Pripadnici različitih italijanskih mafijaških organizacija osjetili su se početkom 1990-ih u svojim operacijama šverca heroina, kokaina ili cigareta ugroženi od drugih bandi u svijetu ili od pravosudnih vlasti u zemlji. Zato su morali da se udruže i potraže spoljnog saveznika, koga su našli na istočnim obalama Jadranskog mora, među kriminalnim organizacijama, a ponekad i vladama država koje su izlazile iz socijalizma ili bivše jugoslovenske federacije. Tako italijanski nezavisni analitičar Mateo Albertini vidi jedan od korijena jačanja balkanske mafije koja je danas po njemu postala jedna od najmoćnijih kriminalnih organizacija u Evropi.

Sjedinjavanje interesa italijanskih mafija i kriminalnih grupa sa Balkana omogućilo je Balkancima da ojačaju u mjeri da kontrolišu puteve između Evrope i Južne Amerike. To je izazvalo veliku pažnju, a zatim i udarac najmoćnije službe za borbu protiv narkotika u svijetu, američke Agencije za borbu protiv narkotika (DEA).

Albertini u studiji Jadranska veza: Veze mafije od Italije do Zapadnog Balkana, piše da je nova vrsta internacionalne mafije ponovo ujedinila italijanske grupe udružila ih u, kako se navodi u izvještaju DEA, ,Sveti balkanski savez. Time su putevi distribucije heroina u Evropi i kontakti sa proizvođačima narkotika iz Kolumbije stavljeni u ruke klanovima iz Srbije i Crne Gore.

Kao što stoji u nedavno objavljenom brifingu italijanske strateške publikacije Osservatorio Italiano, kontakt između Srbije i Južne Amerike trenutno obezbjeđuje kalabrijska mafija Ndrangeta. U izvještaju DEA stoji da u ovom krugu krijumčarenja ona godišnje obrne toliki novac da bi to moglo postati ozbiljna prijetnja stabilnosti EU.

Italijanski magazin Narcomafia je pisao sredinom novembra 2010, koliko se daleko pružaju pipci ove nove organizacije. Veći italijanski gradovi kao Milano su dokaz za to. Mikele Rinela, policijski službenik za borbu protiv narkotika rekao je da su se srpski i crnogorski mafijaši ,,gotovo iznenada pojavili na sceni… dejstvuju bez ikakvih problema zbog garancije cjelokupnoj grupi da će dobiti novac bez sporova među klanovima”.

Osnovno pravilo balkanske mafije glasi: dati svakoj karici u lancu dio koji zaslužuje, smatra Albertini.

Tokom 2009. i 2010, naveo je italijanski stručnjak, dvije operacije italijanske policije pogodile su krijumčarsku mrežu između Italije i Crne Gore. Prva pod imenom Domino, dovela je do hapšenja 83 ljudi, među kojima je bio i šef Sacra Corona Unita Savino Parisi. Milan je bio centar zajedničkog poduhvata između Parisjevog klana i srpsko-crnogorskog, objavljeno je sredinom novembra prošle godine u u časopisu Narcomafia. Taj Balkanski sveti savez upravlja putevima zajedno sa kolumbijskim proizvođačima narkotika i snabdijeva italijanske klanove narkoticima za distribuciju na svojoj teritoriji.

Zatim je, po Albertiniju, zajednička operacija Scacco Matto (Šah-mat) koju su sprovele italijanska, slovenačka, srpska i crnogorska policija dovela do hapšenja Duška Mićunovića. Mićunović se navodno nalazio na čelu organizacije koja je dejstvovala na suprotnim stranama Jadranske obale – Bariju i Baru – uz mnogobrojne filijale u Italiji, Švajcarskoj i Švedskoj. On je uhapšen u februaru 2010. i isporučen Italiji u novembru prošle godine. Tokom tih dana, brat Darka Šarića, Duško, uhapšen je u Crnoj Gori na osnovu optužbi da je dio ove krijumčarske operacije.

Mediji u Podgorici su u to vrijeme, citirajući policijske izvore, prenijeli da je to hapšenje bilo povezano sa nedavnom posjetom glavnog italijanskog tužioca protiv mafije Pietra Grasa Crnoj Gori, koji je očigledno došao zbog operacije Šah-mat. No, Albertini primjećuje kako je daleko od toga da čvor bude razmršen, jer vlada uvjerenje da je Crna Gora ,,talac mafije”.

Albertini konstatuje da je cilj sticanja članstva u EU pritisnuo Srbiju, Bosnu i Hercegovinu i Hrvatsku da se odlučnije upuste u borbu protiv kriminalnih organizacija, što je podcrtano i uspješnom saradnjom sa DEA tokom operacije Balkanski ratnik. ,,No, u Crnoj Gori ova operacija je tek u početnoj fazi: nekoliko dana prije objavljivanja međunarodne potjernice za hapšenje Darka Šarića, taj čovjek je bio potpuno nepoznat, ništa više od biznismena vlasnika nekoliko kompanija u Srbiji i Crnoj Gori, sa čvrstim vezama u politici i finansijama. Tek su poslije zapljene njegove imovine istražitelji uspjeli da dobiju više informacija o tom čovjeku i njegovog ogromnom bogatstva” naveo je italijanski analitičar.

,,Sljedeći trag novca, put se završava na kućnom pragu veoma značajnih ljudi u Crnoj Gori. To ponovo pokreće pitanje Đukanovićeve ostavke – da li je to cijena koja je plaćena kako bi u zamjenu EU otvorila svoja vrata Crnoj Gori? I možda ne predstavlja slučajnost to što je država stekla status kandidata za EU samo nekoliko dana prije njegove ostavke,” primijetio je italijanski stručnjak.

Albertini postavlja pitanje šta se može očekivati u vezi suđenja koje je prekinuto zahvaljujući diplomatskom imunitetu? ,,Možda će ponovo početi – ili možda, samo možda, njegovo okončanje predstavlja dio dogovora koji je doveo do ostavke Đukanovića? To će pokazati vrijeme,” primijetio je Albertini.

Po Albertiniju, pipci balkanskih kriminalnih grupa se toliko daleko pružaju da ih čak ni masivne multinacionalne policijske operacije – Balkanski ratnik u 2009. i Šah-mat godinu dana kasnije – ne mogu prekinuti za dugi period.

U prilog tome on navodi da je brazilska policija početkom ovog maja objavila da je uhapsila 17 ljudi – većina njih su bili Srbi i već su se nalazili na međunarodnim potjernicama. Uhapšeni su navodno upravljali mrežom krijumčarenja narkotika od Brazila do Evrope, sa obrtom koji se procjenjuje na 850 000 eura.

Navodni lider tih kriminalaca i jedan od uhapšenih je Goran Nešić. Bugarski internet medij Focus izvijestio je o ovom slučaju, dodajući kako se vjeruje da je Nešić bio šef krijumčarenja kokaina na tržište Ujedinjenog Kraljevstva (UK).

,,Srpski i crnogorski kriminalci se pojavljuju kao glavna prijetnja u svjetskoj trgovini kokaina”, izjavio je tim povodom Ken Galager, šef operacija britanske Agencije za borbu protiv organizovanog kriminala SOCA za Evropu. Ekonomist je dodao da kriminalne grupe čije je sjedište na Balkanu sada predstavljaju prijetnju veću nego ikada po Evropu.

Sljedstveno crnogorska policija je u saradnji sa SOCA u međunarodnoj akciji Makondo uhapsila dvojicu Nikšićana, Marka Lj. (42) i Rajka D. (41), pod sumnjom da su organizatori međunarodnog krijumčarskog lanca šverca kokaina iz centralne Amerike u Crnu Goru. Hapšenja su uslijedila poslije višemjesečne akcije.

Prema policijskim nalazima, Marko Lj. je drogu poštom poslao iz Hondurasa, a Dejan Š. (43) iz Podgorice, koji je ranije uhapšen, preuzeo je kokain i predao ga Rajku D. Drugi put, kako je saopšteno, dvojica uhapšenih su poštansku pošiljku sa drogom adresirali na drugu osobu.

Policija je iz te dvije pošiljke zaplijenila 262 grama kokaina visokog stepena čistoće.

Podjela poslova

U Italiji su sindikati organizovanog kriminala podijeljeni u najmanje četiri velike organizacije: sicilijansku mafiju ili Koza Nostru ( u prevodu, „naša stvar”), napuljsku Kamoru, kalabrijsku Ndrangetu i apulijsku Sakra korona unita. Opis podjela i odnosa između ove četiri organizacije može se pronaći u povremenim izvještajima koje objavljuje Italijanska DIA (Odjeljenje za istrage protiv mafije). Prije 20. godina, sicilijanskoj mafiji ugrozile su kontrolu puteva droge prema Sjedinjenim Američkim Državama nove organizacije krijumčara iz Kine, Vijetnama i Portorika. Mafija je stoga napravila operativni sporazum sa Kamorom, organizacijom iz Napulja, prepuštajući joj („zaključivanjem podugovora”) distribuciju heroina i kokaina u Italiji. Obje grupe zadržale su svoju nezavisnost i specifičnost, ali su dijelile tržište. Sakra korona unita se pojavila 1980-ih, kada su mnogi bosovi Mafije i Kamore bili zatvoreni. Zbog ovoga, mnogi lideri Apuljanskog klana su početkom 1990-ih dobili dozvolu za krijumčarenje cigareta preko Jadrana. Hapšenja, stroži zakoni i bolja međunarodna saradnja komplikovali su rad italijanskom organizovanom kriminalu. Mafiji su potrebni saveznici, i ona ih je pronašla u kriminalnim organizacijama a u nekim slučajevima u vladama mladih balkanskih država: krijumčarenje cigareta pokazalo je takav potencijal da istočna obala Jadranskog mora postane, i za Kamoru i za Sakra korona unita, područje rasta i ekspanzije. Sporazum je omogućio kriminalnim organizacijama da učestvuju u krijumčarenju i drugim aktivnostima u različitim državama i na drugim kontinentima, funkcionišući poput međunarodne korporacije. Ovo je bila konstrukcija koju je prvobitno koristila stara sicilijansko-američka Mafija: dobra i efikasna organizacija sposobna da rukovodi isporukom narkotika iz Južne Amerike, ali takođe i veoma kompleksnim procesom pranja novca.

Milan BOŠKOVIĆ