Oko stotinu baraka od tvrdog materijala i drveta ostalo je prazno nakon što su izbjeglice sa Kosova i iz Bosne i Hercegovine dobile nove stanove u zgradama koje su izgrađene prije tri godine. Sporan je način na koji je naselje dobilo nove stanare i uslovi pod kojima oni sada koriste te objekte
Udruženje za podršku Roma i Egipćana iz Berana uputilo je poziv nadležnima da preispitaju dodjelu i korišćenje stambenih jedinica – kućica i baraka na Rudešu – gdje su nekad živjela raseljena lica sa Kosova i BiH. Direktor te NVO Sultan Beća kaže da je to učinjeno jer se, po njihovim saznanjima, vrši zloupotreba stanarskog prava u stambenim jedinicama na tom prostoru.
„Osobe koje su stanovale u barakama, kada nađu drugi smještaj, te barake ustupaju drugim licima bez ugovora i znanja nadležnih. A pojedina lica za to dobijaju novčanu nadoknadu”, tvrdi Beća uz tvrdnju da se prodaja baraka vrši uz nadoknade od 1.500 do 2.000 eura. Kasnije, navodno, ta lica (kupci) dobijaju ugovore o korišćenju stambenog prostora.
Beća se pita kako je to moguće i po kojim osnovima se to radi. „Naša organizacija se obratila predsjedniku opštine Berane da formira komisiju koja će se baviti ovim pitanjima i ukazali na problem i očekujemo povratnu informaciju”, kazao je Beća.
On je uputio poziv i nadležnim institucijama koje se bave antikorupcijom da preispitaju dodjelu stambenih jedinica na Rudešu, kako bi se spriječile dalje nezakonitosti. „Ukazujemo da je jedino Opština nadležna da vrši dodjelu ovih jedinica bez upliva trećih lica u ovaj problem”, rekao je Beća.
Da nešto sa raspodjelom kućica na Rudešu ne funkcioniše kako treba bilo je sumnjivo prije nekoliko mjeseci, kada se jedna porodica iz egipćanske populacije obratila medijima, tvrdeći da od njih traže novac da bi, kao mnogočlana familija sa bolesnim djetetom, dobili proširenje, odnosno još jednu baraku. Oni tada nisu kazali ko im traži novac, niti su za to priložili dokaze, ali je po tome što baraku nisu dobili ni do danas, ta priča, u svjetlu saopštenja Udruženja za podršku Roma i Egipćana, postala mnogo jasnija.
Direktor Udruženja za podršku Roma i Egipćana za Monitor je rekao da zna za taj slučaj i ukazao da među romskom i egipćanskom populacijom ima još veliki broj višečlanih porodica. „I zbog toga je potrebno da se vrši pravična podjela stambenih jedinica, a ne da se ona obavlja bez kriterijuma, uz posredovanje trećih lica gdje postoje sumnje na korupciju”, kazao je Sultan Beća.
Oko stotinu baraka od tvrdog materijala ili drveta ostalo je prazno nakon što su izbjeglice sa Kosova i iz Bosne i Hercegovine dobile nove stanove u zgradama koje su prije tri godine izgrađene na lokaciji nedaleko od baraka.
Kuće od tvrdog materijala izgrađene su uz pomoć međunarodnih organizacija, i u njima su bili smješteni izbjegli iz Bosne i Hercegovine, kao i Hrvatske. Kada se 1999. godine u Crnu Goru slila čitava rijeka izbjeglica i interno raseljenih lica koji su bježali zbog rata na Kosovu, jedna od njihovih prvih destinacija na sjeveru Crne Gore bilo je Berane. Ne postoji prazni poslovni ili magacinski prostor gdje izbjeglice nisu prvobitno i privremeno smještane u ovom gradu. Tada je samo u Beranama bilo prisutno oko dvadeset međunarodnih humanitarnih organizacija, koje su pomagale lokalnim vlastima da se spriječi humanitarna katastrofa.
Za izbjeglice sa Kosova, mahom srpske nacionalnosti, izgrađene su kućice od drveta i laganih materijala, odmah u nastavku onih prvih gdje su se nastanili izbjegli iz Bosne i Hercegovine i Hrvatske. Tako je naselje Rudeš, postalo najveće izbjegličko naselje na sjeveru, pa možda i u čitavoj Crnoj Gori. I tada je bilo privilegija dobiti stambeni smještaj u nekoj od tih kućica, koje su predstavljale veliki napredak u odnosu na kolektivne smještaje po halama i magacinima raznih preduzeća i fabrika. A veliki broj izbjeglica bio je prinuđen da smještaj traži u privatnom aranžmanu.
Neriješeno pitanje smještaja najduže je pratilo Rome i Egićane sa Kosova, koji su dugo živjeli u improvizovanom šatorskom naselju u Donjem Talumu. Koju godinu kasnije međunarodna zajednica je i za njih izgradila naselje Riversajd, na drugoj strani Lima, koje čini oko trideset kuća od tvrdog materijala. I njima je tu postalo tokom godina tijesno, pa su počeli da se raseljavaju i po drugim djelovima grada.
Kako je od tri do četiri hiljade izbjeglica ostalo trajno da živi u Beranama, čineći oko petnaest odsto ukupnog broja stanovnika ove opštine, međunarodna zajednica je započela veliki projekat izgradnje nekoliko stambenih zgrada na Rudešu, u blizini naselja od drvenih kućica. Kada su zgrade završene, naselje je ostalo prazno, a izbjeglice su se odatle preselile u kvalitetniji smještaj.
Ali, ostalo je mnogo onih kojima bi i drvene kućice bile dobre, i zato su priložili zahtjeve da im se dodijeli taj smještaj. Kućice su prvobitno trebale da ostanu u vlasništvu Opštine Berane, za zbrinjavanje socijalno ugroženih porodica i pojedinaca. Čije su danas, zvanično, nije poznato.
Da čitav proces prvobitne raspodjele kućica, kako onih od čvrstog, tako i od laganijeg materijala, nije tekao transparentno, Monitoru je potvrdio jedan od ljudi sa najdužim izbjegličkim statusom. Prema njegovim riječima, tako je bilo i sa raspodjelom stanova u novim zgradama. „Nije bilo jasnog kriterijuma. Tako i danas, čak i u novim zgradama, imate praznih stranova, koje su dobili neki ljudi koji već imaju riješeno stambeno pitanje u Beranama ili u Srbiji”, kaže naš sagovornik, insistirajući na anonimnosti.
On kaže da je i naselje od baraka postalo predmet mahinacija pri odabiru novih stanara. Poput čelnika Udruženja za podršku Roma i Egipćana, i on „prepoznaje” glavnog krivca. „Kako je on došao u tu poziciju, ja ne znam. Ali on jednostavno preprodaje kuće i barake, i to je tačno. Zato mislim da je najbolji način da to Udruženje preda prijavu policiji. To može učiniti i neko kome su tražene pare za smještaj. U svakom slučaju to je posao za policiju i tužilaštvo.”
Iz lokalne uprave u Beranama Monitoru su kazali da već postoji Komisija koja će preispitati da li se barake i u arhivi vode kao vlasništvo ljudi na koje su upisane, kao i da li ima zloupotreba kada se radi o tvrdnjama o preprodaji. Tada bi moglo biti jasnije da li na Rudešu ima posla za policiju i tužilaštvo.
Tufik SOFTIĆ
INTERVJU4 sedmice
DANAS, SJUTRA1 sedmica
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
FOKUS4 sedmice
HORIZONTI4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice