Život i smrt Svetog Vladmira (oko 970. – 4. juna 1016.) potvrđuje istinu da je samo ljubav sila, a da je sve drugo nasilje. Zato je razumljiv projekat nazvan Vladimir i Kosara, 1.000 godina ljubavi koji će se početkom juna realizovati u Crnoj Gori, Albaniji i Makedoniji, a koji će, po zamisli režisera Slobodana Milatovića, imati formu pozorišnog hodočaćša i slijediti svečev put od Prespe do Rumije.
Učesnici hodočašća će autobusima obići sve lokacije koje su vezane za Vladimira: Prespu, Ohrid i Strugu u Makedoniji, Elbasan, Drač i Tiranu u Albaniji, te Bar, Vladimir, Šas, Prečistu Krajinsku i Rumiju u Crnoj Gori.
U Prespi je Sv. Vladimir pogubljen, u Elbasanu su 600 godina počivale njegove mošti, a Rumija će biti krajnji cilj hodočašća, na čiji vrh će se učesnici ispeti i iznošenjem kamenja označiti završetak projekta.
Osim pozorišne predstave, očekuje se da se o ovom projektu snimi i dugometražni dokumentarni film, kao i dokumentarna TV serija.
Najavljena je i monografija o Sv. Vladimiru koja će biti objavljena u Makedoniji, Albaniji i Crnoj Gori, na tri jezika.
Planinari su takođe pokrenuli inicijativu da se iscrta staza Sv. Vladimira, što je naišlo na podršku turističkih radnika. Na ovaj način bi bila obnovljena tradicionalna srednjevjekovna karavanska staza, zatim bi bilo obavljeno njeno obilježavanje, markiranje i signalizacija. Time bi se Crna Gora, Albanija i Makedonija priključile Mediteranskoj pješačkoj stazi kojih u Evropi ima tek petnaestak.
Visokoškolske ustanove iz ove tri države su ovim povodom potpisale sporazum o saradnji. ,,Jedna od odrednica tog sporazuma je učešće u realizaciji projekta Putevima Svetog Jovana Vladimira radi valorizacije zajedničke kulturne, duhovne, istorijske baštine Crnogoraca, Makedonaca i Albanaca”, kaže dr Ana Stranjančević sa Univerziteta Mediteran u Baru.
Sa približavanjem juna primjetna je veća zainteresovanost zvaničnika. Iz kabineta crnogorskog predsjednika Filipa Vujanovića saopšteno da je na sjednici Odbora za obilježavanje 1000 godina od smrti kneza Vladimira Dukljanskog odlučeno da će tokom ove godine u svim gradovima Crne Gore biti organizovane aktivnosti u okviru obilježavanja 1000 godina od smrti kneza Vladimira Dukljanskog – Svetog Vladimira.
„Riječ je o fenomenu koji u najpotpunijem i najboljem smislu predstavlja kulturnu baštinu, vjerski kult, multikulturalni i multikonfesionalni potencijal na teritoriji Crne Gore, Albanije i Makedonije. Kult Vladimira i njegove vječne ljubavi sa Samuilovom kćeri Kosarom, kao i običaj iznošenja krsta i kamenja na Rumiju, predstavljaju jedan od najznačajnijih istorijskih i mitskih događaja na Balkanu”, kaže Slobodan Milatović. „Ovaj kult nije vezan samo za grad Bar i planinu Rumiju, već je od esencijalne važnosti za očuvanje kulturne vrijednosti, zajedničke baštine i duhovnog bića katolika, muslimana i pravoslavaca na znatno širem prostoru od crnogorskog”.
To Sv. Vladimira, uz saznanje da je za sveca proglašen prije podjele hrišćanstva, čini ekumenskim svecem. Njegov kult je danas jedan od najrasprostranjenijih kultova hrišćanskih svetaca na prostoru jugoistoka Evrope.
U Albaniji i Makedoniji Sv. Vladimir je poznat kao čudotvorac. U tim zemljama ima preko 50 portreta ove jedinstvene ličnosti – bakrorez, ikone ili freske.
Nedavno su u podrumima Istorijskog muzeja u Tirani, u jednoj srebrnoj kutiji, pronađene mošti Sv. Vladimira, za koje se ranije smatralo da se čuvaju u Novoj pravoslavnoj katedrali u Tirani. To je, kako su kazali stručnjaci Muzeja, urađeno tokom komunističke vlasti, kako bi se one što bolje očuvale.
Nedaleko od Tirane nalazi se grad Elbasan i čuvena crkva Sv. Jovana (Shen Gjoni) gdje su mošti sveca čuvane preko 600 godina i gdje se svake godine početkom juna organizuju manifestacije u svečevu čast.
Kneza Vladimira je podrumijsko stanovništvo smatralo svetim još za života. Pop Dukljanin jasno kaže da je blaženo Vladimirovo tijelo iz Prespe, gdje je ubijen, prenešeno u Krajinu uz najsvečanije počasti, pjevanjem himni i pohvala.
U pisanim izvorima spominje se mjesto Sv. Vladimir kod Ulcinja 1405. i 1425. godine.
Postojanje katoličke crkve Sv. kralja Vladimira zabilježio je barski nadbiskup Vicko Zmajević 1703. godine u svojoj apostolskoj vizitaciji. On navodi da se spomenuta crkva nalazi u selu Suma, nedaleko od Ulcinja, koju opisuje kao građevinu osrednje veličine, ali koja se nalazi u prilično lošem stanju, zbog čega joj je neophodna opravka krova.
U Ostrosu, u Krajini postoji Stari bunar koji je, po predanju, izgrađen 1001. godine, upravo u vrijeme vladavine kralja Vladimira i njegove žene Kosare.
Prema legendi, Sv. Vladimir je ,,doletio” na konju, koji je potom udarao kopitima po zemlji. Iako je to područje bezvodno, na tom mjestu je iskopan izvor žive vode.
Ovaj bunar, dubine 12 metara, je kulturno dobro i dan-danas ga koristi lokalno stanovništvo.
Direktorica Uprave za zaštitu kulturnih dobara Crne Gore Anastazija Miranović tvrdi da je ovaj kult jedinstven. ,,Činjenica da je narodno pamćenje i tradicionalno praktikovanje očuvalo jednog srednjevjekovnog vladara i njegov kult, uključujući i krst i običaj njegovog iznošenja na Rumiju, predstavlja bez dileme, jedinstveno nematerijalno dobro ne samo Crne Gore, nego i evropskih država u njenom okruženju”, zaključuje Anastazija Miranović.
Mustafa CANKA
INTERVJU4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
FOKUS4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
HORIZONTI4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice