,,Od turizma se živi dva mjeseca, a od poljoprivrede cijele godine. Sezonu treba iskoristiti da se dodatno prodaju agrumi koji se ovdje proizvode. Velike su mogućnosti za razvoj poljoprivrede u Ulcinju, posebno ukoliko država obezbijedi dodatna sredstva”, kaže savjetnik za poljoprivredu u opštini Ulcinj Gani Redža.
On navodi da je Ulcinj preuzeo primat, posebno u proizvodnji mandarina, i da proizvođači nastoje da uvećaju svoje zasade, koje trenutno iznose oko 300 hiljada stabala, jer je rod svake godine sve bolji. Tim prije što je i potražnja veća od ponude! Podaci sa terena potvrđuju njegove riječi. Samo ove godine na teritoriji ulcinjske opštine je rod mandarina iznosio oko tri hiljade tona, što uz prosječnu cijenu od 40 do 50 centi po kilogramu znači da će samo od prodaje ove poljoprivredne kulture poljoprivrednici u Ulcinju zaraditi oko 1,3 miliona eura.
Većina ulcinjskih mandarina proda se na tržištu Rusije, Srbije i Albanije, a samo manji dio u Crnoj Gori. U Ulcinju, inače, postoje dva otkupna centra, koja su veoma olakšala posao proizvođačima ove kulture, koja je u Crnu Goru stigla dvadesetih godina prošlog stoljeća iz dalekog Japana. No, stručnjaci tvrde da proizvođači mandarina neće morati da brinu tek onda kada se otvori u Ulcinju fabrika za pravljenje kompota od te biljke u konzervama. Još značajniji egzistencijalni ili dodatni izvor prihoda Ulcinjanima je maslina. Ove godine je ona slabo rodila, ali je ostalo dovoljno ulja od prošle godine kada je berba bila izuzetna. ,,Mladi ljudi u maslinarstvu vide šansu za napredak. Tokom svake godine u Ulcinju zasadimo od pet do sedam hiljada stabala mladih zasada i na taj način održavamo višedecenijsku tradiciju razvoja maslinarstva”, kaže poznati maslinar i vlasnik uljare Braća Kolari, Ruždi Kolari.
Takođe u Ulcinju se proizvode velike količine lubenice, paradajza, šipaka, smokve, ali je veliki problem što ne postoji organizovan otkup i tih proizvoda ili još neka fabrika za preradu voća i povrća.
Da je trend povratka agraru evidentan i profitabilan, možda najbolje pokazuje ovonedjeljni primjer zakupa zemljišta u Šaskom polju. Kompanija Paka Europe je odlučila da uzme u zakup cjelokupnu površinu koju je ponudila država, odnosno 812 hektara. Ponuđena cijena je iznosila čak 1500 eura po hektaru ili deset puta više nego što je iznosila drugorangirana ponuda. U Ministarstvu poljoprivrede očekuju se da će se na tom području uskoro pokrenuti intenzivnija povrtlarska proizvodnja u staklenicima i plastenicima.
Ekonomska kriza i smanjeni prihodi od turističkih sezona, kao i povećanje cijena poljoprivrednih proizvoda, razlozi su što se sve više žitelja ove opštine vraća agraru. Kako i ne bi: analiza koju su prije 30 godina uradili eksperti Svjetske poljoprivredne organizacije (FAO), sa sjedištem u Rimu, pokazali su da plodno Ulcinjsko polje sa zaleđem može proizvoditi hrane koja bi mogla podmirivati potrebe oko 350 hiljada ljudi, ili polovine stanovništva Crne Gore! U Ulcinju je 60 odsto obradivog zemljišta na Crnogorskom primorju.
Ali, u zemlji koja se opredijelila za varanje, a ne za stvaranje, koja sve uvozi, a veoma malo proizvodi, kada na ulcinjskoj pijaci, nekada najjeftinijoj na Jadranu, ima više nakupaca i prekupaca, nego poljoprivrednika koji prodaju svoje proizvode, logično je bilo da Ulcinjani idu u Skadar kako bi mnogo jeftinije kupovali poljoprivredne namirnice. Tako, na primjer, u Ulcinju kilogram paradajza staje jedan euro, a za toliko novaca u Skadru možete kupiti tri kilograma. U zemlji koja se u Ustavu definisala ,,ekološkom”, već 35 godina propada 18 hiljada stabala stoljetnih maslina u uvali Valdanos, a koje su uvijek bile najbolji dio Ulcinjske maslinade. ,,Više to ne možemo da dopuštimo i moraćemo da obnovimo te masline. To više nije pitanje imovine, već odnosa prema toj kulturi koja nas je tokom istorije hranila”, saopštilo je nekoliko nevladinih organizacija iz Ulcinja najavljujući konkretne akcije za kraj novembra.
Jedan od najboljih poznavalaca problematike agrara u ovoj opštini Dželal Hodžić kaže za Monitor da je decenijama sve prepušteno inicijativi privatnika. ,,Ne postoji nosilac razvoja poljoprivrede, nema opštinskog plana razvoja agrara, izdvajanja za poljoprivredu su minimalna, smanjuje se broj stanovnika na selu, a od petnaestak agronoma u Ulcinju većina se bavi politikom ili trgovinom”, ističe on. ,,Da ima više pameti i sluha, mlade ljude bi trebalo slati na specijalističke studije za mediteranske kulture u Italiji.”, kaže Hodžić.
Od Italije bi moglo mnogo da se nauči ne samo u tehnici proizvodnje, već i u pristupu tržištu. Iskustvo te zemlje pokazuje da je zadrugarstvo temelj opstanka te izuzetno ranjive ekonomske grane dodatno pritisnute konkurencijom, visokim troškovima radne snage i diktatom velikih trgovačkih lanaca. ,,Naravno, treba razvijati i stočarstvo, posebno kozarstvo na obroncima Rumije, Možure i Bijele gore, kako bi se ljudi zapošljavali, te smanjila opasnost od eventualnih požara tokom ljeta”, navodi Hodžić.
Nije tajna: samo su one zemlje koje imaju dovoljno energije i hrane u današnjem svijetu istinski nezavisne.
Mustafa CANKA
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
INTERVJU4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
SVIJET3 sedmice
Izdvojeno4 sedmice