proljetos poručio da je Stojanović ispunio njegova očekivanja i da je uspješan direktor policije „što pokazuju i rezultati koje je ostvario u svom mandatu”. Šteta što potpredsjednik nije bio malo precizniji. I što je prečuo ono što je, u njegovom prisustvu, javnosti obznanila poslanica Snežana Jonica: „Policijskom inspektoru Daliboru Medojeviću za veliki kredit žirira Vido Rađenović, koji je više puta osuđivan i koji je glavni akter afere Košljun”. Jonica tada tvrdi da je Rađenović žirant još jednom ,,visokopozicioniranom policijskom funkcioneru”. Sistem ostaje bez odgovora.
Koga onda čude posljednja dešavanja u Baru i Kotoru? Uostalom, još nas je Al Kapone – što bi rekli iz prve ruke – naučio da organizovani kriminal na visokom nivou nije moguć bez pomoći korumpiranih ljudi iz sistema: policajaca, tužilaca i sudija.
Sumnje o sprezi mafije i visokopozicioniranih pojedinaca u crnogorskoj policiji ozvaničene su još početkom juna. Tada nam je Vesna Jovićević, rukovoditeljka Višeg državnog tužilaštva u Podgorici, saopštila da se makar jedno „lice sa službenim ovlašćenima” nalazi među osumnjičenima za beskonačan niz ubistava i pokušaja ubistva u Kotoru. „Postupanje policije nam je već svima zapalo za oko na neki način, ne samo nama profesionalcima i pravnicima, pa mislim da će MUP imati dovoljno osnova da kroz svoje unutrašnje kontrole izvrši određene provjere i nakon toga uključi nadležno tužilaštvo”, saopštila je Jovićević tada. Koji dan ranije, novinari Monitora su preko svojih izvora iz sektora bezbjednosti došli do informacije da postoje osnovane sumnje da kriminalne grupe sa primorja, uključene u šverc kokaina, na platnom spisku imaju i ljude iz ovdašnje javne i tajne policije. I da se za kupovinu njihove lojalnosti, profesionalnih usluga i informacija koje su im u posjedu, mjesečno odvaja iznos od pet do sto hiljada eura. Po korumpiranom.
Prije ove vlasti, stvari su funkcionisale na potpuno obrnutom principu. Građani su mirno spavali dok su policajci (malo više obavještajci i tzv. bezbjednjaci, a malo manje oni iz javne bezbjednosti) kontrolisali kriminalce i njihove aktivnosti. I u kući i preko granice. Ponekad su im gledali kroz prste, ponekad kupovali njihove usluge i informacije, ali hijerarhija nije narušena sve do raspada SFRJ i početka tranzicije.
Potom se sve promijenilo. Nekadašnji komandant specijalne policijske jedinice i načelnik CB Bar Vaso Baošić uhapšen je u Italiji, na razmeđi dva vijeka, pod sumnjom da je svojevremeno u Baru pružao utočište i zaštitu mafijašima sa potjernica italijanske policije, inače akterima prekojadranskog šverca (vlada je to zvala tranzit) cigareta, a bogami i narkotika, ljudi i oružja. Po izlasku iz zatvora (diplomatija je odradila svoje) Baošić je u Podgorici postao – vlasnik ekskluzivnog hotela.
Poslije su usluge policije počeli koristiti i domaći „kontroverzni biznismeni”.
Čuvena je svadba Safeta Kalića u Rožaju (trenutno mu se u Njemačkoj sudi zbog šverca narkotika) kao jedan od prvih društvenih događaja na kome su policijski funkcioneri (ANB) i vođe kriminalnih klanova sjedjeli praktično za istim stolom. I možda slavili iz istih kalašnjikova.
Slušali smo i snimak telefonskog razgovora u kome, navodno, Vlatko Rakočević šef mojkovačke ekspoziture ANB-a naređuje saobraćajnom policajcu da propusti Nasera Keljmendija (trenutno mu se u Prištini sudi zbog šverca narkotika i organizovanja ubistava vođa konkurentskih kriminalnih grupa) koji je u vozilu imao oko pola miliona maraka. Rakočević je sporio autentičnost tog snimka, istovremeno objašnjavajući kako je do milionske imovine u Mojkovcu došao tako što je izdavao roditeljsku kuću na Starom aerodromu.
Javnost je, uglavnom, zaboravila i tri godine staru priču o izgubljenoj službenoj zabilješci iz 2005. godine kojom Vukota Kartal, inspektor OB Budva, obavještava tadašnjeg ministra MUP-a Dragana Đurovića da mu policajci i kriminalci prijete zbog istrage o eksplozijama u hotelu Splendid koja ga je, navodno, odvela do Brana Mićunovića „vođe kriminalnog kartela sa Maestrala”. Taj posao je, nekoliko mjeseci kasnije, života koštao inspektora Slavoljuba Šćekića. Jednako su u zaborav pale i priče o crnim trojkama koje su – prema tvrdnjama nekadašnjeg specijalca Brajuška Brajuškovića – pod vodstvom Veselina Veljovića i Miljana Perovića prebijale opozicione aktiviste.
Na drugoj strani, priče o policajcima sa platnog spiska šarićevog narko klana – od Pljevalja do Budve – ostala su samo na nivou šaputanja. I anonimnih pisama.
Treba li, onda, da nas čudi lanac smrti u Baru i Kotoru. Sve uz sumnje da su njegove krvave karike dospjele i do Budve, Podgorice, Nikšića, Beograda i Mostara. Šireći strah među „običnim” ljudima koji za život brinu dok se vraćaju sa plaže ili iz obližnjeg kafića, kada povedu djecu u vrtić, ili uveče ako izađu da bace smeće. Jer u svakom momentu mogu postati kolateralna šteta obračuna koje država nije u stanju da spriječi.
Prije nepune dvije godine, nakon što je u Budvi ubijen bivši poslanik LSCG Saša Marković, premijer Đukanović je ,,medije, političke subjekte i NVO sektor” praktično optužio da su u dosluhu sa zločincima. ,,Nema nikakve sumnje da je jasno sugerisano onome ko bi se mogao identifikovati kao počinilac ili poručilac posljednjeg ubistva u Budvi, da se blagovremeno skloni”, kazao je Đukanović.
Danas, kada se visokopozicionirani policajci sumnjiče za saradnju sa mafijom, a navodni dokazi o kontaktima osumnjičenih kriminalaca (Marović, Mujović …?) sa premijerom nestaju iz prikupljenih spisa, Đukanović se ne oglašava. Čega ga je strah?
Tekovine, čuvari i krv
O političkoj pozadini organizovanog kriminala u Crnoj Gori u prošlom broju Monitora govorio je Nebojša Medojević, lider opozicionog DF i član skupštinskog Odbora za bezbjednost.
Vlast drugačije gleda na aktuelnu situaciju. Po njima, opasnost vreba iz glasačke kutije, a ne iz mraka u kome profesionalne ubice čekaju svoje žrtve naoružani snajperskim puškama, kalašnjikovima ili opremom za aktiviranje eksploziva. Na ovogodišnjim parlamentarnim izborima moramo odbraniti tekovine 21. maja, poručio je Milo Đukanović pristalicama DPS na Cetinju. „Počev od crnogorske slobode, od prava Crne Gore da bitiše kao nezavisna država da slobodno i suvereno bira svoj put u budućnost”. Kriminal, ubistva i pripadnost visokopozicioniranih političara i policajaca kriminalnim organizacijama premijer nije pominjao. Važne su tekovine.
A šta je sa 31. majom, 8. januarom, 30. avgustom i još makar pedesetak sličnih datuma? Redom: Goran Žugić, savjetnik za bezbjednost Mila Đukanovića, tadašnjeg predsjednika Crne Gore, a prethodno i načelnik CB Herceg Novi ubijen je u Podgorici 31. maja 2000. Darko Beli Raspopović, načelnik Pete uprave ANB (tadašnje DB) zadužene za antiterorizam, ubijen je u Podgorici 8. januara 2002. Slavoljub Šćekić, pomoćnik načelnika Uprave za kriminalitet ubijen je, takođe u Podgorici, 30. januara 2005. godine. Ubistva Žugića i Raspopovića do danas nijesu rasvijetljena. Vlada je zato, u ovom mandatu, odbila peticiju više od šest hiljada građana Crne Gore da policijska akademija u Danilovgradu dobije ime ubijenog inspektora Šćekića.
Neka su druga dostignuća (tekovine) imale prioritet. „Problem kriminala u Crnoj Gori i Kotoru je sistemski a ne politički”, rekao je sociolog iz Kotora Mladen Živković nakon jednog iz niza nerazjašnjenih ubistava u tom gradu, „Prosto, sistem u kojem živimo produkuje kriminal. I tako će biti makar do trenutka dok se ekonomija ne oporavi i srednji sloj građanstva ne vrati u svoju poziciju čuvara društvenih vrijednosti”.
Zoran RADULOVIĆ
FOKUS4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
DANAS, SJUTRA4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice