Jun i jul, osim turističke sezone, rezervisan je i za lokalne izbore. Do dogovora da se 18 lokalnih izbora održi u jednom danu nije došlo. Političari će tokom ljetnjih mjeseci imati prilike da obećavaju. Istraživanja pokazuju da im javnost sve manje  vjeruje

Predsjednik Crne Gore Milo Đukanović raspisao je ove sedmice izbore u Baru, Danilovgradu, Kolašinu i Podgorici za 19. jun. Đukanović je već za 5. jun raspisao izbore u Budvi, Tivtu, Plužinama i Žabljaku, a za 12. jun u Bijelom Polju i Šavniku. Jun je tako rezervisan za početak turističke i izborne sezone. A do kraja jula, špica turističke sezone, lokalni izbori treba da se održe u još devet opština.

Lokalni izbori su do sada održani u Beranama i Ulcinju, a predstoji izborna trka u još 14 opština za redovne i u dvije opštine za vanredne lokalne izbore. Ukupno 18 izbora i isto toliko kampanja, izbornih šutnji, povišenih strasti  i ostalog folklora koji prati ovakve manifestacije koje će ove godine upotpuniti i turističku sezonu.

Naravno da tako nije bilo zamišljeno. Većina političkih partija se zalagala za to da se svi lokalni izbori održe u jednom danu. Što bi bilo i normalno, sve da nas na to i nijesu upozorili iz Brisela. Održavanje izbora u jednom danu sugerisala je   Evropska komisija. Oni su još  prošle godine naglasili: ,,Uprkos međustranačkom dogovoru da se svi lokalni izbori održe istog dana, pravni okvir i dalje predviđa njihovo sprovođenje po potrebi, što dovodi do skoro konstantne predizborne kampanje na nacionalnom i lokalnom nivou”.

Nova, a već odlazeća, vladajuća većina je pokušala da pravni okvir riješi tako što je u februaru usvojila izmjene Zakona o lokalnoj samoupravi kojim je predviđeno da lokalni izbori u 14 opština budu održani u jednom danu. Predsjednik Đukanović je nekoliko dana kasnije to vratio Skupštini na ponovno odlučivanje sa obrazloženjem da je neustavan.

Da se radi o neustavnoj raboti upozorili su i iz nevladinog sektora, ukazujući da je jedini zakoniti način da se to uradi kroz izmjene Zakona o izboru odbornika i poslanika. To je bio teži put, jer zahtijeva dvotrećinsku podršku poslanika.

Sve ovo kao zavrzlamu koju partije namjerno stvaraju ocijenila je za Vijesti zamjenica programskog direktora CDT-a Milena Gvozdenović. ,,Zvuči gotovo nevjerovatno, ali predlozi partija o ovom pitanju su tekli sljedećim tokom: prvo su se svi saglasili da to treba uraditi kroz promjenu Zakona o izboru odbornika i poslanika, što zaista jeste jedini ispravan put. Onda se, pred izbore na Cetinju, dio partija tadašnje vlasti dosjetio da to uradi na nezakonit način kroz promjene Zakona o lokalnoj samoupravi. Onda su oni koji su se tome žestoko protivili u slučaju Cetinja, bili za to u slučaju Berana, a oni koji su to zagovarali u slučaju Cetinja bili protiv toga u slučaju Berana. Nakon toga je predsjednik države vratio na ponovno odlučivanje zakon za koji je glasala njegova partija, a na ponovno glasanje se čeka zbog blokade Skupštine”, objasnila je Gvozdenovićeva.

Do ponovnog glasanja nije došlo jer skupštinska zasjedanja nijesu zakazivana od 1. marta. Teško da će novoj parlamentarnoj većini biti među prioritetima da mijenja nešto kad je već predsjednik države i partije zakazao izbore.

Politički analitičar Dragiša Janjušević za Monitor kaže da je ovolika količina izbora dokaz da smo krajnje partitokratizovano društvo sa velikim stepenom nepovjerenja i polarizacije: ,,Interes građana je na posljednjem mjestu, a partijski i politički profit iznad i prije svega. I to je krunski dokaz da je politički sistem obesmišljen sa jednim ovakvim pristupom, kao i izborni proces. I to upravo u onom segmentu lokalnih izbora gdje treba da se pokaže visok stepen participacije građana na najvišem nivou i da se jedna vlast predstavi kao istinski servis građana. Isto tako tu se mora prikazati visok stepen decentralizacije i depolitizacije vlasti. Na tom nivou mi imamo jednu demonstraciju sile od strane partijske potrebe za plijenom lokalnih samouprava”.

Srđan Perić iz pokreta Preokret za Monitor kaže da se radi o isprobanoj vještini u  borbi za vlast. „Ne treba mnogo političkog znanja da bi se uočilo da DPS, čiji je predsjednik ujedno i predsjednik države te sljedstveno tome raspisuje lokalne izbore, ovim postiže dvije stvari: prvo, naprežu stranačke infrastrukture manjih partija čime žele poboljšati svoju poziciju i usporiti trend pada ne bi li se sasvim oporavili. U prilog ovom naumu idu dešavanja na državnom nivou gdje su iz sasvim pasivne prešli u veoma aktivnu političku poziciju”.

Perić navodi i drugi razlog, za ovaj poduhvat. „Razvlačenjem izbora pokušava se  povećati apstinencija, jer građanima postaje očiglednije da što više glasaju odluke bitne za njihov svakodnevni život su sve dalje od njih. Dodajmo tome i često mučne pregovore o formiranju lokalnih vlasti koje dodatno smanjuju entuzijazam građana za promjene, a čime se umanjuje i ukupno povjerenje u politički sistem”.

Povjerenja u partije i političare je na dnu. Nedavno istraživanje Centra za monitoring i istraživanje (CEMI) i agencije MINA, koje je sprovedeno od 5. do 22. marta na uzorku od 961 ispitanika, pokazalo je da građani u Crnoj Gori najviše povjerenja imaju u zdravstveni sistem, a najmanje u političke partije.

,,Kada već stvari tako stoje, pristalica sam da valja pokušati da se izvuče ono što daje demokratija – korektivne mehanizme u vidu stvaranja i djelovanja lokalnih inicijativa, pokreta i umrežavanja tačaka kritičkog pomišljanja kako bi se svaka naredna lokalna ili državna vlast obavezivala na odgovornost’,’ kaže Perić.

On objašnjava da je sa tom idejom i pokrenut Preokret. Za Monitor najavljuje da će ovaj koncept ,,koji suštinski znači vraćanje moći građaninu – obrazložiti i za njega tražiti podršku na lokalnim izborima u Podgorici i Danilovgradu.

Da se vratimo istraživanju u kojem je povjerenje u zdravstveni sistem iskazalo 44,6 odsto ispitanika. Slijede Srpska pravoslavna crkva, obrazovni sistem, Vojska CG, Svjetska zdravstvena organizacija, Organizacija UN, Delegacija EU u Crnoj Gori, sistem socijalne zaštite, policija, Vaseljenska patrijaršija, nevladine organizacije, NATO, predsjednik CG, Skupština, Tužilaštvo, Sudstvo, Crnogorska pravoslavna crkva, Vlada CG. Na posljednjem mjestu su političke partije u koje povjerenje ima samo 10,4 odsto ispitanih građana.

Dragiša Janjušević objašnjava da su građani  zarobljeni od strane političkih partija. „Svaki segment života je inficiran partijskim pristupom. Bilo da se radi o zapošljavanju koje mora biti sa partijskog nivoa ili da se radi o realizaciji neke druge građanske potrebe i inicijative. Taj društveni defekt i paradoks biće prisutan još dugo.  I kao takav prikazivaće se ovako kroz rezultate istraživanja javnog mjenja”, ukazuje Janjušević.

Istraživanja pokazuju da su političarima, što se povjerenja javnosti tiče, uzaludne permanentne izborne kampanje i to što se  ne miču iz  medija. Više se vjeruje apstraktnim pojmovima kao što su Vaseljenska patrijaršija ili sistem socijalne zaštite nego njima. Svejedno, oni nastavljaju da siju maglu.

Predrag NIKOLIĆ