U kasnim noćnim satima, nedaleko od Višeg suda, prije nekoliko dana, izbio je požar. Vatra pored kontejnera rasplamsala se nakon eksplozije manje plinske boce. Ispostavila se da je bila kobna za starijeg muškarca za kojeg je utvrđeno da je – beskućnik.
Komšije iz okolnih zgrada su pokušale da mu pomognu, gaseći vatru koja ga je zahvatila – protivpožarnim aparatom, ali bezuspješno.
,,Svake večeri je bio tu. Mislim da je bio bolestan i da je imao oko 75-80 godina. Znao je često kad pokisne da zapali vatru između kontejnera i da se tako suši”, kazao je jedan od stanara zgrade u Karađorđevoj ulici.
Kasnije se pojavila informacija da je u pitanju čovjek iz Vojvodine koji već 30 godina živi u Podgorici od kojih je, navodno, posljednju deceniju na ulici. Iako u policiji tvrde da imaju ,,određenu bazu podataka o beskućnicima” niko ne zna koliko ih, tačno, na pogoričkim ulicama i u cijeloj Crnoj Gori – ima.
Ranije je iz Vlade saopšteno da u izvršnoj vlasti nemaju evidenciju o broju onih koji nemaju krov nad glavom, niti se beskućnici prepoznaju kao posebna kategorija koja je u stanju posebno izražene socijalne potrebe.U dijelu civilnog sektora procjenjuju da ih samo u Glavnom gradu ima najmanje 80.
Za rješavanje tog problema Vlada nema strategiju, niti je pomenuta izgradnja kolektivnog skloništa ili prihvatilišta, što je višedecenijska praksa u svijetu.
Iz Ministarstva rada i socijalnog staranja na skupštinskoj sjednici u martu rečeno je da crnogorska legislativa ne prepoznaje termin ,,beskućnici”. ,,Termin ‘beskućnici” se ne pojavljuje ni u propisima u oblasti socijalne i dječije zaštite, ni u oblasti porodične pravne zaštite, pa se samim tim ne vodi odgovarajuća evidencija”, rečeno je tada iz Ministarstva.
Sekretar Sekretarijata za socijalno staranje Podgorice Snežana Mijušković saopštila je da oni nemaju nadležnost koja se odnosi na vođenje evidencije odnosno registar lica bez prebivališta i smještaja na teritoriji Glavnog grada i njihovu starosnu dob.
Za razliku od nas, mnoge zemlje, čak i one u okruženju, su riješile problem beskućnika. Oni, na primjer, u Skoplju, imaju neku vrstu skloništa, a postoje i samoposluge koje im redovno doniraju hranu. U Mađarskoj, na primjer, kao i mnogim zemljama na zapadu, država finansira sklonište za beskućnike.
Savjetnik za međunarodnu saradnju i odnose s javnošću Institucije ombudsmana Maja Maraš je prije nekoliko dana za medije objasnila da je u toku postupak donošenja Zakona o socijalnoj i dječjoj zaštiti, čiji je predlagač Ministarstvo rada i socijalnog staranja.
Prema njenim riječima, tim zakonom bi trebalo urediti pitanje pružanja pomoći i zaštite beskućnika.
,,Zakon koji je u proceduri predviđa kao vid usluge smještaj u prihvatilište, bez bližih objašnjenja ko to organizuje i o kakvom se prihvatilištu radi. Mislimo da treba koristiti iskustva i praksu iz okruženja i za ovu kategoriju lica zakonom definisati pružanje pomoći i zaštite, bilo kroz smještaj u prihvatilištima ili druge vidove pomoći, davanjem hrane, čiste garderobe i slično”, rekla je Maraš.
Iz Ministarstva rada i socijalnog staranja nedavno je saopšteno da bi novi zakon, kojim je predviđen termin i kategorija za beskućnike, trebalo da bude usvojen do kraja ove a da stupi na snagu 1. januara sljedeće godine.
U NVO Akcija za ljudska prava strahuju da postojeći Predlog Zakona o socijalnoj i dječijoj zaštiti, neće doprinijeti da se ovakvi primjeri ne dešavaju u budućnosti, te da će beskućnici i dalje biti prepušteni sami sebi.
„Ukoliko se usvoji sadašnji Predlog, beskućnici će ostati za Zakon neprepoznatljiva kategorija, dok se ‘smještaj u prihvatilište’ propisuje kao jedna od usluga smještaja bez objašnjenja ko organizuje i kakvo prihvatilište, od kojih sredstava i sl”.
Mirjana Radović iz Akcije podsjeća da Ministarstvo rada i socijalnog staranja i Vlada Crne Gore imaju mogućnost da povuku i dorade Predlog Zakona o socijalnoj i dječijoj zaštiti, kako bi se još u ovoj fazi Zakonom definisalo ko se sve smatra beskućnicima, odnosno koje su obaveze Države i lokalnih samouprava prema njima.
Ova NVO je još u toku javne rasprave o navedenom Zakonu predložila da se smještajem u prihvatilište korisniku obezbijedi kratkotrajan smještaj i osigura bezbjednost, zadovoljenje njegovih osnovnih potreba i pristup drugim uslugama, i da ovu uslugu obezbijedi lokalna samouprava.
„Ubijeđeni smo da bi lokalne samouprave morale da podnesu troškove elementarnog zbrinjavanja beskućnika na svojoj teritoriji, kao minimum građanske i ljudske solidarnosti, kako ne bismo svjedočili scenama u kojima se naši sugrađani hrane otpacima iz kontejnera i spavaju na ulici, ili, kako smo vidjeli, smrtno stradaju pokušavajući da se ugriju”, kažu u Akciji za ljudska prava.
Prihvatilište koje je u Tološima organizovala jedna nevladina organizacija, a koje je obustavilo rad zbog nedostatka sredstava, država nije pomogla.
Bila je to prilika da urade nešto. Možda bi sačuvali jedan ljudski život.Možda bi mlada žena Nataša – koja posljednjih mjeseci spava po prolazima između podgoričkih zgrada – našla, makar privremeni, krov nad glavom. Možda bi mladić Netko – koji živi u napuštenom vagonu nadomak Bara imao gdje da prenoći… Možda. Samo kada bi oni koji su plaćeni da brinu radili svoj posao.
Marijana BOJANIĆ
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
INTERVJU4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
SVIJET3 sedmice
Izdvojeno4 sedmice