Zatvorenici sa izrečenom mjerom bezbjednosti – obavezno psihijatrijsko liječenje, zbog nedovoljnih kapaciteta Specijalne psihijatrijske bolnice u Kotoru, smještaju se u ZIKS, nedavno je saopštio Ombudsman.
Upozoreno je da se zbog takvog stanja formiraju liste čekanja, na kojima je ponekad i više od 70 osoba. Takvo stanje je zatečeno u decembru prošle godine, naveli su iz institucije Ombudsmana.
Milan Radović, iz Građanske alijanse, koja se već godinama bavi monitoringom uslova u zatvorima, kaže za Monitor da njihove informacije potvrđuju nalazi Ombudsmana: ,,Ono što nas zabrinjava jeste da smo tokom istraživanja i monitoringa ZIKS-a dobili informacije da se takva lica, koja nijesu smještana u bolnicu, nalaze na izdržavanju kazne zatvora u Spužu”.
Ombudsman je upozorio i da izvršenje mjere bezbjednosti, obaveznog psihijatriskog liječenja, ima prioritet u odnosu na izvršenje zatvorske kazne.
Dragan Čabarkapa, direktor ZU Specijalne bolnice za psihijatriju Dobrota, Kotor, u odgovoru na Monitorova pitanja navodi da je i njih zbunila informacija objavljena u medijima da je 70 lica na listi čekanja. On smatra da je vjerovatno u pitanju stari podatak ili se radi o zatvorskim kaznama koje se izvršavaju u ZIKS- u, a ne u Specijalnoj bolnici za psihijatriju Kotor.
,,Trenutno imamo svega sedam pacijenata na listi čekanja na izvršenje mjera bezbjednosti na Odjeljenju za bolesti zavisnosti, jer na drugim odjeljenjima nemamo liste čekanja, ali imamo prebukirana odjeljenja, tako da imamo izražen problem prijema novih pacijenata”, kaže Čabarkapa.
Objašnjava i da je problem prijema i izvršenja mjera bezbjednosti obaveznog psihijatrijskog liječenja i čuvanja u zdravstvenoj ustanovi, odnosno obaveznog psihijatrijskog liječenja zavisnika od psihoaktivnih supstanci i alkoholičara, takozvanih ,,sudskih pacijenata”, veoma izražen. Specijalna bolnica ima ,,Sudsko odjeljenje” koje broji 21 krevet, a u ustanovi se često nalazi još 50-ak sudskih pacijenata razmještenih na druga odjeljenja, objašnjava Čabarkapa.
I Radović smatra da je problematično stanje smještaja zatvorenika sa izrečenom mjerom bezbjednosti posljedica nedovoljnih kapaciteta u Specijalnoj bolnici za psihijatriju. ,,Država treba da ubrza aktivnosti na izgradnji zatvorske bolnice kako bi se stvorili uslovi za adekvatan tretman osuđenika kojima je izrečena mjera obaveznog psihijatrijskog liječenja”, navodi Radović.
Da država mora da se ovome prilježnije posveti smatra i predsjednik Advokatske komore Zdravko Begović. ,,U Dobroti ne postoje minimalni uslovi za smještaj tih osuđenika, iako osoblje, doktori i medicinske sestre, daju sve od sebe i rade profesionalno i požrtvovano. Broj lica kojima se izriče ta mjera je veliki, a nema adekvatnih uslova za njihov smještaj”, rekao je Begović za Monitor.
Da bi se riješio ovaj problem Ministarstvo pravde je, protekle godine, usvojilo Strategiju kojom je predviđena izgradnja i formiranje Specijalne zdravstvene ustanove za izvršenje mjera bezbjednosti pri ZIKS-u. Ministar pravde Zoran Pažin, u decembru 2017, formirao je i radnu grupu za izradu studije izvodljivosti za Sudsku bolnicu.
Čabarkapa kaže da su obaviješteni da tokom 2018. treba da se izradi Projektna dokumentacija za gradnju te ustanove.
A liste čekanja donedavno su bile pravilo i za ostale zatvorenike, pa se na zatvor čekalo po nekoliko mjeseci. Prije par godina advokat Begović je izjavio da su vrlo česte situacije da su službenici zatvora, zbog popunjenosti, vraćali lica koja su se sa sudskim uputom javljala na izdržavanje kazne.
U međuvremenu tu je postignut napredak: ,,Lica koja su pravosnažno osuđena ne čekaju više toliko dugo na izdržavanje kazne zatvora i tu se stanje normalizuje. Tu je stanje sada korektnije i uglavnom je u zakonskim okvirima”, kazao je Begović za naš list.
Odgovore na pitanja koliko osuđenika čeka izvršenje zatvorske kazne, bezuspješno smo pokušali da dobijemo u Direktoratu za izvršenje krivičnih sankcija, Ministarstva pravde. Ostali smo uskraćeni i za odgovor na sljedeće pitanje: ,,Tokom 2014. objavljen je podatak da se čak 1.238 osuđenika nalazi u bjekstvu ili se slobodno šeta Crnom Gorom, odbijajući da se odazove na poziv za izdržavanje zatvorske kazne. Da li imate novije podatke koliko je takvih slučajeva?”.
Zaključak Ombudsmana govori da se stanje u zatvorima popravlja – posebno u pogledu materijalno-tehničkih uslova. Iz ove institucije tvrde da je problem na koji su ranijih godina ukazivali – prenaseljenost zatvora, sada gotovo prevaziđen.
Međutim, iz Građanske alijanse tvrde da su bez obzira što se uslovi u ZIKS unapređuju oni još – loši i nedovoljni. Njihov monitoring, tokom 2017. pokazuje da je nivo popunjenosti bio na granici ili čak prebukiran u pojedinim djelovima zatvora. Radović objašnjava da su u maju 2017. u KPD u Spužu smještajni kapaciteti bili premašeni. Kapaciteti su bili 650, a u tom trenutku je bilo smješteno 661 osuđeno lice.
,,Tokom naših posjeta primijetili smo da u pojedinim sobama, zbog ovog problema, atmosfera i odnosi među osuđenicima nijesu bili dobri. S druge strane, broj službenika, prije svega u obezbjeđenju, nije dovoljan”, naglašava Radović.
Prema izještaju Vijeća Evrope od prije par godina, Crna Gora je bila među evropskim rekorderima kada je riječ o broju osuđenika po glavi stanovnika. Dešavalo se da broj osuđenih na kaznu zatvora premašuje ukupne zatvorske kapacitete koji mogu da pokriju 1.350 lica.
Da bi se riješili brojni problemi u ovoj oblasti, Ministarstvo pravde je krajem 2016. objavilo Strategiju za izvršenje krivičnih sankcija 2017-2021. U njoj se kao jedan od glavnih ciljeva navodi jačanje sistema alternativnih sankcija.
Sudovi su već izrekli kaznu zatvora u kućama i stanovima za 150 osoba.
Problem je u tome što iako je alternativni način izvršenja kazne u prostorijama za stanovanje uveden u krivično zakonodavstvo još 2013. nije bilo uslova za njegovu primjenu. Nijesu bile nabavljenje tzv. elektronske nanogice.
Prema najavama Ministarstva pravde početkom ove godine te kazne, koje se izriču samo do šest mjeseci, trebale bi da počnu da se odslužuju.
,,Nanogice, koje su u zakonu prepoznate već izvjesno vrijeme, zbog manjka sredstava su tek sada počele da se primjenjuju. Međutim, indikativno je da su pojedini sudovi naročito sa sjevera (Rožaje) izricali ovu vrstu sankcije od samog starta iako su znali da se ne može izvršiti”, navodi Radović.
Advokat Veselin Radulović, kaže za Monitor, da pitanje kućnog pritvora nije sporno sa stručnog aspekta: ,,Ali ukoliko to dolazi iz razloga što su zatvori pretrpani i ako je to motiv onda to jeste sporno. To je i nezakonito, da sudije kao motiv određivanja kazne cijene činjenicu da su zatvori pretrpani, pa da se nekom izreče blaža kazna u vidu kućnog pritovora”.
Ostale alternativne sankcije, kao što je rad u javnom interesu, još uvijek nijesu zaživljele. U GA smatraju da je jedan od razloga i slaba informisanost i motivisanost građana kao i obavezna saglasnost okrivljenog za ovu vrstu sankcije. ,,Zbog toga se događa, da iako je izrečena ova vrsta sankcije da se građani ne odazivaju i ne pojavljuju da izvršavaju kaznu, pa se nakon toga ta kazna preinači u zatvorsku”, navodi Radović.
U Crnoj Gori je u poslednjih pet godina postignut inovativan napredak u sistemu izvršenja krivičnih sankcija…, uvodne su riječi pomenute Vladine Strategije.
Predrag NIKOLIĆ
IN ENGLISH2 sedmice
IN ENGLISH2 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
SVIJET4 sedmice
INTERVJU3 sedmice
INTERVJU2 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice
FOKUS4 sedmice