Za javni prevoz bismo mogli reći da je ogledalo opšteg stanja u društvu – ekonomije, kulture i napretka. Podgorički autobusi stari su i do 40 godina. Nemoguće je naći tačku koja nije prepuna bakterija: na često pocijepanim sjedištima se nalazi debeli sloj prljavštine, po podu su otpaci, a klima naravno – ne postoji.
Još 2010. godine slovenačka firma Omega konsult izabrana je za najboljeg ponuđača na tenderu za izradu studije dugoročnog razvoja javnog gradskog i prigradskog saobraćaja u Podgorici. Za tričavih 150 hiljada eura, oni su odradili posao za koji iz Glavnog grada odnedavno tvrde da je beskoristan. A đe su naše pare završile, to nijesu rekli.
Prošle godine, za izradu nove studije čekali smo novac (sada 300 hiljada eura) od Evropske banke za rekonstrukciju i razvoj. Tada je rečeno da se problemi gradskog prevoza talože već desetak godina, kao i da red vožnje nije promijenjen još od 2004. godine, iako je stanovništvo Podgorice uvećano za 30 hiljada ljudi. Iz beskorisne studije vrijedne 150 hiljada eura iskoristiće, kažu, samo poneke podatke.
Korisnici javnog prevoza smatraju da bi Glavni grad morao da obezbijedi bolje svojim građanima, jer se trenutno ne radi samo o komforu, nego i o bezbjednosti – pojedini autobusi se jedva i kotrljaju.
Sagovornica sa kojom smo razgovarali prilikom vožnje linijom 6, kaže da je preko deceniju korisnik gradskog prevoza, jer živi u jednom od udaljenijih podgoričkih naselja. Ona smatra da gradski prevoz namjerno ostavljen da propada, i da godinama samo nazaduje. „Kada sam krenula u srednju školu gradski prevoz je za mene postao nužno zlo. Za ovoliko godina korištenja, nikada nijesam primijetila ulaganja u autobuse kojima se vozim svakodnevno”, ističe.
Ona nije zadovoljna ni cijenom karte (0,7 eura) kada uzme u obzir uslove u kojima putuje, iako je to i dalje najjeftiniji način da stigne na odredište. „Nijesam zadovoljna, jer nijedna najosnovnija stavka nije zadovoljena – klime ne postoje ili ne rade, autobusi su pretrpani i zbog zagušljivosti su u ljetnjem periodu često otvorena vrata tokom vožnje, što ugrožava sigurnost putnika. Ne vodi se računa ni o higijeni, smeća ponekad ima i u gomilama”. Naša sagovornica posebno skreće pažnju na problem sa klimama: ljeti je neizdrživo vruće, a zimi je hladno kao da ste napolju. Dakle, za normalno korištenje podgoričkog gradskog prevoza potrebni su idealni vremenski uslovi.
Međutim, nije baš sve negativno. Česti korisnici kao jedinu pohvalu navode da prevoz uglavnom dolazi na vrijeme, a kada se ne pojavi, to znači da se negdje pokvario, jer je star i neispravan. Nije do vozača.
Tek prije dvije godine su postavljene mape gradskog prevoza i na stajalištima označene linije koje tuda prolaze. Čak i nakon tog napretka, sve je i dalje previše konfuzno da bi ga neko ko nije iz Podgorice mogao shvatiti i normalno koristiti. Tada je planirano uvođenje strogih kriterijuma za sve prevoznike koji budu učestvovali u javnom gradskom i prigradskom prevozu – između ostalog, da vozila neće smjeti biti starija od pet godina ili bez klimatizacije. Dobro je to.
Drugi sagovornik, višedecenijski korisnik gradskog prevoza, smatra da je javni prevoz podjednaka obaveza grada i društva: „Higijena je u autobusima očajna, ali zbog toga ne treba kriviti samo prevoznike, već i građane, koji ne vode računa da autobus makar ostave u stanju u kojem su ga našli. Konstantno se ostavljaju karte na sjedištima, a nerijetko je i potpisivanje markerima ili korištenje cigareta. Zatim, na većini čekališta su bile postavljene mape gradskog saobraćaja, ali je veliki broj uništen od strane vandala. To je još jedan u nizu dokaza da Podgorica nije zrela za kvalitetniji i uređeniji javni saobraćaj”.
On smatra da je usluga za cijenu adekvatna, ali ne i da je na nivou gradskog saobraćaja glavnog grada jedne evropske države. „Autobusi mahom dolaze na vrijeme, ali se zbog starosti voznog parka često kvare. Međutim, zamjene se vrlo brzo pronađu, pa to i ne predstavlja neki problem”, kaže.
On kao rješenje ne vidi isključivo investiciju Opštine: „ Smatram da bi pored finansijkih ulaganja trebalo popularizovati javni prevoz, značajno poboljšati uslove i pojačati kontrolu. Samo odgovorno društvo zaslužuje kvalitetne javne sadržaje”.
Vozni park javnog transporta nije kvalitetno obnovljen već decenijama, a problemi koji su sve učestaliji do izražaja najviše dolaze ljeti – higijena se ne održava, klime ne rade, čak se i kombi koji drži prevoznik BLT nedavno zapalio na sred Moskovske ulice. Obnavljanje je hitno potrebno, ili ćemo ubrzo ostati bez gradskog prevoza.
Filip Đ. KOVAČEVIĆ
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
INTERVJU4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
SVIJET3 sedmice
Izdvojeno4 sedmice