Umjesto najave bogatog repertoara i premijera, dvije udarne vijesti iz Crnogorskog narodnog pozorišta (CNP) su da je sa nacionalnog teatra nestala petina krova i da je ovogodišnja pozorišna sezona počela bez direktora.
Mediji bliski vlasti objavili su da je novi ministar kulture Pavle Goranović počeo čistku i da se prvi na udaru našao direktor CNP-a Janko Ljumović. Da to nije tačno tvrdi Ljumović i kaže da se nakon sedam i po godina samovoljno povlači sa tog mjesta. Ugovor o radu mu je istekao 1. juna, pa je od tog datuma potpisao novi ugovor po kome je bio v.d. direktora do početka nove sezone 1. oktobra.
Iako ne želi dalje da bude direktor, iz Ministarstva kulture mu je, preko Pobjede, poručeno, da formalno ne može da ode sa mjesta direktora dok ga ne razriješi Vlada jer ga je ona i imenovala na tu funkciju.
Precizno imenovao ga je 2008. tada novi ministar kulture Branislav Mićunović, koji mu je ustupio svoju direktorsku fotelju u CNP-u. Krajem prošle godine odlučeno je da će Mićunović biti novi ambasador u Beogradu, a Ljumović je slovio za jednog od najozbiljnijih kandidata za ministra kuture. U martu je za ministra izabran Goranović. A skoro pola godine Ministarstvo kulture je bilo bez prvog čovjeka, v.d. ministra za kulturu bio je vicepremijer Duško Marković. Zabrinjavajuće je da bi se slična priča mogla ponoviti i u CNP-u, koji pored nemanja poslovnog i umjetničkog direktora ima i manjak članova Savjeta CNP-a i već skoro godinu dana jedva funkcioniše sa tri člana od predviđenih pet.
Ljumović napušta CNP uz obrazloženje da je odlučio da se ,,posveti akademskoj karijeri i radu sa studentima kao i daljem razvoju projekata iz oblasti umjetničke produkcije”. Akademsku karijeru Ljumović gradi još od 2007. na Fakultetu dramskih umjetnosti na Cetinju, gdje je vanredni profesor i rukovodilac programa Produkcija. Pored matičnog, angažovan je na Fakultetu likovnih umjetnosti i Fakultetu političkih nauka.
Ljumović je bio član petočlane izborne komisije koja je, početkom godine, sprovela izborni proces kojim je za rektorku izabrana dekanka FDU Radmila Vojvodić. U martu je Ljumović izabran za člana Savjeta za visoko obrazovanje. I kad je bilo izvjesno da će nova rektorka biti Vojvodićeva, UCG je po prvi put svoj jubilej proslavio izvan svog zdanja, u aprilu je svečana akademija povodom četiri decenije od osnivanja UCG održana u CNP-u.
Kratke rekapitulacije Ljumovićevog direktorovanja svode se na to da je za vrijeme njegovog mandata intenzivirao pozorišna gostovanja teatara iz okruženja, a takođe i gostovanja CNP-a na scenama u regionu, te da je otvorio vrata pozorišta za razne kulturne, ali i komercijalne projekte.
Na česte optužbe da je CNP zarobljen od strane bračnog para Mićunović-Vojvodić, Ljumović je prije par godina Monitoru odgovorio da je nacionalni teatar slobodan i da ne zavisi od jednog ministra ili direktora.
Sada kada se sumiraju rezultati o slobodi najbolje govori repertoar u proteklih sedam i po godina. Sezonu 2007/08. obilježila je premijera komada Danilo u režiji Radmile Vojvodić, sezonu 2008/09. otvorila je podgorička premijera Balkanske carice, Radmile Vojvodić.
Sezona 2010. otvorena je premijernim izvođenjem nove postavke Gogoljevog Revizora u režiserskom debiju Veljka Mićunovića, sina bračnog para Mićunović-Vojvodić, nakon četiri dana Bijenale crnogorskog teatra otvoreno je predstavom Na ljetovanju, Radmile Vojović, a krajem oktobra, za jubilej Petar I – 180 godina izvedena je predstava Branislava Mićunovića San o Svetom Petru Cetinjskom.
Sljedećih godina slično – prva premijera sezone 2011.je Konte Zanović, režirala je i dramaturški obradila Radmila Vojvodić. Dan CNP-a, 1. novembar, 2012. obilježilo je premijerno izvođenje Egzistencije, autorski projekat rediteljke Radmile Vojvodić i koprodukcija sa Međunarodnim festivalom Kotor Art. Jubilej 60 godina postojanja CNP-a obilježen je 2013. premijerom predstave Everyman Đilas, po tekstu i u režiji Radmile Vojvodić…
Pogodno je bilo to što je Ljumović pored toga što je obavljao funkcije direktora CNP-a i Bijenala crnogorskog pozorišta, bio i organizacioni direktor Kotor Arta pa je Vojvodić često imala dvije premijere svojih predstava jednu u Kotoru, drugu u Podgorici.
