Ljubav između lokalne uprave u Beranama i banjalučkog Integral inženjeringa trajala je nekoliko godina i vrlo je mjerljiva osnovnom mjernom jedinicom zvanom euro. Kada je počelo da nestaje para, i ljubav je počela da se gasi. Integral je tužio Opštinu Berane za neuzvraćenu ljubav izmjerenu sa oko milion i dvjesta hiljada eura, i zbog neispunjavanja dogovora oko isplate blokirao žiro račun svog bivšeg partnera.
Velika korporacija Integral inženjering iz rodnog grada Milorada Dodika, Laktaša u blizini Banjaluke, u Berane je stigla prije pet godina. Integral je tada od sarajevskog preduzeća GP Put kupio asfaltnu bazu u selu Donja Ržanica, za svega nekoliko desetina hiljada eura.
Pun pogodak za kompaniju, jer je asfalt bio vrlo tražena roba na sjeveru, a dnevni kapacitet ove baze oko sto tona. Nešto ranije ugašene su asfaltne baze u Štitaricama i Podima, tako da je najbliža i jedina u Crnoj Gori bila u Podgorici, pa se asfalt za potrebe sjevera nerijetko uvozio iz Srbije. Takav asfalt je putovao satima, hladio se i kisnuo, pa je, tvrde stručnjaci, bio slabog kvaliteta. „Zbog toga je otvaranje asfaltne baze u Beranama za čitav sjever bilo veoma značajno”, kaže jedan inženjer.
U otvaranju asfaltne baze beranska lokalna uprava odigrala je značajnu ulogu: umirila je mještane Donje Ržanice koji su protestvoali zbog otvaranja baze u njihovom selu. Već se umiješala ekološka inspekcija i zabranila rad zbog neispunjavanja elementarnih uslova zaštite okoline, kada je predsjednik Opštine Vuka Golubović došao na zbor MZ i obećao nove kilometre asfalta i radna mjesta za jedan broj Ržaničana.
Znao je Integral to da cijeni. Davao je asfalt Opštini Berane i izvodio radove sa rokom plaćanja – „na brk”. U zaletu su asfaltirane gradske ulice, lokalni i nekategorisani putevi, prilazi kućama članova i glasača DPS-a. Sve je išlo preko lokalnog budžeta. Rijetki su upozoravali da takve investicione ambicije nemaju realno pokriće u opštinskoj kasi.
Asfaltiranja nijesu prekidana ni u kriznoj 2009. U te poslove je partijskom spregom bio uključen i veliki broj kooperanata, odnosno podizvođača koji su izvlačili debelu korist. Integral je u stopu pratio DPS u svim predizbornim kampanjama. Iz tog perioda ostala je i pjesma – kuda noga DPS-sa prođe, za njom asfalt odmah dođe.
Onda je na red stiglo svođenje računa. Integral inženjering je Opštini Berane fakturisao je početkom 2010. godine oko milion i po eura. Kako do novca nije došao regularnim putem, u maju je uslijedila tužba. Stvari su bile potpuno na strani firme iz Laktaša koja je bez problema dobila sudski spor. Dovedena pred svršen čin lokalna uprava je ponudila poravnanje u vidu plaćanja u više mjesečnih rata.
Ljeto je za Integral prošlo u iščekivanju novca, koji nije stizao, zbog čega je polovinom septembra kompanija blokirala opštinski žiro račun. Početkom oktobra na kolegijumu lokalne uprave saopšteno je da je pronađeno rješenje, odnosno firma koja će preuzeti opštinski dug na nekoliko godina, a da će sa Integralom biti raskinuti svi odnosi. Prva tranša duga je zaista vraćena i žiro račun deblokiran. Šta je bilo sa pričom o preuzimanju duga, nije poznato, ali u novembru je uslijedila blokada za drugu tranšu dugovanja, koja je ovih dana izmirena. Opština je opet na kratko deblokirana, u očekivanju blokade žiro računa za treći dio duga.
Da li je moguće da lokalna uprava u Beranama nije znala da sa tako moćnom kompanijom nema tancovanja. Integral inženjering osnovan je 1989. . Prema izvodu iz sudskog registra suvlasnici ove firme bili su Slobodan Stanković i Miloš Crnomarković iz Banjaluke, sa još tri osobe. Crnomarković se kasnije povukao iz posla, a kompaniju do danas vodi Stanković. Firma je prerasla u korporaciju sa sedamnaest članica u regionu, Republici Srpskoj, Srbiji, Makedoniji i Crnoj Gori, koja kupuje čak i medije u Banjaluci. Na pitanje koliko kompanija posjeduje, Stanković odgovara da više i ne broji. Državni revizor RS Boško Ceko izjavio je, međutim, da Stanković ugovore dobija zahvaljujući vezama sa zvaničnicima RS. „Moje mišljenje je da taj čovjek nema kapacitete”, rekao je Ceko. Zvanično.
Nezvanično, Integral, sa svim kompanijama u regionu, ubraja se u petnaest firmi za koje bosanski mediji tvrde da su pod kontrolom Milorada Dodika i da su sa njim povezane. Tome u prilog ide podatak da je obim ugovorenih poslova Integrala prije dolaska Dodika na mjesto premijera RS, u 2007. godini, bio samo 3,5 miliona. Po dolasku Dodika 1998. poslovi su, iz godine u godinu, rasli tako da je ta brojka deset godina kasnije iznosila nevjerovatnih 110 miliona na godišnjem nivou, da bi prošlu, kriznu godinu, završili sa ugovorenim poslovima u obimu od 75 miliona eura.
Integral inženjering je, pod istim imenom, kćerku kompaniju osnovao u Podgorici 2001. Integral je odmah počeo da dobija velike poslove: rekonstrukcija puta Rožaje – Kula, rehabilitacija puta M2 Mioska – Kolašin, sanacija tunela br. 13 na putu Podgorica – Kolašin, Union most u Podgorici, pasarela Zlatička duga, granični prelazi Debeli brijeg i Šćepan polje, izgradnja sanitarne deponije Lovanja, Osnovna škola Zlatica Podgorica. Vlada Crne Gore upisana je kao jedan od značajnijih poslodavaca Integrala.
Među velike poslove koje je Integral inženjering dobio u Crnoj Gori je i zaobilaznica u Beranama, ili kako piše na sajtu Integrala, Obalska ulica sa mostom preko rijeke Bistrice. Ovaj projekat koji je finansirala vladina Direkcija za saobraćaj, i koji je realizovan tokom 2008. godine, koštao je prema zvaničnim Integralovim podacima 3,8 miliona eura. Sa dodatnim poslovima, upućeniji tvrde, ta brojka se penje i do šest miliona. Zlobnici pričaju da je pola metra uža od projekta i da je premijeru referisano da je namijenjena „samo za mala auta”. Nije zabilježeno da se Đukanović njome provozao.
Ostaće zapisano da je kao prvorangiranog za put Murino – Čakor, na čudne načine Integrala iz igre izbacio trećerangirani konzorcijum Bemaks – Crnagoraput. Slučajno ili ne, to se dogodilo početkom oktobra, u vrijeme kada je Integral blokirao Opštinu Berane.
Da je DPS „navučen” na asfalt i da bez njega ne može, posebno pred izbore, nije novo. To znaju i u Integral inženjeringu i ne strahuju od odmazde. Opština Berane sada za asfaltiranje angažuje Tehnoput iz Podgorice, a Tehnoput kupuje asfalt, đe bi drugo, nego kod Integrala u Donjoj Ržanici. Integral je opet na dobitku. Opština će sve da plati, a asfaltna baza će punom parom i dalje da radi. Čudni su putevi gospodnji. Sada bi se Donjoržaničani pobunili da neko pokuša da je zatvori, jer je u njoj zapošljeno tridesetak mještana, koje baš briga ko im daje pare: Dodik ili neki Stanković. I ekologija je gurnuta u stranu. Važno je da su plate redovne, čim blokiraju beransku Opštinu.
Tufik SOFTIĆ
DRUŠTVO4 sedmice
DANAS, SJUTRA4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
U SJEĆANJU3 sedmice
Izdvojeno2 sedmice
INTERVJU4 sedmice
HORIZONTI4 sedmice
INTERVJU3 sedmice