Osim davanja koncesija, za koje je nadležna Vlada, mineralne sirovine eksploatišu se i prema odobrenjima lokalnih uprava. Iako zakon precizno definiše u kojim slučajevima ta odobrenja mogu biti data, mještani tvrde da kamen sa ležišta odvoze privilegovani, bez kontrole količina
Shodno članovima 23 i 24 Zakona o rudarstvu, lokalne uprave mogu dozvoliti eksploataciju mineralnih sirovina (šljunak, pijesak i kamen) bez ugovora o koncesijama, za koje je nadležna država. Takva odobrenja daju se ukoliko je riječ o korišćenju mineralnih sirovina za dobijanje građevinskog materijala za sopstvene potrebe. Parcela u tom slučaju mora biti vlasništvo preduzeća ili pojedinca koji eksploatiše. Takođe, prema zakonu, opštine mogu dati odobrenje ako se materijal koristiti za održavanje lokalnih infrastrukturnih objekata. Kako tvrde mještani nekoliko sela, ali i ekološki aktivisti, upravo ta mogućnost ostavlja prostor da „privilegiovana preduzeća nekontrolisano koriste kamen i značajno zarađuju“.
Oni upozoravaju i da lokalne uprave nemaju mehanizme da kontrolišu namjenu i količine materijala, nakon što dozvole iskopavanje.
Iz Ekološkog društva (ED) Breznica krajem prošlog mjeseca kazali su da vlada opšti nered kada je u pitanju eksploatacija kamena u pljevaljskom kraju. Navodno, pojedine kompanije dobile su odobrenja da koriste kamen u kamenolomu „Bušnje”. Na toj lokaciji nekada je koncesiju imala kompanija Vektra, koja je odavno izgubila to pravo.
„U kamenolomu „Bušnje” eksploatacija kamena se odvija bez ikakve kontrole. Kamen se odvozi po potrebi pojedinih privrednih društava ali je ta eksploatacija nezakonita… Čitav prostor treba urediti kao što je bio. Ukoliko se daje nekome koncesija, taj treba da održava kamenolom i da plaća koncesiju. Kompanija Vektra je izgubila pravo na tu koncesiju i zato sve oznake ove kompanije treba da se uklone“, rekao je Milorad Mitrović, predsjednik ED „Breznica” On je upozorio i na činjenicu da je u mjestu Boljanići otvoren kamenolom za potrebe rekonstrukcije magistralnog pravca Pljevlja–Metaljka. Na mjestu kamenoloma nema nikakvih oznaka, što, objašnjava Mitrović, navodi na sumnju da izvođač i podizvođači radova kamen eksploatišu bez odobrenja.
„Bilo je mnogo slučajeva da pojedina preduzeća kopaju šljunak ‘na divlje’ i da isti taj šljunak prodaju lokalnim i državnim preduzećima. Neki izvođači radova na rekonstrukciji pojedinih puteva koriste besplatan kamen. Od države naplaćuju svoje usluge, a ne plaćaju koncesiju na kamen i šljunak“, kaže predsjednik ED Breznica.
Komapnija Bemaks jedina je plaćala koncesiju na kamen na području te opštine. Vektra ranije koncesije nije plaćala oko deset godina.
Sa nekoliko lokacija u kolašinskoj opštini, kažu mještani, kamen se bez mjere mjesecima odvozi. Naročito je ,tvrde, alarmantno stanje u Bakovićima, ali i na još nekoliko lokacija u strom kamenolomu Gradina kod sela Vojkovići.
„Ne zna se koliko je kamena odvezeno sa tih lokacija. Uglavnom to radi jedno preduzeće. Nikad niko nije kontrolisao količine. Navodno, sve se radi po odobrenjima iz Opštine“, kaže jedan od mještana.
Opština Kolašin ni prošle, ali ni u prvih šest mjeseci ove godine, nije imala prihoda od naknada za eksploataciju mineralnih sirovina.
Kako je kazao sekretar za finansije, imovinu i ekonomski razvoj dr Dragan Bulatović, tokom ove godine izdata su dva odborenja za eksploataciju mineralnih sirovina. Oba, objasnio je on, data su firmi Doo Keker. Sekretar tvdi da su poštovane odredbe Zakona o rudarstvu. Dok se jedno odobrenje odnosi na eksplataciju na privatnom vlasništvu, drugo je dato za četiri opštinske parcele.
„Prvo odobrenje dato Doo Keker odnosi se na eksploataciju mineralnih sirovina za dobijanje građevinskog materijala za sopstvene potrebe sa parcele koja je u njihovom vlasništvu. Kako Opština Kolašin nema adekvatan kadar koji bi vršio nadzor nad tom eksploatacijom, rješenjem je naloženo Doo Keker da angažuje o svom trošku licencirenu geodetsku firmu koja će utvrditi početno – nulto stanje zemljišta i vršiti nadzor nad sprovođenjem eksploatacije odobrene količine materijala“ – tvrdi Bulatović.
Takođe, kako kaže, preduzeće Keker je obavezno da „po završetku radova dostavi izvještaj o izvršenom nadzoru nad sprovođenjem eksploatacije zajedno sa izvještajem o završetku radova“.
Istom preduzeću, rekao je sekretar, odobrenje za ekploataciju na opštinskim parcelama je dato uz uslov da odobrenu količinu materijala koristiti za održavanje lokalnih infrastrukturnih objekata. Lokacije na kojima eksploatiše su gradska deponija u Bakovićima i sanaciji puta do katuna Vranjak na Bjelasici.
„Komunalno nam je dostavilo tačnu količinu materijala koja je potrebna za navedene radove, a firma Keker je obavezana kao i u prethodnom slučaju da angažuje licenciranu geodetsku firmu koja će obaviti nadzor i o tome dostaviti izvještaj“, objašnjava sekretar za finasije, imovinu i ekonomski razvoj.
On kaže i da je preduzeće Keker oslobođeno plaćanja naknade za eksploataciju mineralnih sirovina. U prvom slučaju „jer je riječ o eksploataciji sa privatne parcele za lične potrebe“, dok se u drugom slučaju „radi o održavanju lokalne infrastrukture od javnog interesa“.
„U prethodnom periodu to preduzeće je u različitim vanrednim situacijama Opštini pružalo pomoć angažovanjem svog ljudstva i mehanizacije za šta nijesu tražili bilo kakvu naknadu. Osim navedenih, drugih zahtjeva za eksploataciju mineralnih sirovina nijesmo imali i nijesmo izdavali odobrenja po tom osnovu“, kazao je Bulatović.
U susjednom Mojkovcu, za razliku od Kolašina, ipak, imaju prihode od eksploatacije šljunka, pijeska i kamena. Prošle godine po tom osnovu prihodovali su 27.000 eura, a prihod planiran za ovu godinu je skoro duplo veći.
Iz tamošnje lokalne uprave nijesu odgvorili na pitanja Monitora koliko su i kome dali odobrenja za ekplataciju mineralnih sirovina.
Prihodi sjevernih opština po tom osnovu variraju od nula do, čak, 1,15 milona eura, koliko se prošle godine slilo u pljevaljsku opštinsku kasu. Iz većine lokalnih uprava nijesu zvanično odgovorili na koji način kontrolišu količinu mineralne sirovine koja se koristi po odobrenjima. Nezvanično, objašnjavaju da za to, uglavnom, nemaju kadrovskih kapaciteta.
U državnom planu eksploatacije mineralnih sirovina za period 2019– 2028. godine navedeno je da je arhitektonsko-građevinski ili ukrasni kamen najznačajnija nemetalična mineralna sirovina u Crnoj Gori.
Dragana ŠĆEPANOVIĆ
INTERVJU3 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO2 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice