Propao je tender za prodaju državnog kapitala u novoformiranom dijelu Luke Bar – Kontejnerski terminal i rasuti tereti. Ni jedna ponuda potencijalnih kupaca nije prispjela za srce crnogorske saobraćajne infrastrukture. Vijest koja je objavljena 1. aprila, nažalost, nije šala. Koji dan kasnije stiglo je novo neprijatno iznenađenje. Gradnja autoputa Bar-Boljari ostaje neizvjesna. Rok za pregovore Vladinog tima i predstavnika grčko-izraelskog konzorcijuma Aktor HCH produžen je do 12. aprila. Očekuje se da do narednog ponedjeljka iz Atine stigne ponuda sa novom, nižom, cijenom za gradnju prve dionice autoputa (Smokovac – Mateševo). Da li će se te najave obistiniti i šta će se desiti ukoliko ponuđači iznevjere očekivanja crnogorskih zvaničnika, znaće se tokom naredne nedjelje.
Uglavnom, raskorak između obećanog i učinjenog postaje sve veći.
VLAST IZNENAĐENA: Predsjednici odbora direktora Luke Bar i Kontejnerskog terminala Predrag Ivanović i Dragan Simović kazali su da su iznenađeni činjenicom da je izostala bilo kakva ponuda mogućih kupaca. Simović je podsjetio da su tendersku dokumentaciju otkupile firme iz Libana, Filipina, Ujedinjenih Arapskih Emirata i Srbije.
Najviše se očekivalo od srpske BB kargo, koja je formirana upravo zbog učešća na barskom tenderu, kao konzorcijum Vlade Srbije i nekoliko najvećih izvoznih preduzeća iz susjedne nam države: smederevskog Sartida, Victorija grupe, Delte i MK Grupe čiji je vlasnik Miodrag Kostić trebao voditi projekat koji je Vlada Srbije podržala sa pet miliona eura.
,,Tender je prekratko trajao, nešto je učinila i kriza a i kompanije su imale različita očekivanja od tendera tako da se nije mogao pronaći kompromis”, objašnjavao je Kostić za Vijesti zašto konzorcijum iz Srbije nije dao ponudu. On je negirao medijske informacije da je studija koju je naručila njegova kompanija pokazala da nije ekonomski isplativo preuzimanje Luke Bar.
Srbija i njena privreda ostaju zainteresovani za kupovinu Luke Bar potvrdio je i njen ministar za infrastrukturu Milutin Mrkonjić. On je, kaže, očekivao da će pokušaj privatizacije Kontejnerskih terminala biti neuspješan pošto je tender objavljen ishitreno. ,,Insistirao sam da ranije počnu dogovori kako da uđemo u Luku Bar, ali je Vlada Crne Gore bila nestrpljiva. Isto tako je postupila i sa tenderom za autoput Bar-Boljare, za koji takođe još nije nađen partner “, ocjena je srpskog ministra koji je najavio da će konzorcijum BB kargo učestvovati na narednom tenderu za prodaju dijela barske Luke.
Za razliku od srpskih privrednika i državnih zvaničnika koji su objašnjavali izostanak svoje ponude, o propasti tendera za prodaju dijela Luke Bar nijesu se oglašavali ovdašnji zvaničnici. Izuzev što je predsjednik Odbora direktora Luke Predrag Ivanović za propast tendera optužio globalnu ekonomsku krizu.
GREŠKA U KORACIMA: Sa Ivanovićem se ne slaže Sindikat AD Kontejnerski terminal i generalni tereti. U tom sindikatu smatraju da je propast tendera uzrokovana time što su, odlukom o podjeli AD Luka Bar ,,koja nije ekonomski održiva”, u okviru Luke formirane dvije konkurentske kompanije.
Vlasti – lučke i državne – prećutale su ovu kritiku. Kao što su, ranije, bez valjanog objašnjenja prešle preko nepotrebnog odugovlačenja procesa restrukturiranja i organizacione transformacije Luke Bar.
Kašnjenje u realizaciji ovog posla je, u krajnjem, dovelo do toga da se tender za privatizaciju dijela Luke raspiše u vrijeme globalne ekonomske krize. Ona, možda, nije imala presudan uticaj na propast pokušaja privatizacije Kontejnerskih terminala, ali nije doprinijela rastu interesa potencijalnih kupaca. Drugi je problem taj što su se direktni konkurenti Luke Bar, od najbližih u Pločama i Draču, do regionalno najvećih – luka u Solunu, Rijeci i Kopru, u međuvremenu dodatno pozicionirali i učvrstili na tržištu. Barani su za to vrijeme gubili i neke ranije ugovorene poslove tako da danas kroz ovu Luku prođe svega tri do četiri odsto lučkog prometa u regionu.
