U centrima za kulturu, u okviru kojih, u najvećem broju slučajeva, funkcionišu muzeji i biliblioteke, među zaposlenima je najviše srednjoškolaca. Resorno ministarstvo je ocijenilo i da nedostaje raznovrsnost kulturnih sadržaja i dugoročno planiranje
“Nesporno je da brojnost institucija kulture na opštinskom nivou može adekvatno da odgovori zadovoljavanju potreba građana u kulturi. Međutim, u suštinskom smislu, njihovo djelovanje, u sredinama za koje su osnovane, u većini slučajeva, nema potreban kontinuitet rada i ne njeguje se raznovrsnost kulturnih sadržaja”. To je konstatacja iz Nacionalnog programa razvoja kulture do 2027. godine. U tom dokumentu nijesu precizno analizirani kadrovski kapaciteti lokalnih ustanova kulture. Poslednji put, broj i struktura zaposlenih u centrima za kulturu i ostalim lokalnim ustanovama iz te oblasti širom Crne Gore, pa tako i onima na sjeveru, prebrojana je i saopštena prije pet godina, u okviru Informacije o kadrovskim kapacitetima organa i ustanova koje se bave zaštitom i očuvanjem kulturne baštine.
Prema tim podacima, u lokalnim javnim ustanovama programske aktivnosti obavljao je značajno manji broj zaposlenih, u odnosu na one zadužene za administrativno-tehničke poslove. To je naročito bilo izraženo u centrima za kulturu na sjeveru.
“Analiza kadrovskih kapaciteta u navedenim ustanovama ukazala je na neusklađenosti organizacije ustanova sa propisima iz bibliotečke i muzejske djelatnosti, koji se odnose i na samostalne lokalne javne ustanove. U centrima za kulturu programske aktivnosti obavlja 87 zaposlenih, od čega 37 sa kvalifikacijom visokog obrazovanja, u odnosu na 214 koji obavljaju administrativno-tehničke poslove”, konstaovano je u tadašnjoj Informaciji.
Ništa bolje stanje, kada je riječ o nivou kvalifikacije, nije bilo ni u lokalnim muzejima, a broj zaposlenih sa visokim obrazovanjem bio je dominantan samo u biblotekama. Bibliotečku djelatnost, kroz formu samostalne lokalne javne ustanove, na sjeveru, obavljaju biblioteke u Pljevljima i Rožajama, a samostalno muzeji u tom dijelu države postoje u Bijelom Polju, Rožajama, Beranama i Pljevljima. Uslova za muzejsku djelatnost nema u Mojkovcu, Šavniku, Petnjici, Andrijevici, Žabljaku, Gusinju i Plavu. Većini sjevernih opština bibliotečka, odnosno, muzejska ili obje djelatnosti organizovane su u okviru centara za kulturu.
Jačanje kadrovskih kapaciteta, u Programu razvoja kulture 2016-2020 resorno ministarstvo prepoznalo je kao strateški cilj. Tada je konstatovano da je neodgovarajući profil, odnosno nedovoljan broj odgovarajućih stručnih kapaciteta, zapažen, prije svega u poslovima “na programskim aktivnostima koji doprinose boljoj vidljivosti djelatnosti zaštite i očuvanja kulturnih dobara”. Do tačnog broja zaposlenih i nivoa njihovih kvalifikacija u centrima za kulturu na sjeveru sada je teško doći, a rijetke su ustanove koje te podatke imaju na svojim zvaničnim sajtovima. Prema dostupnim informacijama, i dalje većinu kadra čine srednjoškolci, zaduženi za administrativno -tehniče ili poslove održavanja i higijene objekata. Primjetno je i da se broj zaposlenih iz godine u godinu povećavao, međutim, to nije donijelo značajnije obogaćivanje programskih sadržaja.
Na primjer, u pljevaljskom Centru za kulturu je, prema zvaničnim podacima, 12 zaposlenih a, pored direktora, samo još dvoje ima završen fakultet. Viskoškolci su zaduženi za organizaciju programa, odnosno, rukovođenje održavanjem i upravljanjem tehnikom. Trećina zaposlenih u toj ustanovi pokrivaju radna mjesta kurira i portira.
U kolašinskom Centru za kulturu, prije pet godina, bilo je devetoro zaposlenih, a već 2019. godine taj broj je udvostručen. Samo četvoro ima završen fakultet. Upoređivanjem podataka iz 2018. godine, uočljivo je da su u tu ustanovu, u međuvremenu, zapošljavani samo srednjoškolci, a na platnom spisku je i jedan redovan student. Prije deset godina, broj onih koji su primali platu u toj ustanovi bio je blizu 40.
Prema podacima iz Pravilniku o sistematizaciji i organizaciji radnih mjesta u gusinjskom Centru za kulturu je 15 zapošljenih, uključujući i direktora. Među njima su čak dva samostalna savjetnika za finasije i jedan za pravne poslove. Uslov pri zapošljavanju za dva “animatora kultururnih aktivnosti” prema Prvilniku bio je , između ostalog, završen pravni ili ekonomski fakultet. U toj ustanovi radi i samo jedan bibliotekar, ali i po dva tehničara za rasvjetu, odnosno, portira. Sistematizovano je i radno mjesto “garderober kostima”.
U Centru za kuturu i sport u Andrijevici , prema Planu integriteta, je čak 33 radno angažovanih, od čega 22 stalno, sedmoro zaposlenih na određeno vrijeme i četvoro angažovanih po ugovoru o privremenim i povremenim poslovima. Među njima je samo devetoro sa visokom školskom spremom. U rožajskoj ustanovi zaduženoj za kulturu, 2018. godine, bilo je, prema zvaničnim podacima, čak 54 zaposlena., u biblioteci 15, a u Zavičajnom muzeju 28. Do zaključenja ovog broja Monitora, iz te ustanove nije bilo moguće dobiti informaciju, da li se situacija u međuvremnu promijenila, ali je poznata činjenica da je, prije nekoliko godina, recimo, Centar za kulturu, “zarad bolje organizacije rada”, zaposlio čak i inženjerku saobraćaja.
U 29 javnih ustanova kulture čiji su osnivači opštine, a koje su popunile upitnike Ministarstva, prema podacima iz aktuelnog Nacionalnog programa, ukupno je 643 zaposlenih. Tek nešto više od 40 odsto čini stručni kadar.
“U pogledu kadrovskog segmenta funkcionisanja, više od polovine anketiranih ustanova ističe da je neophodno stručno usavršavanje zaposlenih. Iako je dodatna edukacija navedena kao prioritet, čak 13 od 29 ustanova nije, u posljednje tri godine, obezbijedilo programe stručnog usavršavanja za svoje zaposlene. Kao što se državne ustanove kulture prirodno najviše oslanjaju na državni budžet, tako i lokalne ustanove kulture za finansiranje svog rada najviše koriste opštinske budžete”, piše u tom dokumentu.
Konstatovano je i da lokalni nivo karakteriše “nepostojanje vizije razvoja i dugoročnog planiranja u kulturi”, iako je Zakonom o kulturi propisana obaveza donošenja opštinskih programa razvoja kulture i planiranja na lokalnom nivou.
Opštinske ustanove kulture finansiraju se iz budžeta lokalnih samouprava, a za tu namjenu je, prošle godine, ukupno izdvojeno oko 15,6 miliona eura ili, u prosjeku, 4,33 odsto lokalnih budžeta. Na osnovu finansijskih izvještaja pojedinih lokalnih ustanova kulture vidi se da, u većini slučajeva, gotovo dvije trećine od tog novca budu potrošene na zarade i održavanje objekata.
Dragana ŠĆEPANOVIĆ
DRUŠTVO4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
DANAS, SJUTRA3 sedmice
INTERVJU3 sedmice
U SJEĆANJU3 sedmice
FOKUS4 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice