Mislim da su neke od ključnih riječi za ono čime se bavim vrijeme, sjećanje, prepoznavanje, ponavljanje i apsurd
Izložba Nemanje Nikolića The Palace of Time and Memory nedavno je otvorena u Centru savremene umjetnosti Crne Gore, u Dvorcu Petrovića u Podgorici. Nemanja Nikolić je diplomirao na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu, na slikarskom odsjeku, gdje trenutno završava doktorski projekat. Dobitnik je više nagrada, kao što su Nagrada za crtež iz fonda Vladimir Veličković, specijalna otkupna nagrada za mural i zidnu instalaciju Rajfajzen banke i galerije 12HUB i Nagrada za inovaciju iz fonda Miloš Bajić. Njegovi radovi se nalaze u brojnim privatnim i javnim kolekcijama. Nikolić je inicijator nastanka Umetničkog prostora U10. Živi i radi u Beogradu.
MONITOR: Podgoričkoj publici predstavili ste se radovima zajedničkog naziva „The Palace of Time and Memory”, koji čine djela iz nekoliko ciklusa. Postavka se sastoji od crteža tušem na papiru knjiga ili mapa – složenih kao kadrovi filma, ili na starim crnim školskim tablama, kao i animacija – kratkih filmova složenih od tih „kadrova”.
NIKOLIĆ: Izložba se sastoji od četiri celine i objedinjuje projekte koje sam realizovao u domenu pokretne slike, odnosno crteža i videa, od 2015. do danas. To su radovi Panic Book, Double Noir, Uncontained Images i The Plot. Animacija pod nazivom Panic Book rađena je dve i po godine i sastoji se od oko 2400 crteža. Fragmenti preuzeti iz kinematografskih ostvarenja crtani su frejm po frejm na listovima knjiga iz samoupravnog socijalizma. To su uglavnom teorijske knjige, časopisi, dokumenti sa kongresa Saveza komunista Jugoslavije i udžbenici iz marksizma. Kao izvor vizuelnog materijala animacije korišćeno je dvadeset filmova Alfreda Hičkoka. Preciznije, pojedine scene iz Hičkokovih filmova sam crtao na stranicama knjiga i onda od tog materijala pravio neku vrstu novog narativa. Animirani film Double Noir, nastao je kroz proces frejm po frejm iscrtavanja delova noir filmova u kojima glumi Hemfri Bogart. Frejmovi su crtani belim kredama na crnim školskim tablama. Sastoji se od šezdeset scena od kojih je svaka nastala kontinuiranim crtanjem i brisanjem na šezdeset tabli. Narativ prikazuje Hemfri Bogarta koji se susreće sa svojim dvojnikom i tako počinje smrtonosna potera između njih dvojice. Uncontained Images je audio/video instalacija koju čini pet različitih animiranih filmova. Rad je rezultat mog višegodišnjeg sakupljanja i izdvajanja različitih filmskih sekvenci i motiva koji su me fascinirali. U skladu sa tim, odabrao sam sledeće motive: uzburkane morske talase, ruke, voz u pokretu, pretnju pištoljem i poljubac. Na ovoj izložbi je prikazan samo video koji prikazuje voz i crteži iz istog. On se sastoji od 25 isečaka u kojima je voz sniman iz različitih uglova, u različitim kadrovima, sa različitim položajima kamere itd. Crtane su na knjigama koje su direktno vezane za biografiju Josipa Broza Tita, ali i na drugim knjigama koje su uticale na oblikovanje ideologije samoupravnog socijalizma. Video prikazuje voz koji nezaustavljivo juriša, pada i ruši prepreke na koje nailazi. Rad The Plot je animacija na kojoj uporedo sa drugim projektima radim već dve godine i predstavlja moj lični osvrt na filmove i istorijsku građu nastalu u periodu Hladnog rata.
MONITOR: Hemfri Bogart Vam je veoma inspirativan, a i Hičkokovi filmovi. Zanimljivo je to što su mnogi crteži na listovima knjiga na kojima su sadržaji iz samoupravnog socijalizma. Film noir je jedan od najautentičnijih i najtrajnijih američkih doprinosa kulturi XX vijeka. Zašto ste baš spojili socijalizam i noir filmove?
NIKOLIĆ: Odnos koji je Hičkok gradio u svojim filmovima između objekata -karaktera i njihovog okruženja je bio ključni povod za ovaj metod rada. Jedan od često pominjanih primera je finalna scena u filmu North by Northwest koja se odvija na svima prepoznatljivom Nacionalnom spomeniku Maunt Rašmor u kojoj je vrtoglava scena potere suprotstavljena autoritativnim i monumentalnim portretima četvorice američkih predsednika. Isti princip ovaj reditelj koristi i u vrlo sličnom filmskom zapletu mnogo ranije u filmu Saboteur iz 1942. godine kada se potera završava na Kipu slobode u Njujorku. Ono što je mene privuklo da počnem sa radom na ovim animiranim filmovima je upravo pitanje izmeštanja jednog narativa u novi ambijent i eksperimentalni karakter takvog čina. U tekstovima iz samoupravnog socijalizma, koji su korišćeni kao podloga za crtanje animacija, između ostalog se postavlja pitanje ideološko-političke orijentacije SFRJ unutar dramatike Hladnog rata, a i kasnije. Ova pitanja sam posmatrao kao istorijski dramski naboj ili kao jasno izražen istorijski saspens. U radu Double Noir izabrao sam Hemfri Bogarta kao protagonistu iz razloga što sam želeo da napravim narativ u kom junak proganja samog sebe, a za to mi je bio potreban neko ko je prepoznatljiv različitim generacijama da bi narativ bio lakše čitljiv.
MONITOR: Kažite nam nešto o procesu nastanka vaših radova, o tom osjećanju kada ste u umjetničkom zamahu?
NIKOLIĆ: Spadam u one koji vole da planiraju unapred. Gotovo svaki od mojih radova nastaje u više etapa, najčešće su to gledanje filmova i potraga za motivima, crtanje frejmova ili pravljenje svojevrsnih ritmičnih dijagrama, slikanje, montaža, fotografija, zvuk. Zbog karakteristika medija u kom ih izvodim svaki od radova nastaje dugo i to je jedan od razloga zašto dok radim jedan rad najčešće već unapred znam koji će biti sledeći. Verovatno kao i većina umetnika uvek sam uveren da je taj sledeći daleko bolji od ovih prethodnih.
MONITOR: Mnogi radovi nastali su kredom. Zašto ste baš odabrali tu tehniku, kad ste se zainteresovali za ovakav vid izražavanja?
NIKOLIĆ: Izabrao sam tehniku crtanja kredom na tabli jer omogućava brzo i efikasno brisanje sunđerom. Zbog poroznosti materijala ova tehnika takođe zahteva brže crtanje. Naime, kada zasitite kredu ne može se više crtati preko nje, iz prostog razloga što svaki naredni potez skida ovaj prethodni. Sa druge strane, odlike crtanja kredom su jak kontrast i vazdušasta atmosfera. Na taj način crtač stiče utisak da crta svetlom i ovaj način crtanja možemo nazvati crtanje u negativu. Upravo te odlike su me navele da zaključim da je to odgovarajući postupak za izradu omaža noir filmovima i filmu uopšte. Naravno, razlog zbog kog umetnici uglavnom izbegavaju ovu tehniku je činjenica da su crteži izvedni na ovaj način vrlo fragilni i teški za čuvanje. Meni je to, pomalo paradoksalno, upravo i jedna od najdražih osobina ovog medija.
MONITOR: Koje Vas teme još okupiraju?
NIKOLIĆ: Mislim da su neke od ključnih reči za ono čime se bavim vreme, sećanje, prepoznavanje, ponavljanje i apsurd.
MONITOR: Da li je i za vas umjetnost svojevrsni bijeg ili lijek od svakodnevice?
NIKOLIĆ: Doživljavam umetnost kao vrlo odgovoran i na izvestan način privilegovan poziv. Definitivno ga ne bih nazvao begom, pre suočavanjem sa svakodnevicom.
Miroslav MINIĆ
Portet – FOTO: Nina IVANOVIĆ
Rad – Foto: Duško MILJANIĆ
Izdvojeno4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
FOKUS4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
INTERVJU4 sedmice