Konačno, možda i najveći problem za budućnost Luke Bar je taj što se ona, za razliku od konkurencije našla odsječena od tržišta u zaleđu, van evropskih saobraćajnih koridora. Barska Luka je sa industrijskim i potrošačkim centrima u regionu povezana prugom Beograd -Bar koja, u današnjem stanju, ne ispunjava ni standarde iz vremena njenog puštanja u saobraćaj. Umjesto da je radila na revitalizaciji ove pruge, sama ili uz pomoć nekog novcem i znanjem potkovanijeg partnera, Vlada Crne Gore je više od 50 miliona eura uložila u prugu Podgorica – Nikšić, znajući da je sa ekonomskog aspekta to besmislena investicija. Koja, do završetka radova, lako može odnijeti i svih 100 miliona eura.
MOST I ĆUPRIJA: Slična je priča i sa gradnjom autoputa Bar – Boljari. Vlast se, isprva, podsmijevala kritičarima koji su tvrdili da je u ovaj projekat ušla bez valjane analize, studiozne pripreme projekta i ugovorene saradnje sa susjednim državama bez kojih ta saobraćajnica nije realno moguća.
Stvari su se, u međuvremenu, bitno promijenile. Najjeftiniji ponuđač za gradnju ove saobraćajnice, hrvatski konzorcijum predvođen splitskim Konstruktorom nije uspio da obezbijedi neophodne finansijske garancije. Dijelom zbog toga što nije naišao na podršku Evropske investicione banke i Evropske banke za obnovu i razvoj, koju su ocijenile da je ovaj projekat ekonomski neodrživ. U igru je ušao grčko-izraelski konzorcijum čija je ponuda, u startu, od hrvatske bila veća za 1,15 milijardi eura.
Vlada sada, u direktnim pregovorima sa ponuđačem, pokušava da tu cijenu svede u neke prihvatljivije okvire. Ministar Andrija Lompar kaže: ,,Tako razmatramo i opciju optimalizacije koja bi mogla dovesti do smanjenja cijena ili ukupnog troška za izgradnju dionice od Podgorice do Mateševa a da ne bi došlo do povrede tenderske procedure i instrukcije koje se ponuđači imali. Ta optimizacija odnosi se na neko fazno pomjeranje izgradnje određenih objekata na autoputu i eventualno optimizaciju nekih dionica u smislu promjene trase.”
Prema nezvaničnim informacijama do kojih je došao Monitor, ovo suštinski znači da bi Aktor HCH pristao da spusti ukupnu cijenu za oko 500 miliona eura, pod uslovom da se dio najzahtjevnije trase autoputa gradi kao poluautoput, dakle sa dvije a ne četiri trake. To se prvenstveno odnosi na tunele i mostove na dionici Podgorica-Mateševo.
U slučaju da se dogovore oko cijene, investitori tek treba da obezbijede potreban novac. Iako su mjesecima tvrdili kako za njihov konzorcijum nije problem da obezbijedi potrebne finansijske garancije, iz Aktor HCH su nedavno najavili da to pitanje nije baš jednostavno. ,,Početak gradnje zavisiće od spremnosti multilateralnih finansijskih institucija i banaka, poput Evropske banke za obnovu i razvoj (EBRD) i Evropske investicione banke (EIB), da finansiraju taj projekat”, rekao je glavni projektant Aktor-a Janis Lafas.
Ali, te iste banke su već odbile da učestvuju u tom projektu. Prema objašnjenju koje su nam ponudili ponuđači iz Hrvatske, problem je bilo insistiranje crnogorskih vlasti da se prvo gradi tehnički i finansijski najzahtjevnija dionica, a ne ona od Bara do Podgorice koja bi za koncesionara u ovom trenutku bila najinteresantnija. ,,Iz svojih razloga Vlada Crne Gore traži, pa je tako bilo i u tenderu, da se prvo radi najteža dionica od Podgorice prema sjeveru, EIB, pak, insistira da se iz saobraćajnoekonomskih razloga prvo gradi od Bara prema Podgorici”, poručeno je iz Zagreba.
Vlada, opet, nije objašnjavala svoje razloge zbog kojih dovodi u pitanje realizaciju čitavog projekta. Analitičari smatraju da je ovako tvrd stav uslovljen polazištem da je, iz perspektive premijera Mila Đukanovića i njegovog kabineta, gradnja HE na Morači, i potapanje dijela sadašnjeg puta od Podgorice ka sjeveru Crne Gore gotova stvar. Zato što prije treba obezbijediti alternativnu saobraćajnicu.
Oba ova projekta su, međutim, još na dugom štapu. Nakon svega stigla je nenadana i možda dobra vijest. Predstavnici hrvatskog konzorcijuma saopštili su u srijedu da su u Kini pronašli banku spremnu da finansira njihov projekat gradnje crnogorskog autoputa. Po njima, potrebno je samo da pregovori sa konkurencijom propadnu pa da se oni, na velika vrata, vrate u igru. Da li je to ilstina ili još jedna manipulacija smišljena da potpomogne rast akcija na Zagrebačkoj berzi preduzeća okupljenih u ovom konzorcijumu? Kineski ambasador u Crnoj Gori je potvrdio da je nekih razgovora o finansiranju autoputa bilo, ali da ,,o detaljima tek treba pregovarati”.
Crnogorskim vlastima se žuri. Posljedice ekonomske kriza osjećaju se sve jače, a lokalni izbori su sve bliži. Trebaju dobre vijesti. Makar bile i lažne.
Postupak koji je pokrenuo ASK protiv Mila Đukanovića potvrda je početka ozdravljenja te institucije. No nije baš za radovanje to što je petu godinu od pada DPS-a, to jedini zvanični postupak koji se bavi pitanjem porijekla novca Đukanovića, odnosno nezakonitim bogaćenjem dijela političke klase koja je u njegovo doba iz džempera ušla u Armani odijela. Zvanično, institucije imaju samo jednu spornu Đukanovićevu VIP karticu od 200 hiljada eura. Možda
Pratite trag novca, kaže staro novinarsko pravilo. U Crnoj Gori nije ga lako primijeniti. Naša mala zemlja nema čak ni sopstvenu listu najbogatijih Crnogoraca. Tragovi novca javnih funkcionera, od kojih su neki tokom protekle decenije na naše oči postali milioneri, vode samo do registara u kojima oni sami ispisuju šta imaju. Institucije se nijesu potrudile da tu imovinu i provjere.
Ponekad saznamo iz regionalnih ili svjetskih medija ko su milioneri među nama.Krajem prošle godine beogradski Nedeljnik objavio je listu 100 najbogatijih u regionu, u koju je uvršteno sedam Crnogoraca. Prema tom listu, u stotinu najbogatijih u regionu su Ivan Ubović, odnosno kompanija Bemaks ( 52. mjesto), Dragan Bokan i kompanija Voli na 63. mjestu, Veselin Pejović, vlasnik Uniproma ( 81. mjesto), Aco Đukanović sa Invest nova i Prvom bankom (84. mjesto), Risto Drekalović i KIPS (91. mjesto), Komnen Laković, odnosno HD Laković ( 98. mjesto), porodica Franca i njihov Mesopromet, na 100. mjestu.
Kako su objasnili iz Nedeljnika na izradi liste radile su dvije konsultanske kompanije, koje su upoređivale zvanične podatke o vrijednosti regionalnih uspješnih firmi. Ne radi se, napomenuli su, o ličnom bogatstvu njihovih vlasnika. Vrijednost Bemaksa je tako procijenjena na 482 miliona eura, Volija na 413 miliona, Uniproma na 296 miliona, Đukanovićeve kompanije na 285 miliona, KIPSa- na 260 miliona, Lakovića 234 miliona i Mesoprometa – 218 miliona.
Tom metologijom su van liste ostali oni poznati Crnogorci čije bogatstvo nije rezultat rasta njihovih kompanija. I o čijem na oko vidnom bogatstvu Crna Gora decenijama nema zvanične podatke. Crna Gora je početkom devedesetih počela da njedri milionere, ili milionerske porodice, ravno iz političke klase, za koje do danas ne znamo, ili makar nemamo institucionalni odgovor, kako su to i postali.
Autori liste najbogatijih u regionu primijetili su da je nejednakost, odnosno jaz između bogatih i siromašnih najveći u Crnoj Gori. Imovina pet najvećih iznosi 1.7 milijardi, što je čak 35.4 odsto bruto društvenog proizvoda.
Milena PEROVIĆ Pročitajte više u štampanom izdanju Monitora od 14. marta ili na www.novinarnica.net
Iz perspektive građana nije nebitno da li su januarska plaćanja iz budžeta ostala neizvršena zato što su u Vladi zaključili da se to može prolongirati pošto korisnicima nije žurba, ili je riječ o planiranim aktivnostima od javnog interesa koja još nijesu realizovana. Čak 95,8 odsto kapitalnog budžeta čije je izvršenje planirano u prvom mjesecu ove godine ostalo je na čekanju
Vlada je u januaru, pohvalili su se u petak iz Ministarstva finansija, ostvarila suficit od dva miliona eura. Za toliko su, saopšteno je u redovnom mjesečnom izvještaju o izvršenju budžeta, prihodi (prilivi od poreza, doprinosa, akciza, carina, taksi…) bili veći od rashoda.
Da istorijski uspjeh bude pristupačniji onima koji ne vole da čitaju dugačke tekstove prepune brojki, saopštenje je i ilustrovano: nacrtana klackalica preteže na stranu prihoda (156,2 miliona) u odnosu na rashode (154,2 miliona). Problem je nastao kada su neki, ipak, pročitali saopštenje.
Na prvo čitanje primijećeno je da su planirani prihodi realizovani (naplaćeni) u procentu od tačno 100 odsto. To je prilično neuobičajen statistički podatak koji, sam po sebi, poziva na oprez. Dodatno, uslijedio je podatak da su planirani rashodi imali neuporedivo niži procenat realizacije: 72,9 odsto. To pokazuje da je iz državne kase u januaru potrošeno/plaćeno 57, 3 miliona eura manje nego što je planirano.
Kako?
Pojedini novinari pokušali su ispratiti trag novca navedene uštede. Pokazalo se da sve ono što je u saopštenju MF podvedeno pod računovodstvene formulacije koje većinu ostavljaju krajnje ravnodušnom (Tekući izdaci budžeta -77,5 odsto plana; Transferi institucijama, pojedincima, nevladinom i javnom sektoru – 19,8 odsto plana; Kapitalni budžet – 4,2 odsto plana) imaju itekako konkretan iskaz u stvarnom životu.
“Vlada je u januaru uštedjela deset miliona eura jer nije platila troškove za ljekove, medicinska sredstva, materijale i medicinsko-tehnička pomagala, na zdravstvenoj zaštiti 3,5 miliona a na redovnim subvencijama za poljoprivredu i ruralni razvoj skoro četiri miliona…”, napisao je kolega Goran Kapor u Vijestima, konstatujući da je sve to precizno navedeno u dokumentu Ostvarenje budžeta za januar po programskoj klasifikaciji Ministarstva finansija.
Zoran RADULOVIĆ Pročitajte više u štampanom izdanju Monitora od petka 7. marta iil na www.novinarnica.net
Suđenje Vesni Medenici i Veselinu Veljoviću kreće ispočetka. Saši Čađenoviću nije ni počelo. Blažu Jovaniću sudi se još malo pa dvije godine. Kao i mnogim drugim visokim funkcionerima. Miomir Mugoša je ove sedmice pravosnažno oslobođen optužbe
Zemlja sa zavidnim brojem javnih funkcionera koji se sumnjiče za korupciju i kriminal, dobila je ove sedmice prvu pravosnažnu presudu koja se odnosi na visoku korupciju. Bivši gradonačelnik Podgorice Miomir Mugoša pravosnažno je, nakon skoro deceniju – oslobođen. Vijest, što je možda još zanimljivije, proizvela je tišinu.
Kada je Viši sud u Podgorici prije dvije godine donio oslobađajuću presudu za Mugošu, koju je ove sedmice potvrdio Apelacioni sud, to je izazvalo oštre reakcije. Tadašnji premijer Dritan Abazović kazao je da nas to neće odvesti nigdje, pa ni u Brisel, dok je poslanik Demokrata, danas potpredsjednik Vlade Momo Koprivica presudu nazvao skandaloznom. Ove sedmice – niko ništa. Kao da se odustalo od toga da stignemo negdje. I u Brisel.
Sve u svemu, trenutni skor Crne Gore u borbi protiv visoke korupcije je – jedan nevini. Ne računajući, doduše, Svetozara Marovića, odavno nedostupnog ovdašnjim organima. Kada je prije skoro deceniju osumnjičen za ono za šta je danas oslobođen, Mugoša je kazao: „Nisam vam ja Svetozar Marović“. Ispalo je stvarno da nije.
Bivšeg gradonačelnika je Specijalno državno tužilaštvo (SDT) teretilo da je u slučaju prodaje gradskog zemljišta građevinskoj kompaniji DOO Carine oštetio budžet Glavnog grada za 6,7 miliona eura. Optužnica je podignuta dok je Specijalnim tužilaštvom rukovodio bivši specijalni tužilac, Milivoje Katnić, danas iza rešetaka. Slučaj Carine prethodno je decenijama bio predmet medijskih priča, krivičnih prijava civilnog sektora (MANS), skupštinskih replika. Bila je to, pritom, tek jedna od brojnih afera u čijem je centru bio bivši gradonačelnik Podgorice.
Iz Apelacionog suda su ove sedmice saopštili da je SDT kojim rukovodi Vladimir Novović izjavilo žalbu protiv oslobađajuće presude i predložilo da taj sud ukine prvostepenu presudu i predmet vrati na ponovni postupak. Žalba nije usvojena.
Milena PEROVIĆ Pročitajte više u štampanom izdanju Monitora od 28. februara ili na www.novinarnica.net
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
INTERVJU4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
SVIJET3 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice