Stariji Kolašinci kažu da je propadanje njihove varoši počelo onda kada su počele da se zatvaraju mnogobrojne zanatske radnje. U gradu koji je nakada bio prepoznat po velikom broju zanatlija, sada gotovo da nema onih koji zarađuju na taj način, a rezultati sprovedenih anketa među učenicima završnih razreda kolašinske osnovne škole govore o tome da mladi ne žele da se školuju za tu vrstu zanimanja. U Kolašinu već odavno nema, recimo, obućara, a i za druge zanatske usluge mora se do Mojkovca, Bijelog Polja ili Podgorice. Takvo stanje, tvrde nadležni je zabrinjavajuće i znatno povećava troškove života Kolašinca.
Na evidenciji Zavoda za zapošljavanje, među više od 650 onih koji traže posao, su čak 64 maturanata gimnazije, isto toliko ekonomskih i trgovniskih tehničara ili čak 67 prodavca sa završenim III stepenom. Nema nijednog zidara, stolara, vodoinstalatera, montera, ali ni poslastičara ili visokokvalifikovanog kuvara. U informaciji koju su iz ZZZ prošle godine dostavili lokalnom parlamentu, navodi se i da nedostaju vozači građevinskih i poljoprivrednih mašina, planinski i turistički vodiči, restoranski konobari…
U JU Srednja mješovita škola Braća Selić kažu da su prepoznali taj problem i da, iako su voljni da odgovore potrebama grada, za to sada nema mnogo mogućnosti. Osnovni pokazatelj za to su ankete koje se godinama sprovodi među učenicima završnog razreda osnovne škole.
„Skoro niko od anketiranih godinama ne pokazuje interesovanje za zanatska zanimanja. To je zabrinjavajuće i prije svega je riječ o ‘mentalitetskoj barijeri’. Imamo volje, iako postoje određeni kadrovski problemi, kao i nedostatak uslova za praktičnu nastavu, da pokušamo da formiramo bar jedno odjeljenje tih deficitarnih obrazovnih profila”, kažu u toj ustanovi.
Potrebno je, objašnjavaju, prije upisa srednje škole dodatno edukovati učenike i njihove roditelje, kako bi efikasno bile razbijene predrasude prema zanatima.
No, da je upisna politika u toj ustanovi do sada bila promašaj, kada je riječ o potrebama grada, govori činjenica da je iz nje do sada izašlo na stotine kuvara i konobara, ali i onih koji su nakon trogodišnjeg školovanja mogli da se „pohvale” vrlo čudnim zanimanjima. Tako učenici srednje škole dobijali zvanja sa kojima su teško mogli da nađu posao bilo gdje, a u rodnom gradu nikako. Među generacijama kolašinskih srednjoškolaca su i „izvlakači aluminijskih kablova”, skladištari, saradnici u kulturnim djelatnostima, saradnici u prirodnim naukama… Školovano je, takođe i nekoliko generacija trgovaca. Sve to, uprkos činjenici da su kolašinske fabrike odavno „mrtve”, a u tom gradi nikad nije bilo više od od 10-ak prodavnica i najviše dva skladišta.
Iskustva rijetkih Kolašinca koji su zanatlije i koji od toga dobro žive, govore u prilog činjenici da se u toj varoši mladi teško odlučjuju za zanimanja. Na primjer, u firmi za uređenje eneterijera Dekor kompani tvrde da tokom deceniju i po, koliko se bave tim poslom nijedan njihov sugrađanin nije bio zainteresovan za obuku ili rad u tom preduzeću. Tako u toj firmi, ne rade Kolašinci, već mahom Rusini i Mađari iz Vojvodine.
„Imamo ‘mentalitetsku barijeru’ prema zanatima. Nevjerovatno, ali to se još na ovim prostorima doživljava kao ponižavajuće. A savim je suprotno – ko ‘ima zanat’ ne može propasti bez obzira na finansijsku krizu”, uvjereni su u Dekor kompani.
Predstavnicima lokalne vlasti u nekoliko mandata nije pošlo za rukom da motivišu sugrađane da se late zanata. Nudili su i besplatan poslovni prostor i obećavali druge stimulanse za zanatlije. Bez rezultata. Tako se i dalje, recimo, i za najsitnije popravke obuće ide do Mojkovaca.
Ta činjenica starije tjera na nostalgična sjećanja o vremenu kada je u gradu postojala obućarsko–krojačka zadruga. Prvi majstori tog zanata bili su: Jakov i Đoko Nišavić, Leka Čogurić, Lale Medojević i njegov sin Mišo Medojević, Nikola Dulović, Dimbovići, Milo Raketić, Luka Bogdanović, Veljko Jovanović, Fićo Abramović a obućarsku radnju je imala i Milka Bulatović. Obućari male varoši bili su priznati i pregovarali sa čuvenim proizvođačem obuće Bata. Kada je taj prestižni brend stigao u grad na Tari, lokalni obućari imali su ugovore kojima su obezbijedili da samo oni iz zadruge mogu popravljati Batinu obuću.
Posljednjih decenija, obućari su dolazili sa strane, jedan iz Bijelog Polja a jedan iz Podgorice.
U lokanoj upravi su svjesni tog problema, ali, za sada, kako kažu imaju malo načina da ih riješe. Čim se Opština riješi blokiranog računa i osnovnih dugova, biće neophodno iznači način da se mladi sugrađani motivišu da se bave zanatima.
,,Svakodnevno smo svjedoci da sugrađani da bi dobili najobičnije zanatske usluge moraju do susjednih gradova. To značajno povećava troškove u njihovom kućnom budžetu. S druge strane, mnogo mladih nezaposlenih ne žele da se prekvalifikuju i bave znatima. U rješavanju tih problema treba pristupiti sistemski, pa i država i lokalan zajednica treba time da se pozabave”, kaže potpredsjednik Opštine Đuro Milošević iz SNP-a.
Socijalistička narodna partija, koja je konstituent nove kolašinske vlasti, u svom predizbornom programu za prošlogodišnje lokalne izbore akcenat je stavila upravo na oživljavanje zanatstva u Kolašinu.
A da nezainteresovanost za zanate nije stvar samo ,,mentalitetske barijere” Kolašinci su nedavno pokazali, prijavljujući se za radove na auto putu. Prema evidenciji lokalne kancelarije ZZZ, preko dvije stotine nezaposlenih je pokazalo spremnost da radi upravo znatske poslove kod kineske firme koja je izvođač radova.
Mnogi od njih su bili spremni i za prekvalifikaciju, koja je u toku. Među njima je mnogo mladih ljudi koji imaju i fakultetske diplome i govore po dva strana jezika. Neki od zainteresovanih za građevinske poslove tvrde da ni do sada nijesu birali posao, već ih je da se bave zanatima sprečavao strah od neuspjeha u rodnom gradu.
Dragana ŠĆEPANOVIĆ
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
INTERVJU4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
SVIJET3 sedmice
Izdvojeno4 sedmice