Pogled na Prokletije iz Plava sada je idiličan. Snijeg je, a potkornjak miruje na niskim temperaturama, sakriven od očiju. Ekocid u NP Prokletije je toga obima da će sasvim sigurno doći dan kada nadležne državne institucije neće moći nikoga da zaštite. Proći će zimska idila,a neke bajke imaju i ružan kraj

Snijeg na Prokletijama prikriva štetu koju je napravila invazija štetočine potkornjaka koji uništava šume u ovom nacionalnom parku, a lagano se širi i na šume koje su pod zaštitom države. Snijeg još  neko vrijeme  može sakriti ekocid izavan ljudskim faktorom, odnosno neblagovremenim činjenjem nadležnih državnih institucija.

Poslednje procjene iskusnih šumarskih inženjera govore da se u Nacionalnom parku Prokletije bolest potkornjaka u ovom trenutku proširila u odnosu na period kada je utvrđeno da je stradalo  oko trista hiljada kubika četinara, što je najmanje sto hiljada stabala.

„Ovo je katastrofa. Mogu oni sakrivati stanje koliko god hoće, ali to će na proljeće biti vidljivo i golim okom. Znam i ko je kriv za takvo stanje. I to je vidljivo golim okom, koliko god ih državne instucije štitile od odgovornosti. Stvar je jednostavna – moglo je da se blagovremeno spriječi širenje, ali oni koji su trebali i morali to da rade nisu prstom mrdnuli“ – kazao je jedan od inženjera koji nije želio da mu se pominje ime.

U nevladinoj asocijaciji Udruženje drvoprerađivača Plav pozvalli su tužilaštvo da reaguje i ubrza postupak procjene štete. „Za ovo  neko mora da odgovara“,  kažu u tom udruženju.

Njihova računica materijalne štete je jasna. Trista hiljada kubika osušenih stabala bi moglo u ovakvom stanju da se iskoristi samo za proizvodnju peleta, i to je naminimalnije dvadeset eura po kubiku – to znači šest miliona eura. Da je sječa oboljelih stabala izvršena ranije, kada je mogla iz njih da se izvuče oblovina i daska, šteta se penje na preko pedeset miliona eura.

„Na proljeće, kada nastupi lijepo vrijeme i temperature pređu petnaest stepeni, potkornjak prelazi iz larve u letećeg štetočinu, a u stanju je da preleti i do četirili ili pet kilometara. Tada će se na udaru naći državne šume prema Čakoru, kao i šume prema području beranskog šumskog prostranstva Šekular ili šuma na teritoriji Andrijevice“ – tvrde drvoprerađivači.

Prema njihovim riječima nadležne institucije su trebale da naprave akcioni plan koji bi podrazumijevao premjeravanje površine i količine šume koja je zaražena, ali to nisu učinili, osim što su postavljali takozvane feromonske klopke.

„I sada neki tamo aktivisti koji su lovci na grantove, a koji nisu iz Plava, pokušavaju nas iz Plava da predstave kao šumsku mafiju koja preuveličava problem da bi se domogla drvne mase. Mi im poručujemo – spriječite širenje bolesti, a sa posječenim drvetom radite šta hoćete, ne možete vi više da se brinete za Plav i da volite ovaj grad, nego mi koji ovdje živimo“ – poručuju u Udruženju drvoprerađivača Plav.

Pošto su sve institucije u Crnoj Gori do sada ostale nijeme na ovaj problem, NVO Udruženje drvoprerađivača Plava  obratilo se javno predsjedniku države i svim nadležnim državnim instucijama.

Oni su ovu situaciju uporedili sa „ubijanjem Plava bez ijednog ispaljenog metka“, jer ovo, kako kažu, „ni jedan okupator ne bi mogao ovako da uradi šta je neko nečinjenjem uradio“.

Priča o bolesti potkornjaka u šumama Nacionalnog parka Prokletije prvu put je pokrenuta u ljeto 2022. godine.

