Mnoge je iznenadila najava Maraka – Bata Carevića o učešću Budve u trci za osvajanje titule EPK, ocjenjujući je populističkom, jer je Budva platila visoku cijenu periodu tranzicije, privatizacije i divlje urbanizacije, u kojem je izgubila mnoge kulturne institucije i objekte
Budva će se kandidovati za titulu Evropska prijestonica kulture za 2028, odlučili su u lokalnoj upravi. Pripreme na inicijativu predsjednika Opštine, Marka – Bata Carevića, uveliko su počele. Ideja je da se u proces uključe i Kotor, Tivat i Herceg Novi, kako bi se na najbolji način svijetu predstavilo kulturno blago kojim raspolažu ovi primorski gradovi.
„Ukoliko grad Budva osvoji ovu laskavu titulu, otvaraju se velika vrata za dalji razvoj grada, ali i cijele primorske, odnosno Bokokotorske regije“ istaknuto je u tekstu postavljenom na sajtu Opštine.
Već je potpisan protokol o saradnji na ovom projektu sa opštinama Tivat i Herceg Novi. Carević se početkom mjeseca susreo sa ministarkom za kulturu, prosvjetu, nauku i sport, Vesnom Bratić, od čijeg Ministarstva očekuje da pripremi informaciju za Vladu Crne Gore, kako bi dobili podršku države za projekat čiji je naziv izmijenjen u „Budva – Boka 2028 – Evropska prijestonica kulture“, kako bi i zvanično podnijeli kandidaturu. Ukoliko Vlada podrži ideju Carevića, bio bi to kulturni projekat od nacionalnog značaja.
Zamisao Carevića je da čitav proces vodi najbogatiji grad Boke, odnosno Opština Budva, procjenjujući da je za njegovu realizaciju u toku narednih šest godina potrebno oko 64 miliona eura, koliko je novca utrošio Novi Sad, koji je ovu prestižnu titulu ponio prošle godine.
Od navedene sume oko 35 miliona eura Novi Sad je utrošio na izgradnju infrasturkture a oko 30 miliona na kulturne programe, pojasnio je Carević u dopisu koji je dostavio ministarki Bratić. Prema propozicijama najveći dio finansiranja snosi grad organizator, država i regija na koju se odnosi.
Kako se nezvanično saznaje u lokalnoj upravi u Kotoru nisu raspoloženi da učestvuju u ovom projektu iz više razloga. Jedan je nedostatak novca za tu vrstu priznanja i slave, za grad koji predstavlja elitu u pogledu kulture i graditeljskog nasljeđa u odnosu na Budvu i Tivat, te nikako ne mogu biti zaleđina i pratnja u tom takmičenju. Kotor ima tri upisa na listu UNESCO-a, od kojih je 1979. područje Kotora, kao jedinstvena univerzalna prirodna i kulturna vrijednost. Kotorski srednjevjekovni bedemi upisani su zasebno, 38 godina kasnije, odnosno 2017. Ove godine biće upisana Bokeška mornarica kao nematerijalna baština svjetskog značaja. Kotorani će pružiti svu vrstu podrške kandidaturi Budve, ali neće učestvovati u programu.
Mnoge je iznenadila najava Carevića o učešću Budve u trci za osvajanje titule EPK, ocjenjujući je populističkom, jer je Budva prepoznata kao grad u kome nema značajnije kulturne infrastrukture, nema prostora neophodnih za kulturna događanja i raznovrsne programe. Budva je platila visoku cijenu periodu tranzicije, privatizacije, i divlje urbanizacije, u kojem je izgubila mnoge kulturne institucije i objekte, kao nijedan grad u zemlji.
Država je prodala Zeta film, filmsku kuću od nacionalnog značaja, radi zgrade u centru grada, koja je srušena i na njeno mjesto napravljen ružni soliter sa stanovima za prodaju od 11 spratova. Zgrada Zeta filma bila je dom i za gradski Dom kulture sa pozorišnom i bioskopskom salom, koje su nestale da bi ustupile mjesto diskoteci i kockarnici.
Država je prodala i gradsku tvrđavu Citadela, dio spomeničkog područja Starog grada, jedinu pozorišnu scenu na kojoj se održavao program festivala Grad teatar, koji je pledirao da dobije tretman kulturne manifestacije od nacionalnog značaja. Od tada se pozorišne predstave odigravaju po školskim dvorištima, brdima i zaravnima okolnih sela. Budva nema prostore za kulturu, nema sale, galerije, koncertne dvorane…
Budva ima bogato kulturno-istorijsko nasljeđe, ali kako mještani ističu, samo u priči. Realne predstave o Budvi kao antičkom gradu koji u svjetskoj literaturi postoji 2.500 godina, praktično nema. Stari grad je zamro, a sva kultura je u njemu, ističu starobudvani. Iako se troše milioni eura iz budžeta grada za prosto bitisanje javnih ustanova kulture, značaj i vrijednost antičke Budve nije do sada obrađen u naučnim radovima.
U pripremama za eventualnu kandidaturu Budve za EPK najdalje je odmakla Služba Glavnog gradskog arhitekte, koju vodi arhitekta Vladan Stevović. Planovi za izgradnju nedostajuće infrasturkture u fazi su pripreme međunarodnih konkursa za urbanističko-arhitektonska rješenja odabranih lokacija. Do kraja ove godine planirano je raspisivanje čak šest konkursa za projekte koji se tiču podizanja standarda života Budvana iz oblasti kulture, sporta, uređenja obale…
Planiran je međunarodni anonimni urbanističko-arhitektonski konkurs za uzgradnju Kulturnog centra na lokaciji koja pripada zadužbini Toma Luketića i njegove žene Stane, pored Starog grada. Izgradnja Kulturnog centra predviđena je DUP-om Budva centar na parceli površine 3.139 kvadrata, koja uključuje gradski Trg Republike. Objekat kulturnog centra će imati veliku zatvorenu salu sa scenom za različite manifestacije, više manjih sala, otvoreni amfiteatar-gledalište na krovu, prostore za opštinske kulturne institucije…
Planira se i revitalizacija austrijske tvrđave Mogren. U toku su aktivnosti na pripremi tehničke dokumentacije za izradu konkursnog zadatka, izrada projekta postojećeg stanja tvrđave kao i konzervatorskog projekta koji će dati smjernice za mogući stepen intervnecije na prostoru tvrđave, sa ciljem formiranja nove kulturne stanice u Budvi, sa otvorenom scenom, sa prostorima za manje kulturne aktivnosti i uređenja prostora oko tvrđave u javnu parkovsku površinu.
Tvrđava je sagrađena 1860. godine na obroncima brda Spas, iznad poznate plaže Mogren, odakle se pruža predivan pogled na budvansku rivijeru i ostrvo Sv.Nikola. U ruševnom je stanju i ima status zaboravljene kulturno-istorijske cjeline.
Konačan izgled urbanistički devastiranog grada, treba da zaokruži izgradnja šetališta od Starog grada do Rafailovića sa kontakt zonom. Međunarodni urbanističko-arhitektonski konkurs za izradu idejnog rješenja raspisuje Direktorat glavnog državnog arhitekte, na zahtjev JP Morsko dobro i Opštine Budva. Cilj je dobijanje kvalitetnog rješenja koje će u potpunosti promijeniti karakter obalne zone formiranjem novog šetališta i linijskog parka sa raznim sadržajima.
Da li opštinska kasa može finansirati sve planirane projekte najbolje zna predsjednik Carević. Mnogo više novca od onog koji je potreban da se u Budvi izgradi sve što nedostaje, pronevjerila je i netragom odnijela budvanska OKG ekipa. Sve i da ne bude nadmetanja za Evropsku prijestonicu kulture, Opština Budva je dužna da svojim građanima ponudi još nešto osim stanova i betona.
Branka PLAMENAC
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
INTERVJU4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
SVIJET3 sedmice
Izdvojeno4 sedmice