Samo mjesec dana pošto je izabran za ministra prosvjete, Slavoljub Stijepović Migo, prelomio je: preči mu je, ipak, premijerov univerzitet od državnog. Tek što se primio dužnosti ministra, krajem prošlog mjeseca Stijepović je izdao licencu Univerzitetu Donja Gorica, dvije godine nakon što je osnovan. UDG-u, zahvaljujući Migu, ne može se više prigovoriti da se lažno i nezakonito predstavlja kao univerzitet. A Migo je opravdao epitet dobrog operativca. DRŽAVNE PARE U PRIVATNI DŽEP: Novi ministar nije tu stao. U Ministarstvu su odlučili da bez objašnjenja mijenjaju i Zakon o visokom obrazovanju, pa je naprečac urađen Nacrt o izmjenama i dopunama tog zakona.
Ono što se dugo planiralo, Stjepović je sproveo u djelo: ukoliko budu usvojena rješenja iz Nacrta, crnogorski građani plaćaće školarine studentima premijerovog univerziteta, u visini koju odredi Vlada, odnosno sam premijer. Van sumnje je da bi se tako ostvarila upozorenja pojedinih univerzitetskih profesora i intelektualca: sistemski i s namjerom ubija se državni univerzitet. U korist konkurencije.
Nacrt tako predviđa da Vlada ubuduće utvrđuje broj studenata i visinu sredstava za finansiranje na „studijskim programima od javnog interesa na privatnim univerzitetima”.
„Da li je u javnom interesu da država finansira pet pravnih fakulteta ili pet ekonomskih fakulteta”, pitao je Radenko Pejović, predsjednik Savjeta za visoko obrazovanje u polupraznoj sali Rektorata državnog univerziteta, gdje je organizovana javna raspravi o Nacrtu. Pejović je podsjetio da još nije donijeta strategija o razvoju visokog obrazovanja, te da privatni univerziteti ne nude programe kojih nema na Univerzitetu Crne Gore i koje bi država zbog toga finansirala.
O tome šta je javni interes odlučivaće Savjet za visoko obrazovanje u kojem će, ako izmjene budu usvojene, većinu članova imati Vlada. Po modelu koji predviđa aktuelni zakon, Savjet čini 11 članova, od kojih je šest „istaknutih stručnjaka iz oblasti visokog obrazovanja, nauke, tehnologije i umjetnosti”.
Nacrtom je broj članova Savjeta povećan na 13, od kojih će čak sedam biti predstavnici Vlade. Stvar je jasna: Vlada na čelu sa premijerom Milom Đukanovićem odlučivaće da li je od javnog interesa finansiranje univerziteta Mila Đukanovića. Biće to teška odluka.
RASTURANJE DRŽAVNOG UNIVERZITETA: ,,Nacrt izmjena i dopuna Zakona o visokom obrazovanju potvrdio je ono što je više nego očigledno, a to je da se sistematski od otvaranja Univerziteta Donja Gorica ide na urušavanje državnog univerziteta”, komentariše za Monitor Branka Bošnjak, poslanica Pokreta za promjene i savjetnica za nauku u Rektoratu Univerziteta Crne Gore.
Ona podsjeća da budžetsko finansiranje privatnih fakulteta kroz dodjeljivanje vaučera budućim brucošima ne postoji nigdje u širem okruženju.
„To je kreacija vlasnika privatnih fakulteta, koji su se kreditno zadužili pa sad treba država da pritekne u pomoć. A oni će sa pozicija vlasti i moći koje su zaposjeli odrediti šta je to naš javni interes, odnosno njihov privatni interes, jer su sebe izjednačili sa državom”.
Komentarišući za Monitor Nacrt Filip Kovačević, profesor političke psihologije na državnom univerzitetu, kaže: ,,Po receptu rasturanja državne privrede iz devedesetih, sada se rastura visoko obrazovanje. I opet ista ekipa okupljena oko premijera Mila Đukanovića, a ideološki vođena Veselinom Vukotićem”.
,,Sve što je valjalo iz državne svojine preveli su u svoje privatne džepove, a iza sebe su ostavili uništena preduzeća i obespravljene, unesrećene radnike. Njihove ode o ‘slobodnom tržistu’ su najobičnije podvale koje imaju za cilj da ideološki maskiraju parazitiranje na grbači poreskih obveznika.
Kroz ove izmjene zakona, građani Crne Gore finansiraće privatne pedagoške egzibicije koje u proces visokog obrazovanja uključuju stvari kao što su trčanje uz lovćenske strane. Kako sa Prvom bankom, tako sa UDG-em”, kaže Kovačević.
Državni univerzitet neće dobiti samo nelojalnu konkurenciju. Nacrt predviđa da će Vlada, a ne Univerzitet, vrednovati kriterijume za upis brucoša. Tako je direktno ugrožena ustavom garantovana autonomija univerziteta.
„Potencijalni brucoši mogu slobodno očekivati da se uvede skakanje padobranom, ili trčanje kao jedan od kriterijuma za upis na ekonomiju, jer se to bodovalo za upis kod čuvenog gurua neoliberala. A možda će se i želje bodovati”, komentariše to rješenje Branka Bošnjak. Ona podsjeća da se na premijerovom univerzitetu ekstra poeni dobijaju ako kandidat za brucoša upiše da želi da dobije doktorat. Zaista, luča pri upisu na UDG vrijedi šest bodova, koliko i izražena želja budućeg brucoša da osnuje privatno preduzeće.
Nacrtom je takođe izbrisana odredba o finansiranju iz budžeta naučno istraživačke djelatnosti Univerziteta. U prevodu: država za nauku neće izdvajati ni centa. Migo će tako ući u istoriju, a Crna Gora postati jedina evropska zemlja koja ne ulaže u nauku.
REKTOROVA GIMNASTIKA: Povodom Nacrta oglasio se i rektor državnog univerziteta Predrag Miranović. On je kazao da namjera vlasti da ukine nezavisnost Savjeta za visoko obrazovanje nije u skladu sa evropskim standardima, te da „nijedan sertifikat o akreditaciji koji donese takav Savjet neće biti priznat van granica Crne Gore”. Miranović je takođe upozorio da je odredba koja predviđa da će kriterijume za upis brucoša određivati Vlada direktan napad na autonomiju državnog univerziteta.
Rektoru međutim ne smeta što će građani finansirati studente privatnih univerziteta, što će rezultirati uništenjem državnog univerziteta. O tome se nije izjašnjavao.
Moglo bi se možda i pomisliti da je Miranović javno ustao da zaštiti interese državnog univerziteta, da nije na javnoj raspravi o Nacrtu napomenuo da je razgovarao sa novim ministrom prosvjete, te da će se Rektorat u krajnjem „založiti da članove Savjeta za visoko obrazovanje imenuje i bira Skupština”. To je dovoljno demokratski i oprobani recept crnogorske vlasti koji znači da Savjet neće birati Vlada nego DPS SDP poslanici u parlamentu. Posljedice su iste.
Takođe, Monitor saznaje da državni univerzitet nije samo stajao po strani dok je ministar krojio nova pravila visokog obrazovanja. Ljubiša Stanković, bivši rektor Univerziteta Crne Gore, svojevremeno nazvan „stečajni rektor”, učestvovao je, saznajemo, u izradi Migovog Nacrta. U čijem je interesu radio, očigledno je.
VUCI SITI: Iz Nacrta je u posljednji čas izbrisana odredba da fakulteti ne mogu imati status pravnih lica. To znači da će ubuduće to moći.
Upućeni objašnjavaju da je kao predlog za razmišljanje iz Ministarstva stigao model po kom bi fakulteti državnog univerziteta koji imaju dovoljno novca, poput Pravnog ili Ekonomskog fakulteta, mogli da se „osamostale”. Državni univerzitet bi se tako sveo na nekoliko nepopularnih zanimanja, bez finansija.
To rješenje bi, istovremeno, objašnjavaju naši sagovornici, finansijski osvježilo kako premijerove poslovne partnere i kolege sa UDG-a, tako i političke saborce i aktiviste na državnom univerzitetu. Svi zadovoljni.
Državni univerzitet, nije teško predvidjeti, postaće mjesto za školovanje „onih iz podnožja”, kako to za kritičare UDG-a kaže Veselin Vukotić. A Crnom Gorom, podsjetio nas je ovih dana Dragan Vukčević, dekan premijerovog univerziteta, vladaće elita proizvedena na Univerzitetu Donja Gorica.
„Ovoj vlasti ne odgovara da školuje nekog ko zna više i može bolje. Svjesni su oni svog skromnog znanja, koje je u raskoraku sa pozicijama koje su zaposjeli. I zato im treba kadar opčinjen i zarobljen u kolektivnoj neoliberalnoj misli, a koji se serijski proizvodi na UDG”, kaže Branka Bošnjak.
Ta elita više neće imati dileme oko toga šta je javni interes Crne Gore.
Milena PEROVIĆ-KORAĆ
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
INTERVJU4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
SVIJET3 sedmice