Na svjetskom turističkom tržištu Crna Gora se prepoznaje kao destinacija pješčanih plaža i čistog mora. Uprkos zvaničnim stavovima da je područje morske obale opšte, javno dobro, dostupno svima pod jednakim uslovima, u praksi to izgleda sasvim drugačije. Crnogorske plaže iz sezone u sezonu postaju sve skuplja mjesta za sunčanje i kupanje i sve teže dostupna turistima i građanima Crne Gore. Ulazak na plaže slobodan je za sve ljude i ne može se naplaćivati, kažu propisi, iako se boravak na vrelom pijesku po pravilu uslovljava obaveznom kupovinom preskupih kompleta ležaljki i suncobrana.
Plaže se pretvaraju u poslovne lokacije na kojima se pružaju najraznovrsnije usluge. Od hrane i pića do zabave, soba za odmor sa baldahinima i TV aparatima, specijalnim ložama na drvenim terasama, plažnim barovima i restoranima ispod kojih se pijesak više i ne primjećuje.
Na plažama Crnogorskog primorja od Bojane do Herceg Novog razvija se biznis i okreću milioni eura koje kontroliše JP Morsko dobro, partijsko preduzeće socijaldemokrata.
Djelovi isparcelisane obale ustupaju se na korišćenje fizičkim i pravnim licima najčešće po partijskom (DPSDP) ili ortačkom principu, zakulisnim igrama i namještenim tenderima. Koristi se i pravilo čija je nekretnina u neposrednom zaleđu obale, toga je i plaža. Pripadnici crnogorske ekonomske elite već su zauzeli najatraktivnije dijelove primorja, pokupovali dobro pozicionirane hotele, vile, odmarališta i restorane, sada preuzimaju atraktivne plaže. Prethodne vlasnike, najčešće mještane koji od prihoda sa plaža žive, hladno istjeraju sa posjeda ili se nekako „nagode” oko preuzimanja ugovora o zakupu.
Najljepšim plažama Crnogorskog primorja gazduje zakupac hotelskog kompleksa Sveti Stefan-Miločer, kompanija Adriatik propertis u ime grčke investicione grupe Restis.
Sva tri kupališta elitnog ljetovališta, Kraljičina i Kraljeva plaža u Miločeru sa plažom Svetog Stefana, ukupne dužine oko 660 metara, imaju status hotelskih plaža koje će prosječnom turisti i mještanima naselja uglavnom biti nedostupne zbog visokih, kraljevskih cijena zakupa ležaljki i suncobrana koje se kreću od 75 eura za komplet na velikoj miločerskoj plaži do 50 eura na Svetom Stefanu.
Kraljičina plaža u Miločeru ima ekskluzivan status, suprotan Zakonu o morskom dobru. Plaža je od 2007. godine izolovana od javnosti i rezervisana isključivo za goste hotela koje od spoljnog svijeta štiti masivna ograda od kovanog gvožđa.
Uticaj Grka proširio se u međuvremenu izvan granica zakupljenog hotelskog kompleksa, ka plažama drugog dijela Svetog Stefana, Budve i Tivta.
Kompanija Mont-Voyage čiji je vlasnik grčki državljanin Petros Statis, jedan od vodećih ljudi u Adriatik propretisu, zakupio je dio gradske plaže na Svetom Stefanu, u dužini od 155 metara, na kojoj uredno raspoređen mobilijar prodaje po cijeni od 30 eura za komplet.
Ista firma iza koje pored bogatog Statisa stoji Predrag Leković iz Podgorice, preuzela je ovoga ljeta gazdovanje hotelskom plažom Ričardova glava ispred hotela Avala.
U pitanju je podzakup od kompanije Bepler i Džejkobson, formalnog vlasnika hotela, čija je firma Club 88 zakupila 80 metara pješčanog žala, uz godišnju nadoknadu od 28.600 hiljada eura.
Ovaj plažni aranžman između Statisa i Beplera ukazuje na tijesne veze pravih vlasnika hotela Avala i zakupaca Svetog Stefana.
Plaža u centru Budve privlači pažnju građana načinom na koji je opremljena, koji je u potpunom neskladu sa mediteranskim ambijentom Starog grada i mora. Dobar dio plaže pokriven je betonom i podom od dasaka pa ograđen visokom ogradom od bambusa. Vrhunac neukusa i kiča predstavlja predvorje ovog neobičnog plažnog objekta.
Na dijelu gradskog trga postavljena je drvena instalacija u afričkom stilu, koja simulira „svečani” ulaz na plažu ukrašen rezbarenim skulpturama, plemenskim maskama, nekakvim kutijama i bambusovim motkama.
U Budvi je sve moguće, lokalne institucije kulture ne reaguju na ove originalne ideje, ne oglašava se ni Morsko dobro ni gradska uprava.
Iza drvene skalamerije plaža opremljena baldahinima sa ležaljkama čiji dnevni najam staje 100 eura, separeima po ugledu na one u diskotekama za koje je neophodna rezervacija, stolovi za 6-18 osoba, veliki plažni bar, dvije TV plazme i kompleti ležaljki za sunčanje po cijeni od 20 eura dnevno. Svega ima osim pijeska.
Prvi komšija Petrosa Statisa na gradskoj plaži u Budvi, njegov je poslovni partner, Dragan Perović, vlasnik hotela Astorija u Starom gradu, koji se domogao svojih 20-ak metara morske obale. Špekulisalo se da je upravo Perović inicirao dolazak Grka na Sveti Stefan, da i sam ima udjela u zakupu svetostefanskih hotela, pored ostalih zajedničkih projekata u Crnoj Gori.
Monte Voyage drži i poznatu tivatsku plažu Oblatno čijih je 150 metara uređeno po sličnom obrascu luksuza novobogataša koji podrazumijeva baldahine, krevete i televizore uz šampanjac na pjeni od mora.
Petros Statis sa partnerima u trci je za dobijanje dodatnih 200 metara gradske plaže na Svetom Stefanu. Na javnom pozivu za prikupljanje ponuda koje je Morsko dobro organizovalo u martu ove godine za dvije lokacije istočne plaže, po početnoj cijeni od 28.000 i 22.000 eura, Mont Voyage je ponudio nevjerovatnih 120 hiljada eura.
Svima je jasno da je data ponuda koja nije ekonomski isplativa i da su neki drugi interesi u pitanju. Trilateralno prebijanje dugovanja između Adriatik propertisa, Opštine Budva i Morskog dobra, vezanog za troškove oko organizacije koncerta popularnog italijanskog pjevača Andrea Bočelija. Tu je i strateško pozicioniranje na obali investitora koji planira gradnju novih kapaciteta u zaleđu.
Iako je tender završen prije dva mjeseca, odluka o izboru najboljeg ponuđača još nije donijeta. A ne zna se ni kada će!
Kako se dogodilo da za 100 metara manje kvalitetnog parčeta obale na Svecu Grci ponude skoro 60 hiljada eura, tačno onoliko koliko plaćaju na ime godišnjeg zakupa za četiri najljepše plaže Crnogorskog primorja, nije lako objasniti.
Na okolnost da zbog enormnih povlastica datih zakupcu Svetog Stefana država trpi znatnu štetu ukazao je mještanin Krsto Rađenović koji je imao uvid u ugovor o zakupu plaža sa Morskim dobrom, po kome nadoknada za korišćenje Kraljičine, Kraljeve i dvije svetostefanske plaže ukupne dužine od 800 metara iznosi samo 60 hiljada eura godišnje.
Ako je i od Grka mnogo je, kao da nemaju dovoljno svojih plaža kod kuće, pa moraju uzeti i ove naše, najbolje.
Branka PLAMENAC
DRUŠTVO4 sedmice
DANAS, SJUTRA4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
U SJEĆANJU3 sedmice
Izdvojeno2 sedmice
INTERVJU4 sedmice
HORIZONTI4 sedmice
INTERVJU3 sedmice