Zvanično, ovdašnja preduzeća u blokadi duguju radnicima, poslovnim partnerima, bankama i državi više od 420 miliona eura. Nekih 12-14 odsto BDP-a Crne Gore. Centralna banka je, prvi put, objavila popis preduzeća koja su u blokadi duže od trideset dana zbog neisplaćenog duga većeg od 10 hiljada eura. Na osnovnom popisu nalazi se 2.075 kompanija čiji je račun u blokadi od 32 dana do 12 godina i šest mjeseci (Preduzeće za izgradnju Podgorice u stečaju). Ipak, 48 gusto kucanih strana nijesu bile dovolje da se na popisu nađu i kompanije–dužnici čija je blokada računa registrovana u CBCG, ali o njihovom postojanju nema podataka u Centralnom registru Privrednog suda.

Na tom spisku se nalazi nekih 180 pravnih lica – od Opštine Budva (u blokadi zbog 7,3 miliona) i Jugooceanije (dug nešto veći od miliona) do potpuno nepoznate firme Limexza od koje povjerioci, nekih 11 godina, pokušavaju naplatiti današnjih 3,2 miliona eura.

Tajnu ove kompanije zna neki edin efović, mitska ličnost naše tranzicije. Njegova je falsifikovana lična karta pomagala Vladi Filipa Vujanovića da u partnerstvu sa Stankom Subotićem kupi prvi državni lir džet. Zato je efovićeva JUBA nagrađena sa nekoliko stotina hiljada dolara provizije. Izgledalo je da su pristup tom novcu imali tadašnji funkcioneri KK Budućnost i JUBA košarkaške lige Danilo Mitrović i Veselin Barović ali, pred sudom su svi zaboravili sve. Barović je sada, na popisu CB, zastupljen dugovima Euro fonda.

Budva je najnelikvidnija opština u ovom dijelu Evrope. Firme u čijem su osnivanju učestvovali prvaci DPS-a Milo Đukanović i Svetozar Marović – što lično, što preko kumova, prijatelja ili partijskih poslušnika – učestvuju u nagomilanim dugovima sa najmanje 100 miliona eura.

Na prvom mjestu liste najvećih dužnika nalazi se budvanska Zavala Invest sa registrovanim dugom od 32,7 miliona. Riječ je o preduzeću koje su 2007. osnovali Sergej Polanski i Vječeslav Lejbman (preko Miraks Balkan) i predstavnici ovdašnje filozofije Dragan Sekulić i Svetozar Marović (Moninvest). Posao gradnje 40-vila i hotela u obliku jedra visokog 20-tak spratova, dogovoren u Kanu, započet je na Zavali bez i jednog dokumenta. Epilog: Budva je ostala bez atraktivne lokacije, investitori bez para, kupci vila bez apartmana, lokalni akteri “posla stoljeća” nepravosnažno su osuđeni na višegodišnju robiju. Dugovima Zavala Investa pridodate su i neizmirene obaveze kompanija iz istog vlasničkog miljea: Astra Montenegro trejda (1,7 miliona) i Slav Life (četiri miliona) našle su svoje mjesto na spisku CBCG. Hotel jedro i uloga Svetozara Marovića se više ne pominju.

U Podgorici, DPS i njegov predsjednik imaju makar dva privredna giganta kojima mogu parirati Marovićevoj Zavali.

KAP se nije našao na listi CBCG. A samo za struju duguje približno 40 miliona eura. Nema junaka spremnog da potraživanja od KAP-a pokuša naplatiti blokadom računa firme o čijim interesima brinu moskovski i podgorički moćnici – od Olega Deripaske i Sergeja Šojgua, preko a Mila Đukanovića i Milana Roćena, sve do premijera i potpredsjednika Vlade Igora Lukšića i Vujice Lazovića.

Ponovo je, ima u tome neke ironije, KAP-ovo mjesto na listi najvećih dužnika sa blokiranim računom zauzela Vektra Montenegro Dragana Brkovića. Od majke kompanije povjerioci, bez rezultata, pokušavaju naplatiti 22,9 miliona. Tu si u ćerke kompanije, nastale mahom u privatizacionim poslovima: Vektra Boka (4,6 miliona), Vektra Voda (2,9 miliona) i Horizon lodžistik (2,59 miliona)… Sve u svemu, 33 miliona ne računajući pljevaljsku Vektru Jakić koje nema na popisu najgorih od sve đece.

Teza da je Đukanović odgovoran za Vektrine dugove makar onoliko koliko i Marović za Zavalu nije posljedica samo toga što su vlasnik Vektre i vlasnik DPS-a kumovi, ili zbog glasina da je Đukanović tihi partner u kompaniji kojom formalno gazduje Dragan Brković. Veze su očigledne.

Đukanovićeva Vlada je donijela odluku da Vektra, anonimna kompanija bez referenci, preuzme kompletan uvoz i izvoz za potrebe KAP-a u vrijeme sankcija prema SRJ. Đukanović je i inicijator odluke da se od Vektre, avansno, za potrebe Vlade kupi najskuplji poslovni prostor koji se u prošlom vijeku mogao naći u Podgorici. Vektra je potom, u mutnim igrama sa imovinom KAP-a, dobila povlašćeni status ino-povjerioca, što joj je donijelo nove milione. Vlast je Brkovića častila i višedecenijskom koncesijom za eksploataciju pljevaljskih šuma, i pored bolje ponude konkurencije. Na sličan način Vektra je u Herceg Novom postala vlasnik HTP Boka. Svjedoci smo kako pravosuđe skoro godinu odugovlači donošenje odluke kojom će Brkovićeva imperija otići u stečaj.

Vratimo se popisu CBCG. Odlazeći ministar inostranih poslova, mogao bi, makar u memoarima, otkriti kolika je njegova zasluga u tome što su ruske kompanije poharale Crnu Goru: od CEAC-a i Miraxa, preko odbjeglog Midland stel trejda (ostao dug od 2,7 miliona) do niza kompanija za trgovinu nekretninama i hotelijerstvo od kojih se danas potražuju milioni.

Na čiji konto staviti kompanija Seaside apartmens od koje povjerioci potražuju 1,9 miliona eura? Riječ je o ekspozituri norveške Olimpia holding koja je za tri godine, u srcu Ulcinja, nelegalno sagradila velelepnu zgradu od 3,5 hiljada kvadrata. Prema pisanju Vijesti nadležni su žmurili na ovo bezakonje i zbog toga što se “kao fiktivni izvođač radova na objektu vodila osoba iz Nikšića koja je u rodbinskim vezama s Milom Đukanovićem…”.

Marovićevom dijelu kolača pripadaju registrovani dugovi Akva parka, kojim preko ofšor ekspoziture sa Kipra gazduje i njegov sin Miloš Marović. Tu je i Montenegro Volley Ball, u vlasništvu Marovićevog jarana Dragana Sekulića, koja je preko godinu i po dana dužna nekih million eura. Prodičnom miljeu, tako makar tvrdi Momir Bulatović u knjizi Pravila ćutanja , pripadaju dugovi kompanije Imobilija vlasnika Branka Ćupića.

Ćupić predstavlja karakterističan primjer tranzicionog bogataša koji može ali ne voli da plaća dugove. U vlasništvu Imobilije, pisao je Monitor, nalaze se četiri čuvene palate iz Bokokotorskog zaliva ali i budvanska Citadela, Gradska kafana u Herceg Novom ili budvanski hotel Belvi u kome je policija proljetos pronašla 30-tak kilograma opala, nepoznatog porijekla i neznanog vlasnika.

Ope, stižemo u priču o kompanijama – dužnicima čiji su vlasnici poznatiji čitaocima crne hronike nego onima koji prate ekonomiju. Brokeri koji su klijentima ukrali novac ( Holder Broker), utajivači poreza, vlasnici krivičnih prijava zbog divlje gradnje, prodavci nekretnina koji su dugove knjižili na jednu, a prihode od prodatih stanova na drug firmu (prva je na spisku CBCG – Katel)…

Tu su Duško Šarić i njegova Mat kompani. Na popisu je, prema tvrdnjama iz Beograda, i jedan od glavnih ortaka njegovog brata Darka Šarića – Blažo Dedić. Dvije Dedićeve kompanije, zvanično, duguju 9,8 miliona eura. Dedić se u medijima hvali kako njegov Maestralturs posjeduje: hotel Mediteran, nekoliko lokala u Budvi, novosadske hotele Vojvodina i Putnik, hotel Prezident na Paliću, Patrija u Subotici, poslovne zgrade u Budvi i Bečićima…

Kuruiozitet: kada krenete niz spisak CBCG, prva kompanija sa blokadom većom od milion eura je barska Alfa trejd. Ako uklonite dva tri paravana, dolazite do imena vlasnika – Duško Knežević.

Za svakoga po nešto.

Zoran RADULOVIĆ