Nije jedini Ljumović forsirao najizvođeniju crnogorsku rediteljku, žiri sastavljen od pozorišnih djelatnika uredno je skoro svake godine Vojvodićevoj dijelio nagrade za njena pozorišna ostvarenja.
Presedan u otvaranju sezona i proslavi jubileja desio se jedino kada je na startu sezone 2011. Tereza Kesovija održala koncert u CNP-u. Moralo se, Kesovija je kazala da koncert duguje Vladi Crne Gore. Do koncerta je došlo na inicijativu tadašnjeg ministra kulture Branislava Mićunovića, pod pokroviteljstvom Vlade i Prve banke. Okupljanje je bilo zatvorenog tipa, a Ljumović je izjavio da je pozorište „uvijek pitanje odabranih i elita” i kasnije naglasio da je ta njegova izjava pogrešno protumačena.
CNP do sada nije izvještavala javnost o cijeni predstava, posebno onih najskupljih. Povremenu se saznavalo za koštanje nekih: udruženo Ministarstvo i CNP su za predstavu Na ljetovanju izdvojili 270 hiljada eura, ranije je pomogla i Prva banka pa je dala 100.000 za, tzv. prvu crnogorsku operu, Balkanska carica.
I dok se na jednoj strani nije štedjelo na predstavama izabranih, budžet za CNP, posebno za programski dio je Vlada iz godine u godinu smanjivala. Za cjelokupni program 2011. namijenjeno je 362.000 eura, da bi u 2013. bio smanjen za 40 odsto na 254.000, uz 50.000 sopstvenih prihoda CNP-a.
Manjak u budžetu CNP je pokušavao da nadoknadi sponzorstvima, pa od 2011. datira saradnja sa jednom od ovdašnjih banaka. To nije bilo dovoljno da se pokriju rupe u budžetu. Ono što je bez problema funkcionisalo u vrijeme Mićunovićevog direktorovanja, kao izdavanje platoa ispred pozorišta za restoran Talija, ubrzo nakon dolaska Ljumovića ukinuto je. Državna revizorska komisija je 2009. našla brojne nepravilnosti u tom aranžmanu. Problematizovano je i trošenje budžeta namijenjenog za CNP, ali i kako su i gdje išle pare od prodatih ulaznica.
Ministar Mićunović se ogradio od svega, a Ljumović je priznao da je u nacionalnom teatru bilo propusta uglavnom zbog slabosti kompjuterskog sistema, ali da je uvjeren da u njima nema ,,nikakvih krivičnih, kriminalnih ili koruptivnih radnji”. I na tome se završilo.
Pokušano je da se animira publika snižavanjem cijena ulaznica za studente, penzionere, trećina ulaznica je mjesečno dijeljena besplatno. Ipak glavni cilj povratka publike u pozorište je samo djelimično ispunjen. Poput čuvenog projekta Crna Gora jedna kulturna adresa, duže nazvanog Program razvoja kulture u opštinama na Sjeveru Crne Gore. Vlada je, u vrijeme ministrovanja Mićunovića, uz svesrdnu podršku CNP-a, u taj projekat uložila preko pet i po miliona eura, a sve je prošlo bez značajnijih rezultata na, ne samo kulturno od vlasti zapuštenom, sjeveru.
Prema najavama Ljumović neće biti jedini koji će izgubiti direktorsko mjesto u novoj kadrovskoj kombinatorici, očekuju se smjene i u ostalih 11 državnih institucija koje su pod nadležnošću Ministarstva kulture. Nezvanično se pominju direktorica Nacionalne biblioteke Crne Gore Jelena Đurović, direktor Zetskog doma Slobodan Božović, Nenad Šoškić, direktor Centra savremene umjetnosti… Zaposeni u institucijama za zaštitu kulturnih dobara kao i u Muzičkom centru nadaju se, zbog brojnih nepravilnosti u radu, promjenama i u ovim institucijama.
Paradoks je da je 2008. kad je dolazio na mjesto direktora CNP-a isticano da je Ljumović izvan dominantnih lobija u crnogorskoj kulturi i da se u javnosti ne doživljava kao eksponent bilo koje političke struje ili grupe.
Ministarstvu će danas teško biti naći kadar sa takvim referencama za novog direktora CNP-a. Pozorišni djelatnici, sa kojima je Monitor razgovarao, navode da kao najozbiljniji kandidati za novog direktora CNP-a slove glumica Jelena Nenezić-Rakočević, supruga premijerovog kuma Gorana Sita Rakočevića, i rediteljka Ana Vukotić. Pominju se i reditelji Lidija Dedović i Željko Sošić, kao i glumci Varja Đukić i Mirko Vlahović… Nagađanja idu dotle da se računa da bi za direktora, bar u v.d. varijanti, mogao biti postavljen i neko iz administracije pozorišta.
U Ministarstvu ne žure sa imenovanjem, nek se sezona zahukta, pregovaraju, kažu, sa više kandidata.
Predrag NIKOLIĆ
Izdvojeno3 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
FOKUS4 sedmice