Zahtjevi iz prvog „non paper” izvještaja koji je ispostavljen novoj crnogorskoj vladajućoj garnituri izgledaju, ugrubo, ovako: vladavina prava, borba protiv organizovanog kriminala i korupcije, pa sve ostalo
Trinaesta je godina od apliciranja Crne Gore za kandidata za članstvo u EU i jedanaesta od dobijanja te titule. Deveta od početka pregovora. Privremeno su zatvorena tri poglavlja od ukupno 33. Krećemo se brzinom od 0,33 poglavlja godišnje. Privremeno.
Stanje nakon prvog ,,non paper” izvještaja koji je ispostavljen novoj vladajućoj garnituri izgleda, ugrubo, ovako: vladavina prava, borba protiv organizovanog kriminala i korupcije, pa sve ostalo.
Evropski komesar Oliver Varhelji predstavio je u srijedu, 17. marta, u Briselu zemljama članicama prijedlog čiji je osnovni princip da bez ispunjavanja uslova za vladavinu prava nema daljeg puta ka EU.
Kao ključna se ponovo ističu poglavlja 23 (pravosuđe i temeljna prava) i 24 (pravda i bezbjednost). Ona se odnose na neke od najvećih boljki u Crnoj Gori: reformu pravosuđa, borbu protiv korupcije i organizovanog kriminala, pravosudnu saradnju, saradnju u oblasti borbe protiv krijumčarenja droga i terorizma, kao i migracije i upravljanje granicama. Teme koje pune novinske stupce. Novo poglavlje će se zatvarati tek onda kada se ispune sva prelazna mjerila koja se tiču vladavine prava.
Za glavnu pregovaračicu Crne Gore sa Evropskom unijom Zorku Kordić ovo nije iznenađenje. Po njenom mišljenju za Crnu Goru je napredak u vladavini prava bio ključan od otvaranja pregovora. „Samo je podvučena ona već poznata poruka”, izjavila je Kordićeva i napomenula da to svakako podcrtava prioritete Vlade.
„Crna Gora je bila prva država koja je pregovore otvorila po novom pristupu i od samog početka pregovaračkog procesa važio je ovaj princip i dinamika sveukupnog napretka zavisila je od reformi u oblasti vladavine prava. Ovi kriterijumi u potpunosti odražavaju prioritet Vlade da ima nultu stopu tolerancije prema korupciji i organizovanom kriminalu, kao najvažnijim segmentima vladavine prava, odnosno razvijanja Crne Gore po mjeri razvijene evropske demokratije”, navodi glavna pregovaračica.
Ona je povodom novog izvještaja izjavila da se nacrt tog dokumenta u potpunosti oslanja na pregovarački okvir Crne Gore i pristup koji je Savjet EU usvojio još u martu 2020, na predlog EK, a koji je Crna Gora iste godine zvanično prihvatila.
Revidirana metodologija čiji je cilj poboljšanje pristupnog procesa EU će se primjenjivati na države koje tek treba da otvore pristupne pregovore. Sudbinu Crne Gore dijeli Srbija, a prve zemlje koje će pregovarati sa EU po novom modelu su Albanija i Sjeverna Makedonija.
Oana Cristina Popa šefica delegacije EU u Crnoj Gori je početkom marta izjavila da je za evropsko proširenje potrebno strpljenje. To nije sprint, već maraton, smatra ona. „Najvažnije je biti dobro pripremljen, datum pristupanja je od sekundarne važnosti. Važno je da se provodi evropska agenda i potrebne reforme”, kazala je Popa uz konstataciju da je putovanje važnije od odredišta. Govoreći o Crnoj Gori, rekla je da je vladavina prava srž procesa pristupanja i da je pravosudna reforma vrlo važna. „To su nepopularne, teške reforme, ali bez njih se ne može imati funkcionalna država s jakim institucijama. Vladavina zakona omogućava svim ostalim područjima da pravilno funkcionišu, pa je važno da se to ispuni”, objasnila je Popa.
Početkom mjeseca Crnu Goru je posjetio i Miroslav Lajčak, specijalni izaslanik EU za dijalog Beograda i Prištine i druga pitanja na Zapadnom Balkanu prenoseći slične pozdrave iz EU.
Premijer Zdravko Krivokapić je potvrdio mnogo puta izrečena obećanja da je Crna Gora posvećena reformama u oblasti vladavine prava. „Težimo da tokom 2021. godine naša zemlja dobije završna mjerila za poglavlja 23 i 24. Na ovaj način stvorili bi se uslovi za intenziviranje reformskih aktivnosti u oblasti vladavine prava, a ujedno dao podstrek za ubrzanje pregovora u svim ostalim pregovaračkim poglavljima”, izjavio je Krivokapić.
Istog dana kada je predstavljan non paper izvještaj u Briselu je u trodnevnoj posjeti boravio potpredsjednik Vlade Dritan Abazović. Nova Vlada, napomenuo je Abazović, nije zadovoljna intenzitetom pregovaranja u posljednjih nekoliko godina. Ohrabrenje nalazi u visokom procentu građana koji su za pristupanje Crne Gore Evropskoj uniji (75 odsto).
Potpredsjednik Vlade je mogao odobrovoljiti palamentarce stvaranjem Nacionalnog savjeta za borbu protiv korupcije na visokom nivou i Savjeta za kontrolu biračkog spiska. Tu je i otkrivanje zloupotreba donacija EU (afera granica) i procesuiranje funkcionera koji se sumnjiče za korupciju i organizovani kriminal. Još jedan plus na putu ka EU je i to što je EK pozitivno ocijenila odluku nove Vlade da obustavi kontroverzni program ekonomskog državljanstva.
Abazović nije propustio priliku da signalizira i nužost promjena u tužilaštvu koje su ovih dana, nakon pristiglog mišljenja Venecijanske komisije u žiži interesovanja javnosti.
„Da bi dalje napredovala na svom putu ka EU, vaša zemlja treba da ispuni privremena mjerila u poglavljima 23 i 24, posebno u ključnim problematičnim područjima, kao što su sloboda medija i borba protiv korupcije i organizovanog kriminala“, izjavio je Tomas Haglajtner šef jedinice za Crnu Goru u Generalnom direktoratu EK za susjedstvo i pregovore o proširenju na sastanku Pododbora između EU i Crne Gore za pravdu, slobodu i bezbjednost. „Takođe je važno da Crna Gora ne nazaduje kada je riječ o dostignućima u oblasti pravosuđa, da crnogorsko pravosuđe pokaže posvećenost punoj i nedvosmislenoj implementaciji reformi i da se u parlamentu postigne politički konsenzus oko preostalih imenovanja u pravosuđu“.
Ministar pravde, ljudskih i manjinskih prava, Vladimir Leposavić je kazao da nije lako ispuniti postavljene kriterijume, ali da neće odustati od njih.
Marijana Laković Drašković, bivša šefica pregovaračkog tima za poglavlja 23 i 24 izjavila je za televiziju Nova M da pred Crnom Gorom ne bi trebalo da stoji težak zadatak ako postoji politička volja i ukoliko budu uključeni ljudi koji imaju znanje da taj proces iznesu. „Nažalost plašim se kada je u pitanju politički ambijent i kadrovski potencijal trenutno da je Crna Gora u ozbiljnoj krizi, uzevši u obzir poslednja dešavanja posebno kad su u pitanju tzv. tužilački zakoni”.
Iako se čelnici Vlade deklarativno zalažu za usku saradnju sa EU i njenim tijelima, ima i onih konstituenata vladajuće većine koji misle drugačije. Nebojša Medojević je, tako, izjavio da ne priznaju mišljenje Venecijanske komisije i konstatovao da je ona „nenadležna“.
Prilikom martovske posjete Lajčak je podgrijao nade u 2025. godinu kao mogući termin za ulazak Crne Gore u EU. Do tada se koraci moraju usaglašavati kako sa vanjskim partnerima tako i unutar vladajućih struktura. Kojom brzinom ćemo prelaziti taj put najviše zavisi od nas.
Katalizatori i kočničari
Zorka Kordić za Vijesti kaže da je prilikom otvaranja poglavlja 23 i 24 u decembru 2013, Crna Gora dobila 83 privremena mjerila, od čega 45 privremenih za poglavlje 23 i 38 privremenih za 24. „Imajući u vidu kompleksnost i raznovrsnost tematskih oblasti i zahtjeva, teško je dati kvantitativnu procjenu, iako se prema dosadašnjim izvještajima može smatrati da su ona u značajnoj mjeri ispunjena i da preostaju prioriteti na kojima se treba raditi u kontinuitetu do kraja pregovora“, kaže Kordić.
Kakav je progres Crne Gore znaće se za dva mjeseca. Simbolično, državotvorni maj je mjesec za koji Evropska komisija priprema izvještaj za dva, očigledno najvažnija, poglavlja 23 i 24 koja mogu biti katalizatori ili kočničari procesa integracija u EU.
U EU se trenutno razgovara i o načinu primjene nove metodologije potvrdila je Ana Pisonero glasnogovornica EU za Pobjedu. Ono što je nagoviješteno u non paper dokumentu je da ako sve ne ide kako treba tu su korektvine mjere, ali i sankcije u slučaju stagnacije.
Dragan LUČIĆ
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
INTERVJU2 sedmice
Izdvojeno3 sedmice