Umjesto snaženja partijskih koleginica, stranke novac koji dobijaju za jačanje kapaciteta stranačkih ženskih organizacija, uglavnom koriste da podmiruju raznorazne partijske troškove: račune za struju, telefone, komunalije, avio karte, izbore, sudske i ostale troškove
Partije u Crnoj Gori godišnje dobijaju blizu 700 hiljada eura za jačanje kapaciteta svojih ženskih organizacija. Umjesto snaženja partijskih koleginica tim novcem se uglavnom podmiruju razni partijski troškovi, pa i računi za struju, telefone, komunalije, avio karte, izbore, sudske i ostale troškove.
Praksa dobijanja novca za jačanje kapaciteta ženskih organizacija, na inicijativu Ženske političke mreže, ustanovljena je 2020. godine. Zakonom o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja je utvrđeno da su budžetska sredstva data ženskim organizacijama političkih subjekata namijenjena isključivo finansiranju ženskih organizacija i mogu se trošiti samo u skladu sa statutom te ženske organizacije.
Uprkos zakonskim odredbama, političke partije taj novac ne koriste s namjenom osnaživanja i jačanja žena. Podatke o tome kako partije nenamjenski troše novac namijenjen svojim ženskim organizacijama sadrže izvještaji Državne revizorske institucije (DRI).
Krajem prošle godine prezentovani su izvještaji o reviziji poslovanja pojedinih partija za 2023. godinu.
Revizorski izvještaj koji je DRI uradila krajem oktobra prošle godine prikazuje kako je rukovođeno žito računom Asocijacije žena vladajućeg Pokreta Evropa sad.
Za finansiranje rada Asocijacije žena PES-a uplaćena su sredstva iz budžeta Crne Gore u iznosu od 27, 8 hiljada i iz budžeta lokalnih samouprava u iznosu od 18,7 hiljada eura.
Odlivi sredstava sa žiro računa Asocijacije žena se odnose na plaćanje putnih troškova, troškova pomoći i drugih troškova, dok je iznos od 4,7 hiljade prenešen na račune za redovno poslovanje stranke. Partija je u posebnom Izvještaju o načinu i namjeni utroška sredstava za finansiranje redovnog rada ženskih organizacija iskazala ukupne troškove u iznosu od 13.405 eura i to: troškove humanitarne pomoći u iznosu od 11 hiljada, troškove reklamnog materijala u iznosu od 548 eura, troškove zakupa u iznosu od 356 eura i troškove reprezentacije u iznosu od preko 500 eura.
Vladajuća Demokratska Crna Gora je na žiro račun za poslovanje ženske organizacije – Foruma žena tokom 2023. imala priliv od iz budžeta CG u iznosu od 55,9 hiljada, iz budžeta lokalnih samouprava iznos od 34,4 hiljade. Na računu je bilo i 70 hiljada iz prethodnih godina.
Sa računa ženske organizacije Demokrata izvršeni su odlivi-prenosi sredstava na druge račune partije u ukupnom iznosu od 126 hiljada eura i to: na izborne račune za potrebe lokalnih izbora održanih 2022. godine prenijeta su sredstva sa računa ženske organizacije u ukupnom iznosu od 19.350, na izborni račun za potrebe predsjedničkih izbora održanih 2023. godine prenijet je iznos od 60 hiljada, na izborni račun za potrebe parlamentarnih izbora održanih 2023. godine prenijet je iznos od 47 hiljade. Pored izbora sa računa ženske organizacije vršeno je plaćanje troškova dobavljačima u zemlji, plaćanje zarada za dvoje zaposlenih lica partije i poreskih obaveza na zaradu, izvršen je odliv sredstava po osnovu troškova javnog izvršitelja i plaćanje bankarske provizije.
Revizijom poslovanja Bošnjačke stranke za 2023. utvrđeno je da su troškovi Foruma žena u iznosu od preko dvije hiljade eura (troškovi organizovanog prevoza Foruma žena, organizacija iftara za Forum žena i ugostiteljske usluge) plaćeni sa redovnog računa Partije. Takođe, revizijom je utvrđeno da je subjekt revizije donio poseban Statut ženske organizacije, ali istim nije bliže definisao namjenu trošenja sredstava te organizacije, kako je to utvrđeno Zakonom o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja.
Za Socijaldemokratsku partiju je takođe utvrđeno da nije prezentiran poseban Statut ženske organizacije, što nije u skladu sa članom 14 Zakona o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja. ,,Subjekt revizije treba da obezbijedi donošenje posebnog Statuta ženske organizacije u cilju stvaranja uslova za korišćenje sredstava za finansiranje ženske organizacije u političkom subjektu u skladu sa članom 14 Zakona o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja”, navodi se u izvještaju DRI.
I u izvještajima DRI koji se odnose na poslovanje u 2022. godini notirana je ista praksa.
Demokratska partija socijalista (DPS) je na rad Alijanse žena potrošila 136 hiljada eura, od čega gotovo polovinu na troškove scenografije a nešto preko 12 hiljada na štamparske usluge.
Nova srpska demokratija (NSD) je u 2022. sa žiro računa svog Foruma žena utrošila 36.620 eura.Tim novcem su plaćani troškovi prinudne naplate od gotovo 5.000 eura, zatim rata kredita i troškovi kamate. Kako Statut ne predviđa trošenje za te namjene, ova partija je septembra 2023. vratila ta sredstva na račun svoje ženske organizacije.
Građanski pokret URA je 2022. godine, sa računa svoje ženske organizacije platio 72.309 eura. Više od polovine je uplaćeno za naknade po ugovorima o djelu, dok je 28.409 eura izdvojeno za kancelarijski materijal, nabavku opreme, sitni inventar, avio karte, hotelski smještaj.
Iz Centra za ženska prava upozorili su da suprotno zakonu, neke ženske organizacije u političkim partijama još uvijek nemaju ni svoje statute, dok u drugima nije definisana namjena trošenja ovih sredstava: ,,Obavezni godišnji izvještaji političkih partija su često nepotpuni ili neblagovremeni, a nekad ih partije ni ne dostavljaju. I dalje postoje stranke u kojima predsjednici donose odluke o načinu trošenja ovog novca, mimo njegove propisane namjene. Uprkos tome, od 2020. godine, nijedan politički subjekat nije sankcionisan po ovom osnovu”.
Uključivanje žena u politički život, ,,potkopano je nedovoljnim naporima države da prevaziđe ovaj problem”,navodi Evropska komisija u Izvještaju o Crnoj Gori za 2024. godinu.
U novembru je pred skupštinskim Odborom za rodnu ravnopravnost održano konsultativno saslušanje senatora DRI Nikole Kovačevića na temu „Finansiranje ženskih organizacija unutar političkih subjekata”.
Na pitanje zašto nikad nijedna partija nije kažnjena zbog ovoga, Kovačević kaže da je o svim zloupotrebama obaviještena Agencija za sprečavanje korupcije, koja će odlučiti da li će zbog nepravilnosti pokrenuti postupak protiv partija koje krše zakon.
Tokom rasprave na konsultativnom saslušanju Anita Stjepčević, iz Centra za ženska prava, je kazala da je ,,Evropska komisija pozvala na hitne izmjene ovog zakona do kraja 2024. godine, da bi se pojačala transparentnost i kontrola trošenja budžetskih sredstava i time spriječile zloupotrebe. Uključenost žena u politički život i dalje je niska zbog nedovoljnih napora države da prevaziđe ove probleme. Način na koji se troše ova sredstva jedna je od strukturih prepreka u političkoj emancipaciji žena”. Po njenom mišljenju, najodgovornija je Agencija za sprječavanje korupcije kod koje godinama izvještaji prolaze neopaženo i Ministarstvo finansija koje nastavlja da izdvaja sredstva bez obzira na očite nezakonitosti u izvještavanju, a onda i trošenju.
Nakon saslušanja Odbor za rodnu ravnopravnost je donio zaključke kojima se, između ostalog, preporučuju izmjene Zakona o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja kojima treba ojačati odredbe koje se odnose na trošenje javnih sredstava namijenjenih ženskim organizacijama, uz obezbjeđenje odgovarajućeg praćenja i nadzora rashoda. U tu svrhu treba ojačati nadzornu funkciju DRI-a, kao i precizirati ulogu ASK-a u dijelu nezakonitog trošenja novca, kao i primijeniti kaznene odredbe.
Predrag NIKOLIĆ
Izdvojeno4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
FOKUS4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
INTERVJU4 sedmice