Zatim je dobila na težini u nobembru mjesecu prošle godine, kada je šumarski inspektor iz Plava Hakija Jasavić podnio Osnovnom državnom tužilaštvu u Plavu krivičnu prijavu protiv menadžmenta Nacionalnih parkova Crne Gore, koji nisu postupili po nalogu iz aprila te godine da izvrše sanitarnu sječu.

Bolest potkornjaka je zbog tog nemara ekpanzivno napredovala i napravila milionske štete državi Crnoj Gori. Jasavić je tada objasnio da je rješenje o potrebi sanitarne sječe, dostavio još u aprilu 2022. godine u skladu sa Zakonom o šumama član 45.

Kada je u aprilu izvršio kontrolu, ustanovio je da je oboljelo oko pet do šest hiljada kubika čamove šume. U avgustu, u novoj kontroli, ustanovio je da ne samo da nije obavljena sanitarna sječa i izvršena zakonska obaveza, već se bolest raširila i zahvatila 10 do 15 hiljada kubika šume u NP Prokletije.

Zbog nemara i nerada već u oktobru i novembru prošle godine oboljelo je od 50 do 60 hiljada kubika šume u NP Prokletije, da bi u poslednjoj kontroli prije ljeta ustanovio da je bolest zahvatila 100 hiljada kubika šume u Nacionalnom parku.

U poslednjoj provjeri u kasnu jesen, prije snjegova, svaka nada za spas šuma je izgubljena. Oboljelo je, kažu inženjeri 151 hiljada stabala smrče i zakonom zaštićene molike, što je možda i preko 300 hiljada kubika najkvalitetnijeg drveta.

Osnovno državno tužilaštvo je krivičnu prijavu ovog inspektora proslijedilo Specijalnom državnom tužilaštvu, ali je SDT vratio na postupanje ODT Plav.

Prema saznanjima Monitora tužilaštvo je zatražilo da se procijeni šteta koja je pričinjena, ali to  ide presporo.

Umjesto da nešto preduzimaju, bivši menadžment Nacionalnih parkova Crne Gore tražio je od inspektora da Hakija Jasavića isključi iz nadležnosti kada se radi o NP Prokletije. Udovoljeno im je. Ovaj inspektor  kaže da stoji iza svega što je rekao i iza krivične prijave koju je podnio, ali mu je zabranjeno da istupa u medijima.

„Neko će zbog ovoga kad-tad morati da odgovara“ – kažu u plavskom Udruženju drvoprerađivača.

Oni su dodali da ove podatke koje iznose u javnost još niko nije pobio, i zatražili da to neko slobodno pokuša da učini.

„Evo, mi u našem udruženju kažemo da je ekonomska šteta dvocifreno milionska. Neka neko napravi drugu računicu i neka nas demantuje, a mi ćemo nastaviti da javnosti ako treba i svakodnevno putem medija i društevenih mreža šaljemo fotografije i video snimke koji govore više od bilo čega“ – kazali su u udruženju.

Pogled na Prokletije iz Plava sada je idiličan. Snijeg je, a potkornjak miruje na niskim temperaturama, sakriven od očiju. Ekocid u NP Prokletije je toga obima da će sasvim sigurno doći dan kada nadležne državne institucije neće moći nikoga da zaštite. Proći će zimska idila,a neke bajke imaju i ružan kraj.

                                                                                                              Tufik SOFTIĆ

Nekada su samo Ulcinjani morsko dobro nazivali “morsko zlo”. Sada su predstavnici svih opština  na Primorju saglasni da lokalne samouprave moraju da  upravljaju svojim navrjednijim resursom

Iako su gotovo svi iz različitih političkih partija i grupacija čelnici opština na Crnogorskom primorju su jedinstveni u stavu: država treba da se decentralizuje. U tom smjeru, oni insistriraju na izmjenama i dopunama ključnih zakona kojima se reguliše upravljanje prostorom i finansijama na njihovim teritorijama. Više od pet mjeseci stručnjaci iz tih lokalnih samouprava, uz podršku Zajednice opština Crne Gore, zajednički su radili kako bi se centralnim vlastima uputila Inicijativa kojom se traže izmjene i dopune zakona o morskom dobru, planiranju prostora i izgradnji objekata, te o lukama.

„Pitanje je kompleksno i zadire u same ingerencije lokalnih samouprava, i ispravljanje velike nepravde prema stanovnicima Primorja, koja traje preko tri decenije. Ovim rješenjima se vraćaju ingerencije opštinama u dijelu u kojem te ingerencije i suštinski sežu u ono što jeste lokalna samouprava. Bez toga nema decentralizacije i mnogo efikasnijeg i boljeg upravljanja obalom primorja“, kaže predsjednik Tivta Željko Komnenović.

I predsjednik Bara Dušan Raičević navodi da je ključni zahtjev inicijative da se, shodno Evropskoj povelji o lokalnoj samoupravi, upravljanje najvrjednjim resursima vrati u ruke lokalnih samouprava sa ciljem da se mnogo kvalitetnije i odgovornije upravlja morskim dobrom.

„Za ovu inicijativu nijesu opredjeljujući kriterijum samo finansijska sredstva već želja da se obalne zone na kvalitetniji način regulišu i sa njima upravlja i da pokušamo da sačuvamo i zaštitimo nešto što je prirodno dobro Crne Gore. Smatramo da je Morsko dobro do sada najmanje uradilo kako bi se plaže sačuvale i dodatno prihranjivale i kako bi se ta zona širila i zadovoljile sve pretpostavke koje su neophodne za dalji razvoj turizma“, ističe Raičević.

Prema riječima potpredsjednika Budve Nikole Jovanovića, ta opština učestvuje sa preko 50 odsto u ukupnom turističkom prihodu u budžetu države, a njeni su građani nezadovoljni jer ne dobijaju satisfakciju za ono što je rezultat rada turističkih poslenika i privrede.

„Preko 500 miliona na godišnjem nivou se ubere od turističkog prihoda na teritoriji Budve, a povrat kapitalnih investicija je praktično na nuli decenijama unazad i ta se loša praksa nastavlja. Morsko dobro u ukupnoj teritoriji Crne Gore iznosi oko 300 kilometara, što pokazuje koliko je to važan i značajan resurs koji nije povjeren opštinama, koji je od 1992. godine oduzet opštinama i da praktično opštine nemaju nikakvo upravljanje i prihod na toj teritoriji“, kaže on. Jovanović napominje da je potpisivanjem inicijative izražena volja svih primorskih opština da se prihod koji ostvaruje Javno preduzeće za upravljanje morskim dobrom (JPMD) vrati građanima opština koji trebaju da imaju prihod, ali i da savjesno upravljaju tim prostorom.

Kako su procijenili predsjednici opština, svega jedna trećina prikupljenih prihoda se vraća kroz infrastrukturu i ulaganja JPMD. U Ulcinju tvrde da je ta cifra bar još dva puta manja. Stoga su iz ove opštine u aprilu uputili inicijativu za ocjenu ustavnosti Zakona o morskom dobru, i još čekaju na odluku Ustavnog suda.

JPMD je formirano 1993. godine da bi se, na legalan način, od Ulcinja, tada jedine opozicione opštine na Primorju, u državnu kasu preusmjeravali prihodi i upravljalo njenom najvrjednijom imovinom. Stoga je i razumljivo što je čak 57 odsto teritorije kojom gazduje Morsko dobro, odnosno čitavih 33 miliona metara kvadratnih, nalazi  u toj opštini. U kojoj su i obale rijeke Bojane morsko dobro!? A to nije Solana!?

Predsjednik Herceg Novog Stevan Katić smatra da će inicijativa dobiti podršku u državnom parlamentu i to prije početka sljedeće turističke sezone. Nju su, kako naglašava, pokrenuli predstavnici političkih partija u Skupštini Crne Gore.

„Predložene izmjene zakona nijesu usmjerene protiv bilo koga, posebno protiv sadašnjeg menadžmenta kada je u pitanju JPMD, već sistemsko rješenje, nezavisno od upravljačke garniture. Riječ je o potrebi da se to pitanje sistemski riješi, da opštine konačno upravljaju svojom obalom, a ostavljen je i upravni nadzor kada je u pitanju morsko dobro kojim bi se ovo preduzeće transformisalo u jednu regulatornu agenciju koja bi vršila kontrolni nadzor pojasa morskog dobra“, naveo je Katić.

Ni Vlada ni Skupština Crne Gore nijesu u proteklim godinama i decenijama iskazivale razumijevanje i sluh za zahtjeve i apele iz primorskih opština. Čini se da se i u tom pogledu stvari, ipak, mijenjaju. Ministar javne uprave Maraš Dukaj pozdravio je dogovor predstavnika svih primorskih opština da iniciraju izmjene i dopune Zakona o morskom dobru.

Istakao je da posebnu težinu inicijativi daje činjenica da je zajedno podnose predstavnici po mnogim pitanjima različitih političkih vizija, ali očigledno podudarne razvojne perspektive.

“Saradnja opština na konkretnim pitanjima i decentralizacija predstavljaju put kojim Crna Gora treba i mora da ide. Ova inicijativa zahtijeva konstruktivni i otvoreni dijalog lokalnih i centralnih vlasti, koji ću kao ministar podržati, a u cilju kreiranja rješenja u interesu građana, lokalnih samouprava i države”, rekao je Dukaj.

Dok se čeka izjašnjenje centralnih vlasti na ovu inicijativu, na Crnogorskom primorju se čeka i raspisivanje tendera za davanje u zakup kupališta i privremenih objekata u zoni morskog dobra. U pripremi tendera izrađen je novi atlas crnogorskih kupališta, sa 57 novih.

To znači dodatne prihode za JPMD. Čuveni njemački kancelar Oto fon Bizmark je govorio da je “90 odsto politike finansijska politika, a da ni onih 10 odsto nije džabe”.

                                                                                                                     Mustafa CANKA

Nestrpljenje  kupaca  vrijednih apartmana, stanova i ekskluzivnih poslovnih prostora dostiglo je vrhunac, nakon što se priča o gradnji velelepnog zdanja u centru grada, započetoj 2016. godine, pretvorila u aferu sa elementima pronevjere novca, izbjegavanja plaćanja poreza državi, obustave radova i krivičnih prijava nadležnim organima

Jedan od  većih apartmansko-poslovnih kompleksa u Budvi, smješten u blizini Starog grada, pod pretencioznim nazivom Porto Budva, kasni sa završetkom gradnje duže od pet godina. Nestrpljenje  kupaca  vrijednih apartmana, stanova i ekskluzivnih poslovnih prostora dostiglo je vrhunac, jer se priča o gradnji velelepnog zdanja u centru grada, započetoj 2016. godine, pretvorila u aferu sa elementima pronevjere novca, izbjegavanja plaćanja poreza državi, obustave radova, tužbi i krivičnih prijava nadležnim organima.

Investitor projekta Porto Budva je privredno društvo Alart centar Budva CG, doo., čiji su suvlasnici u jednakim djelovima, biznismen Naser Ramaj državljanin Kosova i Crne Gore i Alen Sijarić iz Bijelog Polja. Alart centar  zaključio je ugovor o zajedničkoj izgradnji sa Budvanima Borom i Jovom Lazovićem, vlasnicima zemljišta na kome se gradi.

Crnogorski pasoš Ramaj je dobio po osnovu programa ekonomskog državljanstva, u vrijeme premijerskog mandata Dritana Abazovića, sa potpisom ministra Filipa Adžića. Inače program takozvanog investicionog  državljanstva po osnovu ulaganja kapitala, ukinut je na insistiranje EU, 31. decembra 2022 godine.

Izgradnju ogromne zgrade u glavnoj ulici u Budvi, od početka su pratili mnogi problemi, od osporavanja megalomanskih gabarita odobrenih po osnovu kontroverznog DUP-a Budva centar, propadanja Mediteranske ulice tokom gradnje podzemnih garaža, do obustave radova na objektu koji je doveden gotovo do kraja.

Svemu je prethodio  kontroverzan i u javnosti burno propraćen način prisvajanja zemljišta u vlasništvu Opštine Budva u korist Bora Lazovića, tokom njegovog mandata na čelu opštinskog odbora DPS-a i predsjednika SO Budva.

Kupci stotina apartmana, brojnih poslovnih prostora i garažnih mjesta uglavnom su bogati ljudi, sa raznih međunarodnih adresa – Ukrajine, Rusije, Turske, Izraela, Srbije, Bosne, Albanije, Makedonije.., koji su kvadrat stana u Portu u izgradnji plaćali po 3.000 eura, da bi pri kraju gradnje ta cifra skočila i na 5 000 eura.

Mnogi od njih sada investitorima prijete tužbama i krivičnim prijavama zbog kašnjenja predaje ključeva, tražeći između ostalog i nadoknadu izgubljene dobiti. Kupci su dodatno uznemireni da im unosna ulaganja u Budvi ne propadnu, jer do njih stižu informacije da su žrtve prevare i da je uzrok usporene gradnje pronevjera njihovog novca. Učesnici u projektu izgradnje i prodaje nekretnina  u kompleksu Porto Budva međusobno su posvađani i optužuju jedni druge za teška krivična djela. Prodaja nekretnina  vršena je uglavnom preko firme Investment Montenegro doo, registrovane u Budvi, u vlasništvu Ane Ramaj, direktorice prodaje i sada bivše supruge Nasera Ramaja.

Na svjetlo dana iznose se podaci o navodnim prenosima uplata kupaca, koje su sa računa kompanije Alart, prebacivane na privatne račune njenih vlasnika, Ramaja i Sijarića, ali i na račun firmi izvršne direktorice Alart centra, Valentine Grubović iz Budve.

U pitanju su, navodno, milioni eura. Do sada je u Porto Budvi prodato nekretnina u vrijednosti od 60 miliona. Projekat je inače procijenjen na vrijednost od 50 miliona, što znači da su sredstva postojala da se objekat u potpunosti završi. Porto Budva sa svojih 11 spratova raspolaže sa 300 stambenih jedinica, 50 poslovnih prostora raznih kvadratura i oko 400 garažnih mjesta. Ukupna bruto korisna površina kompleksa iznosi 44.000 kvadrata.

O kakvom se građevinskom poduhvatu radi, najbolje pokazuje usporedba za Starim gradom Budva, koji se nalazi u neposrednoj blizini. Čitav Stari grad, opasan drevnim bedemima, ima 44. hiljade kvadrata stambene površine i oko 1.000 kvadrata u prizemljima kuća, odnosno poslovnih prostora.

U Portu je projektom  predviđeno 140 stanova, ali su oni dijeljeni na dvije apartmanske jedinice. Za sada je svoj kutak u kompleksu kupilo oko 130 klijenata, čiji je jedini interes da se objekat što prije završi.

Međutim, direktorica prodaje sa kojom je Alart raskinuo ugovor o saradnji, iznosi podatke kako je do sada oko 16 miliona eura od uplata kupaca, otišlo u privatne ruke. Novac navodno nije uplaćivan na račun Alart Centra , već su novac prisvajali i međusobno dijelili vlasnici kompanije.

Samo za jedan poslovni prostor izvjesna beogradska firma uplatila je više od 3.3 miliona eura na račun Alarta. Takođe, izraelska kompanija YZ Holdings Montenegro pazarila je Cazino u Portu, koji zauzima čitav jedan sprat, po cijeni od 16.4 miliona eura.

U svrhu informisanja ili dezinformisanja kupaca, formirane su grupe na mobilnoj aplikaciji  WhatsApp, na kojoj se razmjenjuju podaci oko aktuelne situacije u Portu. Jednu od njih pod nazivom Porto Budva owners, vodi Ana Ramaj, koja objavljuje podatke i dokumentaciju o navodnim malverzacijama i prisvajanju novca od kupaca stanova od strane vlasnika Alart Centra.

Na osnovu njene prijave iz juna ove godine, po nalogu osnovnog tužioca iz Kotora, Službenici Sektora za borbu protiv korupcije uhapsili su početkom avgusta Nasera Ramaja pod sumnjom da je počinio krivično djelo utaja poreza i doprinosa kao jedan od vlasnika privrednog društva d.o.o ‘Alart Centar Budva – CG’,  čime je pričinjena materijalna šteta budžetu Crne Gore u ukupnom iznosu od 2.044.008,64 eura.

Ramaju je tim povodom u Osnovnom sudu u Kotoru određena mjera nadzora i kućnog pritvora na rok od šest mjeseci, koji je istekao. Ranije je po istom osnovu uhapšena i izvršna direktorica Grubović, kojoj je  naloženo da do okončanja postupka ne napušta Budvu. Prijavom je bila obuhvaćena i firma Alart centar Budva- CG, zbog utaje poreza i doprinosa i od tada joj je po nalogu Poreske upave račun blokiran.

Blokirana je i sva imovina kompanije. Po tužbama grupe kupaca, javni izvršitelj iz Budve Darko Rajković unio je zabilježbu zabrane raspolaganja nepokretnosti  Porto Budva, koje nisu prodate.

Na aplikaciji WhtasApp prije dva dana objavljeno je – Pismo vlasnika stanova i poslovnih prostora u objektu Porto Budva- Glavnom specijalnom tužiocu Vladimiru Novoviću, u kom se SDT  poziva da sprovede istragu u slučaju pronevjere novca kupaca nepokretnosti u stambenom kompleksu Porto u Budvi.

Pismo je putem mejla, kako se navodi, u ime svih kupaca poslala Ana Ramaj. Specijalnom tužiocu  poslato je 17 kupoprodajnih ugovora u ukupnoj vrijednosti od 2,7 miliona eura. Novac po njenoj tvrdnji nije uplaćen na račun Alart centra, na koji nije plaćen porez. Tu su i ugovori o cesijama, koje su inače Zakonom o sprečavanju nelegalnog poslovanja zabranjene sa privrednim društvima čiji je račun blokiran. Priloženi su ugovori sa advokatskom kancelarijom Ane Đukanović i kancelarijom advokata Miroslava Adžića, koji su pravni zastupnici Alart centra.

Suvlasnik Alart centra Naser Ramaj negirao je sve optužbe koje na njegov račun u javnost iznosi bivša direktorica prodaje. On je kazao za Monitor da nije tačno da su prisvajali novac od uplata, da su u pitanju lažne informacije i manipulisanje oštećenim kupcima, kako bi se prikrili sopstveni propusti. On takođe tvrdi da nema istine  u glasinama da vlasnici Alarta žele da kompaniju uvedu u stečaj kako bi izbjegli plaćanje poreza i dugova prema državi, niti je logično napustiti milionsku investiciju, kada se vidi da je zgrada gotovo privedena kraju.

Ramaj je reagovao na navedeno obraćanje SDT Vladimiru Novoviću iza kojeg stoje potpisi jednog broja kupaca, na način što im je putem WhatsApp poslao poruku,  uvjeravajući ih da će radove tokom 2025. godine privesti kraju i da ih niko neće ostaviti bez onoga što su platili.

Najavio je jači tempo radova svih izvođača u januaru, nakon praznika i moguće useljenje stanara, možda i narednog ljeta. Cilj nije da se gradnja zaustavi nego da se račun odblokira i da svi dobiju ono što su platili, naveo je Ramaj u poruci kupcima.

Branka PLAMENAC