,,Malo je mjesta na planeti kojima je Bog, taj veliki arhitekta svemira, podario toliku ljepotu kao što je to slučaj s Bokom Kotorskom. Nama je ostao onaj lakši dio posla, a to je da tu ljepotu sačuvamo i budemo dobri domaćini svima onima koji žele da uživaju u toj ljepoti”, rekao je krajem jula ministar održivog razvoja i turizma Predrag Sekulić, označavajući početak radova na izgradnji kanalizacione mreže u Kotoru, koji bi trebali da budu završeni 2013. godine. Upravo tada će, kako je svečano obećao predsjednik opštine Budva Lazar Rađenović, biti okončan projekat izgradnje postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda i u ,,prijestonici crnogorskog turizma”. ,,Biće, takođe, izgrađena pripadajuća kolektorska mreža, koja će na moderan način tretirati i odvoditi otpadne vode za naselja Budva – Bečići – Sveti Stefan u kapacitetu od 100.000 ekvivalent-stanovnika, što je dovoljno za potrebe tokom turističke sezone”, dodao je on. Godinu ranije trebalo bi da sličan projekat bude priveden namjeni i u Tivtu. Taj projekat obuhvata radove na rekonstrukciji postojeće i izgradnji nove kanalizacione i vodovodne mreže u dužini od 28 kilometara i izgradnji pet pumpnih stanica u toj najmanjoj bokeljskoj opštini.
Najave realizacije sličnih projekata stižu i iz ostalih gradova na Crnogorskom primorju. Čini se da se konačno razumjelo da su otpadne vode problem ne samo za turizam, kao najvažniju privrednu granu, već i za građane ove zemlje. U protekle tri decenije ne samo da nije bilo značajnih investicionih ulaganja u proširenje kanalizacione infrastrukturne mreže, iako je istovremeno izgrađeno na desetine hiljade objekata, već je i održavanje postojeće bilo svedeno na najmanju mjeru. Procenat priključenosti na kanalizacionu mrežu relativno je mali i odnosi se uglavnom na uža gradska jezgra. Analize pokazuju da oko 40 odsto stanovnika u gradskim područjima nije priključeno na kanalizaciju! Veliki procenat stanovništva za evakuaciju otpadnih voda koristi septičke jame i upojne bunare, a koristeći više od 80 ispusta, otpadne vode se direktno potiskuju u more. Većina projekata u ovoj oblasti radi se uz podršku Svjetske banke i međunarodnih organizacija, uglavnom njemačkih.
Predsjednik opštine Ulcinj Nazif Cungu rekao je da lokalna samouprava ima punu podršku crnogorske Vlade i Svjetske banke da efikasno pristupi rješavanju problema sa smećem i otpadnim vodama u toj opštini. ,,Posebno se to odnosi na kanal Port Milena, jer je to sada imperativ za izgradnju nekih hotelskih kapaciteta”, istakao je on. Naime, vlasnici zemljišta na kojem se nekada nalazio hotel Lido, na samom početku ulcinjske Velike plaže, zatražili su garanciju državnih organa da će se pristupiti rješavanju problema Port Milene kako bi oni krenuli s izgradnjom tog objekta, što je, inače, trebalo da bude urađeno već prije dvije godine. Monitor saznaje da je Cungu apelovao na premijera Igora Lukšića da se to što prije učini kako bi Lido mogao biti izgrađen. Prema projektu, u njegovu gradnju biće uloženo oko 40 miliona eura, što bi moglo da označi početak investicionog ciklusa na najvećem razvojnom resursu Crnogorskog primorja.
Inače, u kanal Port Milena izliva se dvije trećine otpadnih voda grada Ulcinja. Tokom sezone tom području gravitira četiri do pet hiljada turista, a kanal se pretvara u svojevrsnu septičku jamu. Uz asistenciju ranije lokalne uprave u Ulcinju, crnogorska Vlada je, prije svega, zbog interesa vlasnika Solane Veselina Barovića, odlučila da na ranjenoj Port Mileni izgradi velelepni most, koji će koštati čak 14 miliona eura. Primjerenije je, svakako, da se most sagradi za tri do četiri miliona eura, a da se ostala sredstva ulože u rješavanje gorućih ekoloških i infrastrukturnih problema u opštini. To se posebno odnosi na područje Štoja, u zaleđu Velike plaže, đe nema kanalizacije, pa se još uvijek koriste septičke jame. A ljeti na tom području svakodnevno boravi najmanje 50 hiljada turista, što predstavlja ,,tempiranu bombu”.
Slična situacija je i na rijeci Bojani, u kojoj, kako procjenjuju ulcinjski ekolozi, ima oko 50 hiljada tona čvrstog otpada. ,,Grad koji je 1982. godine bio zvanično najčistiji na primorju one velike Jugoslavije postao je odlagalište otpada Crne Gore i Albanije. Jer, zagađuju ga ne samo Ulcinjani i njihovi gosti, već i Podgoričani, Nikšićani i stanovnici Albanije, čije otpadne vode i smeće preko rijeka ulaze u Skadarsko jezero i Bojanu”, navode u ekološkoj organizaciji Zeleni korak.
Tri četvrtine zagađenja u našem podmorju dolazi s kopna, a polovinu od otpada koji se sliva u more čini plastika. Ona stiže s plaža, brodova, turističkih brodica (uključujući i kruzere), iz rijeka, potoka i kanala. Plastičnim kesama potrebne su decenije da se raspadnu, a čak i kada se razgrađuju, polimeri ispuštaju toksične materije. Nedavno su u Jadranu pronađeni i neki kitovi, a za jednog se vjeruje da je čak i uginuo zbog plastike. Otpad u Jadransko more baca oko četiri miliona ljudi koji žive na njegovim obalama, a taj se broj tokom turističke sezone povećava najmanje za šest puta. Jadran je malo i zatvoreno more, koje s Jonskim i Sredozemnim povezuju Otrantska vrata široka samo 70 kilometara. Istraživanja su pokazala da je njegovo dno jedno od najzagađenijih u Evropi. Naši zvaničnici vole u prigodnim govorima isticati da je Jadransko more izvor komparativnih prednosti Crne Gore, iako ova zemlja, na žalost, nema jadransku orijentaciju. A to je nesumnjivo, kako bi ministar kazao, lakši dio posla.
EU i životna sredina
Rješavanje pitanja otpadnih voda i uopšte zagađivanja i odlaganja smeća postalo je prioritet na Crnogorskom primorju koji treba sistematski rješavati. To znači da sve investicije moraju biti održive i usklađene s propisima Evropske unije. „Poglavlje životne sredine biće najveći izazov u pregovorima s EU i u tom procesu neće pomoći deklarisanje Crne Gore kao ekološke države”, ocijenio je osnivač pokreta Zelenih i bivši šef Kancelarije za održivi razvoj Branko Lukovac. Prema njegovim riječima, to je poglavlje veoma velika oblast i, s finansijske tačke gledišta, svakako će biti najzahtjevnije u procesu pregovaranja.
Mustafa CANKA
DRUŠTVO4 sedmice
DANAS, SJUTRA4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
U SJEĆANJU4 sedmice
Izdvojeno2 sedmice
INTERVJU4 sedmice
INTERVJU3 sedmice
HORIZONTI4 sedmice